Türkiye’de Tarihçilik ile İlgili Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 2, 1156 - 1194, 30.09.2023

Ümmügülsüm Candeğer

https://doi.org/10.24186/vakanuvis.1140289

Öz

Tarihçilik tarih incelemeleri yapma işi şeklinde tanımlanmaktadır. Tarih felsefesinin konuları arasında bulunan tarihçilik meselesi ve tarihin bir bilim olup olmadığı konusu hala tartışılan bir konudur. Tarihçilik ile ilgili ilk olarak düşünülmesi gereken ise tarih yazıcılığıdır. Batıda tarih yazıcılığı konusu geleneksel olarak Herodotos ve Thukydides ile Eski Yunan’a; Livius, Tacitus ve Plutarkhos ile de Roma İmparatorluğu’na kadar uzanır. İslami gelenekte ise tarihçilik daha çok biyografik çalışmalar şeklinde başlamıştır.
Bu araştırmada yükseköğretim kurumlarında lisansüstü eğitim kapsamında hazırlanmış olan tezler üzerinden tarihçilik ile ilgili bir inceleme yapılmıştır. Çalışma doküman inceleme ve tarama yöntemiyle ele alınmıştır. Çalışmanın sınırları ise Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nde yapılan taramada elde edilen tamamlanmış olan ve tarihçilik konusunu ele alan yüksek lisans ve doktora tezleridir. Konuyla ilgili ilk çalışma 1996 yılında son çalışma ise 2019 yılında yapılmıştır. Ulusal Tez Merkezi’nde bu tarihler arasında tarihçilik ile ilgili bulunan 19 tez incelemeye tabi tutulmuştur. Ancak 2006 yılı öncesindeki tezlerin bir kısmının Yükseköğretim Kurulu tarafından lisansüstü tezlerin sisteme yüklenmesi ile ilgili bir zorunluluk getirilmediği için sisteme yüklenmediği saptanmıştır. Bu tezler TUBES üzerinden temin edilerek incelemeye dahil edilmiştir.
Çalışmada ele alınan problem tarihçilik ile ilgili lisansüstü tezlerde bahsi geçen amaç ya da problem durumuna sonuç bölümünde ulaşılıp ulaşılamadığı ve kendisinden önce konuyla ilgili lisansüstü çalışmalara atıf yapılıp yapılmadığı şeklindedir. Bununla lisansüstü tezlerin amacına ne kadar ulaşabildiği ve kendisinden sonraki çalışmaları ne kadar etkilediği sonucuna ulaşmaktır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Lisansüstü Tezler, Tarih Yazımı

Analysis of Graduate Theses on Historiography in Turkiye

Öz

Historiography is defined as the work of making historical studies. The issue of historiography, which is among the subjects of the philosophy of history, and whether history is a science or not is still a controversial issue. The first thing to consider about history is historiography. In the West, the subject of historiography traditionally belongs to Ancient Greece with Herodotus and Thucydides; It goes back to the Roman Empire with Livy, Tacitus and Plutarch. In the Islamic tradition, historiography began mostly in the form of biographical studies.
In this research, an examination of historiography was made through the theses prepared within the scope of postgraduate education in higher education institutions. The study was handled by document review and scanning method. The limits of the study are the completed master's and doctoral theses, which were obtained during the survey conducted in the National Thesis Center of the Council of Higher Education and which deal with the subject of historiography. The first study on the subject was carried out in 1996 and the last study in 2019. In the National Thesis Center, 19 theses related to historiography were examined between these dates. However, it was determined that some of the theses before 2006 were not uploaded to the system because the Council of Higher Education did not impose an obligation to upload graduate theses to the system. These theses were obtained from TUBES and included in the review.
The problem addressed in the study is whether the purpose or problem situation mentioned in the postgraduate theses on historiography can be reached in the conclusion part and whether there are references to the postgraduate studies on the subject before it. With this, it is to reach the conclusion that how far the postgraduate theses can reach their purpose and how much they affect the next studies.

Anahtar Kelimeler

Historiography in Turkey, Graduate Theses, Historiography

Kaynakça

• BLOCH, Marc, Tarih’in Savunusu ve Tarihçilik Mesleği, (Çev. Mehmet Ali Kılıçbay), Ötüken Yayınları, İstanbul, 2020.
• CARR, Edward Hallett, Tarih Nedir?, İletişim Yayınları, İstanbul, 2004.
• HOBSBAWM, Eric, Tarih Üzerine, (Çev. Osman Akınhay), Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara, 1999.
• https://www.tarihyazimi.org/, Erişim tarihi: 04.07.2022.
• KÜTÜKOĞLU, Mübahat S., Tarih Araştırmalarında Usûl, Kubbealtı Neşriyat, İstanbul, 1998.
• ÖZBARAN, Salih, Tarih, Tarihçi ve Toplum, İstanbul, 1997.
• Tarih İçin Metodoloji, (ed. Ahmet Şimşek), Pegem Yayınları, Ankara, 2015.
• Tarih Nasıl Yazılır? : Tarihyazımı İçin Çağdaş Bir Metodoloji, (ed. Ahmet Şimşek), TTK Yay., Ankara, 2018.
• TOGAN, Zeki Velidî, Tarihte Usûl, İstanbul, 1950.
• Türk Tarihinin ve Tarihçiliğin Meseleleri, (ed. Ahmet Şimşek, Mehmet Topal), Yazıgen Yayınevi, İstanbul, 2019.
• Türkiye’de Akademik Tarihçilik, (ed. Ahmet Şimşek, Alaattin Aköz), Kronik Kitap, İstanbul, 2017.
• İncelenen Tezler AKTAŞ, Derya, 1950-1970 Dönemi Tarih Müfredat Programları ve Tarih Ders Kitaplarında Tarihçilik Anlayışı, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2005.
• AKTIN, Kibar, 1930-1950 Dönemi Orta Öğretim Tarih Ders Kitaplarında Tarihçilik Anlayışı, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2005.
• ALTAY, Ahmet Aykut, Doğan Avcıoğlu'nun Tarihçilik Anlayışı, Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Antalya, 2017.
• AVCI, Emrah, Popüler Tarihçilik Bağlamında Nevzat Kösoğlu'nun Eserlerindeki Tarih Anlayışı ve Tarih Eğitimine İlişkin Görüşleri, Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya, 2019.
• ÇAKMAK, Mehtap, Tarihçi Olarak Buhâri ve Tarihçilik Açısından ‘Sahih’i, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Elazığ, 2011.
• DİNÇ, Tuğçe, Akademik Tarihçilik ve Okul Tarihi Arasında Bir İngiliz Aydın: Simon Schama ve Tarih Eğitimine Katkıları, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2019.
• ERCAN EKİZOĞLU, Çiğdem, Hititlerde Tarihçilik ve Tarih Anlayışı, Sinop Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sinop, 2018.
• EROL, Halil İbrahim, Mısır'da Tarihçilik ve Tarih Yazıcılığı (1800-1850), İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul, 2019.
• GÖK, Selver, 1923 - 1930 Dönemi Ortaöğretim Tarih Ders Kitapları ve Tarihçilik Anlayışı¸ Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2005.
• GÜL, Tülay, Türkiye'de Popüler Tarih ve Tarihçilik (1919-1950), Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir. 2017.
• GÜLER, Mehmet, Popüler Tarihçilik Açısından Necip Fazıl Kısakürek'in Eserlerinde Tarih Anlayışı ve Öğretimine İlişkin Görüşleri, Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya, 2019.
• GÜNGÖR, Besime Arzu, 1980-2000 Dönemi Ortaöğretim Tarih Ders Kitapları ve Dönemin Tarihçilik Anlayışı, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2005.
• HACISALİHOĞLU, Fuat, Azerbaycan'da Tarihçilik, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 2012.
• KAYNAR, Hakan, Tarihçilikte Sınırlı Objektivitenin Eksi Bir Kısmı ve İlber Ortaylı, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2000.
• KİRİŞ, Ayten, Tarih Eğitimi ve Tarihçilik Mesleği: Lise Tarih Derslerinde Yazma Becerilerinin Kullanılması ve Geliştirilmesi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 2009.
• ÖZCAN, Ahmet, Türkiye'de Popüler Tarihçilik (1908-1960), Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 2008.
• TEHMEN SARI, Aslı, 1970-1980 Dönemi Lise Tarih Kitaplarında Tarihçilik Anlayışı, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2005.
• ÜNAL, Raziye, 1950 Sonrası Türkiye'de Eskiçağ Tarihinin (Doğu) Gelişimi: Kişiler, Kurumlar, Yayınlar ve Tarihçilik, Uşak Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uşak, 2019.
• YALANSIZ, Nedim, 1960`lı Yıllarda Türkiye`de Tarihçilik, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir, 1996.