The First Act of GNAT: Cattle Tax Law

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: TBMM'nin 100. Yılı Özel Sayısı, 19 - 37, 10.11.2020

Elvan Demirel

Öz

Established on 23 April 1920, the Grand National Assembly of Turkey (GNAT) first enacted the Cattle Tax Law, which regulated the tax collected from sheep and goat farming. Indeed, this kind of tax had been in place in the Ottoman Empire as well as the former Turkic states and it was adapted to the newly established state with some modification. When the rumours spread across Anatolia that the cattle tax would have increased during the beginning of the new Assembly, Müfid Bey, the deputy of Kırşehir, requested clarification of rumors about the issue immediately. As a response, Celaleddin Arif, the deputy of Erzurum, submitted his proposal to the Assembly that the tax rate shall be applied quadruple as it used to be rather than eight-fold that had previously been proposed. The proposal was adopted with a majority in the plenary of 24 April 1920 and published on the Official Gazette numbered 1 and dated 7 February 1921. In this context, this study will enlighten why the enactment of the Law was priopritised by the Parliament, which was established under extraordinary circumstances, while there was an urgent need for adoption of many other important legislation.

Anahtar Kelimeler

Cattle Tax, GNAT, Assembly

İlk TBMM’nin İlk Kanunu: Ağnam Resmi

Öz

23 Nisan 1920’de kurulmuş olan Türkiye Büyük Millet Meclisi ilk olarak Ağnam Resmi Kanunu’nu kabul etmiştir. Ağnam Resmi, küçükbaş hayvanlardan alınan vergiyi ihtiva etmektedir. Aslında bu vergi Osmanlı Devleti’nde hatta önceki Türk devletlerinde de görülmüş ve muhtelif değişikliklere tabi tutularak yeni kurulacak devlete aktarılmıştır. Meclis’in yeni kurulduğu sırada Anadolu’da bu kanunun miktarının artırılacağı söylentileri çıkınca Kırşehir Mebusu Müfid Bey bu konuyla ilgili söylentilerin derhal açıklığa kavuşturulması gerektiğini ifade etmiş, buna karşılık Erzurum mebusu Celaleddin Arif, daha önceden 8 misli teklif edilen bu verginin eskiden olduğu gibi 4 misli olarak talep edilmesi takririni Meclise sunmuştur. Bu takrir 24 Nisan 1920 tarihli oturumunda oy çokluğuyla kabul edilerek, 7 Şubat 1921 tarihli ve 1 sayılı Ceride-i Resmiye’de yayınlanmıştır. Bu kapsamda bahse konu çalışmada olağanüstü koşullarda kurulan TBMM’de bu kanunun kabul edilişi ve özellikle pek çok kanuna ihtiyaç varken neden Ağnam Resmi Kanunu’na öncelik verildiğinin sebepleri üzerinde durularak, bunun gerekçeleri aydınlatılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ağnam Resmi, TBMM, Meclis

Kaynakça

• Arşiv Belgeleri BOA, İE.DH. 1/76. BOA, İE.DH., 1/65. BOA, İE.DH., 17/1604. BOA, İE.MİT. 1/66. BOA, İE.ML. 76/7137. BOA, MAD.d.., 18367. BOA, YB..04., 1/38. Kitap ve Makaleler Akyazan, Ahmet Emrah, “Vergilendirme Yetkisinin Türkiye’deki Gelişimi”, TBB Dergisi, 80 (2009), s. 1-30. Aygün, Necmettin, “Osmanlı Devleti Kırsalında İktisadi Örüntüler ve Trabzon’da Koyun (Sürü) Sahipleri (1722)” Karadeniz İncelemeleri Dergisi, Güz 25 (2018), s. 11-68. Becermen, Cengiz, Klasik Dönem Osmanlı Vergi Sistemi ve Vergi Türleri, Vergi Müfettişleri Derneği Yayınları, Ankara 2008. Berki, Şakir “Borçlar Hukukunda İcar”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 12/03 (1955), s.163-186. Ceride-i Resmiye, No: 1, 21 Cemaziye’l-evvel 1339. Çoker, Fahri, Türk Parlamento Tarihi: Millî Mücadele ve TBMM I. Dönem 1919-23, cilt: 1, TBMM Yayınları, Ankara 1994. Doğru, Halime, “Rumeli’de Celep-Keşanlar”, XIII. Türk Tarih Kongresi, 3/3 Ankara (4-8 Ekim 1999). Downey, Fairfax, Muhteşem Yüzyıl Kanuni, Nokta Yayınları, Konya 2011. Emecen, Faruk, “Ağnam Resmi”, TDV İslam Ansiklopedisi, 1 (1988), s. 478-479. Emrence, Cem, Serbest Cumhuriyet Fırkası (99 Günlük Muhalefet), İletişim Yayınları, İstanbul 2018. Gökmen, Ertan, “XIX. Yüzyıl Ortalarında Alaşehir’de Tarım ve Hayvancılık”, Akademik Bakış, 3/6 (Yaz 2010), s. 213-236. Göktepe, Kaya, “Osmanlı Döneminde Tekirdağ’da Yapılan Hayvancılığın İstanbul’un İaşesi ile Sanayii ve Ticari Faaliyetlerdeki Rolü”, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20/1 (Haziran 2018), s. 361-382. Gönüllü, Ali Rıza, “Millî Mücadele ve Cumhuriyet Döneminde Hayvanlar Vergisi (1920-1962)” SÜTAD, 38 (2015), s. 69-102. Günay, Berrin, Asım Furkan Tekir, “Tanzimat Sonrası Vergi Reformlarının Anayasal Vergilendirme İlkeleri Çerçevesinde Değerlendirilmesi”, Marmara Üniversitesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 24/2 (Aralık 2018), s. 711-742. Güneş, İhsan, Millî Mücadele Dönemi Bütçeleri, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1988. Kayan, Ahmet, “Verginin Tarihsel Gelişimi ve Sebep Olduğu Önemli Olaylar”, Maliye Dergisi, 135 (Eylül-Aralık 2000), s. 80-87. Kocaoğlu, Hilmi Rıdvan, Cumhuriyet Dönemi Türkiye’de Hayvanlar Vergisi (1923-1950), Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksel Lisans Tezi, 2018. Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi, İ:2, C:5, 24 Nisan 1336, TBMM Basımevi, Ankara 1986. Öncel, Mualla, Nami Çağan, Ahmet Kumrulu, Vergi Hukuku, Turhan Kitabevi Yayınları, Ankara 2019. Öztaşkın Bektaş, Özlem, XV-XVII. Yüzyıllarda Osmanlı Halkı, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, 2008. Öztürk, Vatansever, “Vergilerin Kanuniliği İlkesinin Tarihsel Gelişimi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 16/2014 özel sayı (2015), s. 4815-4841. Taşkın, Ünal, “1540 (H.947) Tarihli Kanunnamelere Göre Musul, Amid ve Erzurum Sancaklarında Zirai Gelirlerin Mukayeseli Tahlili”, Turkish Studies, 2 (Spring 2007), s. 632-653. Taşkın, Ünal, “Rüsum-ı Örfiye”, Tarih Okulu, XIV (İlkbahar-Yaz 2013), s. 55-73. Taşkın, Ünal, “XVI. Yüzyılın İkinci Yarısında Ca’ber”, Turkish Studies, 8/9 (Summer 2013), s. 2361-2374. TBMM Kanunlar Dergisi, 21 Şubat 1338, XVII/192. Tekin, Abdullah Sami, “Klasik Dönem Osmanlı Devleti İktisadi ve İçtimai Düzeninde Vergi Sistemi”, Akademik Tarih ve Araştırmalar Dergisi, 1/1 (2019), s. 52-71. Ünal, Mehmet Ali, Osmanlı Müesseseleri Tarihi, Fakülte Kitabevi Yayınları, Isparta 2015. Yakar, Mustafa, Klasik Dönem Osmanlı Devleti’nde Toplumsal Yapı ve Vergi Sistemi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 1996. Yılmaz, Yiğit, “Osmanlı Devleti’nde Vergi Sistemi ve Vergi Denetimi”, Vergi Raporu, 232 (Ocak 2019), s. 11-22.