Turkey-Russia Relations during the Putin Era (2000-2008)

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 1, 728 - 770, 30.03.2024

Hasan Tevfik Güzel

https://doi.org/10.24186/vakanuvis.1387603

Öz

Turkish and Russian administrations, which have had many conflicts in the historical process, have developed a conflict-free relationship network since the 2000s. The historical past of every relationship definitely affects its future. Both Russian and Turkish authorities have been making great efforts since the 2000s to ensure that this effect is positive. The two countries, which have developed their relations on the basis of cooperation and partnership, away from conflict and competition, have exhibited an attitude away from making their disagreements the main agenda item. Despite the cold network of relations built on the conflicts of the past, it is undoubtedly important how and on which issues the comprehensive and warm relations that continue to present have been established. This study discusses the developments between 2000-2008, which formed the basis of this warm relationship network between Türkiye and Russia that extends to the present day.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Russia, Putin, 2000s, Energy

Putin Dönemi Türkiye-Rusya İlişkileri (2000-2008)

Öz

Tarihî süreç içerisinde oldukça fazla sayıda çatışma yaşayan Türk ve Rus yönetimleri 2000’li yıllardan itibaren çatışmadan uzak bir ilişki ağı geliştirmişlerdir. Her ilişkinin sahip olduğu tarihî geçmiş muhakkak ki geleceğine tesir etmektedir. Bu tesirin olumlu yönde olması adına hem Rus hem de Türk yetkililer 2000’li yıllardan itibaren büyük çaba sarf etmektedirler. İlişkilerini çatışma ve rekabetten uzak bir şekilde işbirliği ve ortaklık temeli üzerinde ilerleten iki ülke uzlaşmazlıklarını ana gündem maddesi yapmaktan uzak bir tavır sergilemişlerdir. Geçmişteki çatışmaların üzerine inşa edilen soğuk ilişkiler ağına rağmen günümüze kadar uzanan kapsamlı ve sıcak ilişkilerin hangi konular üzerinden nasıl var edildiği ise şüphesiz önem arz etmektedir. Bu çalışma içerisinde de Türkiye ile Rusya’nın günümüze kadar uzanan bu sıcak ilişki ağının temelini teşkil eden 2000-2008 yılları arasındaki gelişmeler ele alınarak incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Rusya, Putin, 2000’li Yıllar, Enerji

Kaynakça

• Akten, Necmettin; Ece, Jale Nur; Oral, Nilüfer; Kanbolat, Hasan, ‘‘Karadeniz’in Değişen Jeopolitiği Çerçevesinde 71. Yıldönümünde Montrö Boğazlar Sözleşmesi’’, Avrasya Dosyası, 13/1 (2007), s.103-139.
• Aras, Bülent, ‘’Türkiye ve Rusya Federasyonu: Çok Boyutlu Ortaklık’’, SETA Analiz, 10 (2009)
• Aslanlı, Araz, ‘’Azerbaycan’ın BDT’ye Üyelik Sürecinde Temel Dinamikler’’, Yüzüncü Yıl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3 (2017), s.86-101.
• Balcer, Adam, ‘’The Future of Turkish - Russian Relations: A Strategic Perspective’’, Turkish Policy Quarterly, 8/1 (2009), s.77-87.
• Bozkurt, Giray Saynur, ‘’Türkiye-Rusya İlişkileri: Tarihi Rekabetten Çok Boyutlu İşbirliğine’’, Türkiye’nin Değişen Dış Politikası, Der: Cüneyt Yenigün, Ertan Efegil, Nobel Yayın Dağıtım, 1. Basım, Ankara 2010, s.699-723.
• Çelikpala, Mitat, ‘’Rekabet ve İşbirliği İkileminde Yönünü Arayan Türk-Rus İlişkileri’’, Bilig, 72 (2015), s.117-144.
• Çelikpala, Mitat, ‘‘1990’lardan Günümüze Türk-Rus İlişkileri’’, Avrasya Dosyası, 13/1 (2007), s.267-298.
• Çiftçi, Kemal, ‘‘Karadeniz’in Değişen Stratejik Konumu ve Türkiye’’, Uluslararası Mücadelenin Yeni Odağı Karadeniz, Der: Osman Metin Öztürk-Yalçın Sarıkaya, Platin Yayıncılık, Ankara 2005, s.165-184.
• Çulha, Efe, ‘’Türk-Rus İlişkilerinin Kronolojisi (1991-2017)’’, Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 3/2 (2016), s.287-298.
• Dağı, Zeynep, ‘‘Ortadoğu Denkleminde Büyük Güç Rusya: Hamas Krizi ve Lübnan Savaşı’’, Avrasya Dosyası, 12/2 (2006), s.251-280.
• Davutoğlu, Ahmet, Stratejik Derinlik, Küre Yayınları, 19. Baskı, Kasım 2004
• Duman, Mehmet; Samadov, Nigâr, ‘’Türkiye ile Rusya Federasyonu Arasındaki İktisadi ve Ticari İlişkilerin Yapısı Üzerine Bir İnceleme’’, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6 (2003), s.25-47.
• Efegil, Ertan, ‘‘Türk-Rus İlişkileri: Bölgesel İşbirliği veya Stratejik Kazanç?’’, 21.yy.’da Türk Dış Politikası, Ed: İdris Bal, AGAM Yayınları, 3. Baskı, Ankara 2006, s.371-391.
• Erhan, Çağrı, ‘‘Soğuk Savaş Sonrası ABD’nin Güvenlik Algılamaları’’, Uluslararası Güvenlik Sorunları ve Türkiye, Ed: Refet Yinanç - Hakan Taşdemir, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2002, s.55-82.
• İmanov, Vügar, ‘’Türk – Rus İlişkilerinde Yakınlaşma Dönemleri’’, Türkiye’nin Değişen Dış Politikası, Der: Cüneyt Yenigün, Ertan Efegil, Nobel Yayın Dağıtım, 1. Basım, Ankara 2010, s.725-740.
• İşeri, Emre; Özdemir, Volkan; Dilek, A. Oğuz, ‘’Jeopolitik Rekabetten Enerji İşbirliğine: Türkiye-Rusya İlişkileri’’, Türkiye’nin Değişen Dış Politikası, Der: Cüneyt Yenigün, Ertan Efegil, Nobel Yayın Dağıtım, 1. Basım, Ankara 2010, s.741-760.
• Kalaycı, Cemalettin, ‘’Rusya Federasyonu ile Ticarette Türkiye’nin Açmazları’’, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 8/1 (2013), s.37-57.
• Kamalov, İlyas, Moskova’nın Rövanşı: Putin Dönemi Rus Dış Politikası, Yeditepe Yayınevi, 1. Basım, 2008.
• Kanbolat, Hasan, ‘‘Türkiye Karadeniz Ekonomik İşbirliği’nin Dönem Başkanlığı’na Hazırlanıyor’’, Stratejik Analiz, 74 (2006), s.61-68.
• Kekevi, Serkan, Batı’nın Çöküşü ve Türk Dış Politikası, IQ Kültür-Sanat Yayıncılık, 2004.
• Kınıklıoğlu, Suat, ‘’Türk-Rus İlişkileri: Kasyanov Ziyareti’nin Anatomisi’’, Avrasya Dosyası, 6/4 (2001), s.155-164.
• Kolobov, O. A., ‘‘Türkiye-Rusya Ekonomik İlişkileri’’, I. Uluslararası Türk-Asya Kongresi, TASAM Yayınları, 2006.
• ‘’Komşuluktan Stratejik İşbirliğine: Türk-Rus İlişkileri’’, ORSAM, 18 (2010).
• Kornilov, A. A., ‘’Türkiye-Rusya İlişkileri: Siyasi Diyalog’’, Çev: Almagül İsina, I.Uluslararası Türk-Asya Kongresi, TASAM Yayınları, 2006.
• Kumar, Rama Sampath, ‘’President Putin: Good Czar or Bad Czar?’’, Economic and Political Weekly, 35/23 (2000), s.1904-1906.
• Murat Yetkin, ‘‘Putin Ziyareti’nin Önemi Büyük’’, Radikal Gazetesi, 7 Aralık 2004.
• Murat Yetkin, ‘‘Rüya Gibi Bir Proje’’, Radikal Gazetesi, 3 Mayıs 2005.
• Oğan, Sinan, ‘’11 Eylül Sonrası Türk Dış Politikasında Rusya’’, Avrasya Dosyası, 10/1 (2004).
• Oğan, Sinan; Erdem, Ayfer, ‘’Rusya’da Siyaset ve Oligarklar’’, Stratejik Analiz, 4/43 (2003), s.55-60.
• Oran, Baskın, Türk Dış Politikası, Cilt: III 2001-2012, İletişim Yayınları, 1. Baskı, İstanbul 2013.
• Özbay, Fatih, ‘’The Relations between Turkey and Russia in the 2000s’’, Perceptions, 16/3 (2011), s.69-92.
• Özbay, Fatih, ‘’Soğuk Savaş Sonrası Türkiye – Rusya İlişkileri: 1992-2010’’, Bilge Strateji, 2/4 (2011), s.35-77.
• Özden Cankara, Pınar; Cankara, Yavuz, ‘’Vladimir Putin Döneminde Rus Dış Politikasında Yapılan Değişiklikler’’, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15 (2007), s.193-212.
• Özkeçeci Taner, Binnur, ‘’Koalisyon Hükümetleri ve Türk Dış Politikasının Oluşturulması’’, Dış Politika Teorileri Bağlamında Türk Dış Politikasının Analizi, Cilt 1, Ed:Ertan Efegil, Rıdvan Kalaycı, Nobel Yayıncılık, 1. Basım, Nisan 2012, s.271-287.
• Pamir, Necdet, ‘‘BTC Bir Uzun Yolculuk’, Cumhuriyet Gazetesi Strateji Eki, 21 Eylül 2004.
• Pamir, Necdet, ‘‘Karadeniz: Enerji Güvenliğine ve Kaynakların Çeşitlendirilmesine Açılan Kapı’’, Avrasya Dosyası, 13/1 (2007), s.243-265.
• Pamir, Necdet, ‘’Putin’in Son Hamlesinin Önemi ve Türkiye’ye Etkisi’’, Hürriyet Gazetesi, http://www.hurriyet.com.tr/strateji/6527905.asp?gid=202, 17 Mayıs 2007.
• Peterson, Lee, ‘’Başkan Putin ve İcraatları Rusya’da Eskiye Dönüş Olarak Kabul Edilebilir mi ?’’, Çev: Erhan Şener, Avrasya Dosyası, 6/4 (2001), s.16-23.
• Purtaş, Fırat, Rusya Federasyonu Ekseninde Bağımsız Devletler Topluluğu, Platin Yayıncılık, Ankara 2005.
• Purtaş, Fırat, ‘‘Soğuk Savaş Sonrası Türk-Rus İlişkileri: Dışlanmışlar Ekseni mi Avrasyacı Yakınlaşma mı?’’, Global Strateji, 2/6 (2006), s.40-55.
• ‘’Putin-Erdoğan, Soçi’de Ekonomi ve Enerji Görüştü’’, Radikal Gazetesi, 18 Temmuz 2005.
• ‘‘Putin ile Sezer Çok Boyutlu Ortaklığa Gaz Veriyor’’, Radikal Gazetesi, 30 Haziran 2006.
• Sakwa, Richard, ‘’Putin's Leadership: Character and Consequences’’, Europe-Asia Studies, 60/6 (2008), s.879-897.
• Seiffert, Wolfgang, Vladimir V. Putin, Gendaş Kültür Yayıncılık, Ağustos 2004.
• Sever, Ayşegül, ‘’Türkiye-Rusya Federasyonu İlişkilerinde Çatışma Rekabet ve İşbirliği’’, Avrasya Dosyası, 7/3 (2001), s.227-248.
• Sezer, Sema; Özkan, Ayşe, ‘‘Kıbrıs’ta Referandum: Evet-Hayır Yarışmasının Galibi Kim?’’, Stratejik Analiz, 5/50 (2004), s.59-69.
• Shevtsova, Lilia, ‘’ Vladimir Putin’’, Foreign Policy, 164 (2008), s.34-40.
• Sönmez, A. Sait, ‘’Moskova’nın Kutuplaşma Çabaları: Putin Dönemi Rus Dış Politikası’’, Avrasya Etüdleri, 37 (2010) s.37-76.
• Sönmez, A. Sait, ‘’Yakın Çevre Doktrini Bağlamında Yeltsin Dönemi Rusya Federasyonu’nun Bağımsız Devletler Topluluğu Ülkeleriyle İlişkileri’’, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27 (2010), s.277-290.
• Sönmezoğlu, Faruk, Son Onyıllarda Türk Dış Politikası 1991-2015, DER Yayınları, İstanbul 2016.
• Sönmezoğlu, Faruk, II. Dünya Savaşından Günümüze Türk Dış Politikası, DER Yayınları, İstanbul 2006.
• Stent, Angela E., ‘’Restoration and Revolution in Putin's Foreign Policy’’, Europe-Asia Studies, 60/6 (2008), s.1089-1106.
• Torbakov, Igor, ‘‘Making sense of the Current Phase of Turkish- Russian Relations’’, http://www.jamestown.org/docs/JamestownTorbakovTurkeyRussia.pdf, 24 Ekim 2007.
• Tüfekçi, Özgür, ‘’İşbirliği ve Kriz İkileminde Türkiye-Rusya İlişkileri’’, Ed:Kemal İnat, Ali Aslan, Burhanettin Duran, AK Parti’nin 15 Yılı Dış Politika, SETA Yayınları, 2017, s.135-153.
• Türbedar, Erhan, ‘‘Karadeniz’de Değişen Dinamikler: Bulgaristan ve Romanya’nın Rolleri’’, Avrasya Dosyası, 13/1 (2007), s.225-242.
• Üren, Mustafa, ‘’Küresel Güç Olma Hedefi Bağlamında Rusya’nın Doğu Akdeniz Politikası’’, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31 (2021), s.851-874.
• Valiyeva, Kamala, ‘’Eurasian Pivot in Russian and Turkish Foreign Policy: Eurasianism as an Ideatıonal Premise?’’ Contemporary Turkish – Russian Relations From Past To Future, Ed: İlyas Topsakal – Ali Askerov, İstanbul University Press, İstanbul, 2021, s.87-111.
• Yalçınkaya, Alaeddin, ‘’Türkiye’nin Avrasyacı Stratejileri’’, Türkiye’nin Değişen Dış Politikası, Der: Cüneyt Yenigün, Ertan Efegil, Nobel Yayın Dağıtım, 1. Basım, Ankara 2010, s.657-679.
• Yeşilot, Okan; Özdemir, Burcu, ‘’Turkish – Russian Relations In The Putin Era’’ Contemporary Turkish – Russian Relations From Past To Future, Ed: İlyas Topsakal – Ali Askerov, İstanbul University Press, İstanbul, 2021, s.27-38.