An Evaluation of the Waqf Books in Urfa / Urfa’da Vakıf Kitaplar Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2015, Sayı: 43, - , 30.06.2015

Enver Karakeçili Mehmet Kurtoğlu

Öz

Abstract

In this article that addresses the issue of books and libraries of the Ottoman period, the issue of books and libraries are examined in the light of three new waqf books and also another one which was published previously. In this work, the book and library culture in Urfa and the reflection of this culture to the general cultural life of the city is described and also it is given place to the waqf books which belongs to the Sheikh Ramadan Efendi, Al-Hajj Hafız Mustafa bin Hasan, Dede Osman Efendi and Hacı Kurra Efendizade Mehmed Halid Efendi Waqfs.

Keywords: Urfa, waqf, library, waqf books.

Öz

Urfa’da Osmanlı dönemi kitap ve kütüphane konusuna değinen bu makalede, üçü yeni, biri de daha önce yayınlanmış olan dört adet vakfiye üzerinden kitap ve kütüphane konusu incelenmektedir. Söz konusu incelemede Urfa’daki kitap ve kütüphane kültürü ile bunun şehrin kültürel hayatına yansıması anlatılmış olup, Şeyh Ramazan Efendi Vakfı, Hacı Hafız Mustafa bin Hasan, Dede Osman Efendi ve Hacı Kurra Efendizâde Mehmed Halid Efendi Vakıflarına ait vakıf kitaplara yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Urfa, Vakıf, Kütüphane, Vakıf Kitaplar

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Arşiv Kaynakları
• Urfa Şer‛iyye Sicilleri: UŞS, nr.211: 557; nr.219: 557; nr. 225: 599
• Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Arşivi: TGMA, nr. 574, s.1-2.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivleri, BOA EV. Mkt.1352
• Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi: VGMA, Defter 2150/1, Defter 1090; Defter nr.1084
• Araştırma ve İnceleme Eserler
• El Cuburi, Abdullah (H. 1389/M. 1969), Mektebetü’l-Evkafi’l-Amme, Tarihuha ve Revadiru Mahtutatiha, Bağdat: Meccelletü’r-Risâleti’l-İslamiye (Matbaatü’l Maarif).
• Akgündüz, Ahmet ( 1996). İslam ve Osmanlı Tatbikatında Vakıf Müessesesi, İstanbul.
• Akgündüz, Murat ( 2012). Osmanlı Medreseleri, Beyan Yay. İstanbul.
• Albayrak, Sadık (1977). Son Devir Osmanlı Uleması, Medrese Yay. İstanbul.
• Alpay, Bedri (1986). Urfa Şairleri, Şanlıurfa.
• Anameriç, Hakan (2009). “Osmanlılarda Kütüphane Kültürü ve Bilimsel Yaşama Etkisi”, VI. Uluslararası Türk Kültürü Kongresi Bildirileri, C.II, yay. haz. Şebnem Ercebeci, Ankara.
• Barkan, Ömer Lütfi (1963). “İmaret Sitelerinin Kuruluş ve İşleyiş Tarzına Ait Araştırmalar”, İktisat Fakültesi Mecmuası, C.XXIII, İstanbul, ss. 238-296.
• Çetinkaya, Bayram Ali ( 2013). Medine’den Medeniyete, İnsan Yay. İstanbul.
• Ekinci, Abdullah ( 2006). Ortaçağda Urfa, Kitabevi Yay. Ankara.
• Erünsal, İsmail E. (2008). Osmanlı Vakıf Kütüphaneleri, TTK Yay. Ankara.
• Erünsal, İsmail E. (1991). Türk Kütüphaneleri Tarihi-I, C.2, TTK Yay. Ankara.
• Erünsal, İsmail E. (2014). Osmanlı Kültür Tarihinin Bilinmeyenleri, Timaş Yay. İstanbul.
• Güler, Selahaddin Eyyubi (2012). Urfalı Nakşibendi Şeyhi Hacı Müslüm Hafız Efendi Hazretleri, Şanlıurfa.
• Hayes, E. R. (2002). Urfa Akademisi, Çev. Yaşar Günenç, Yaba Yay. İstanbul.
• Kahraman Seyit Ali - Dağlı Yücel (2010). Evliya Çelebi Seyahatnâmesi, C. 3, YKY. Yay., İstanbul.
• Karakaş, Mahmut (2012). Cumhuriyet Öncesi Şanlıurfa’da Kültür ve Eğitim, Şanlıurfa Valiliği Yay., Konya.
• Karakaş, Mahmut (1996). Şanlıurfa Evliya ve Âlimleri, Şanlıurfa Belediyesi Yay., Şanlıurfa.
• Karakaş, Mahmut (2009). Urfa’nın Kültür ve İnançlar Serüveni, Şanlıurfa Valiliği Yay., Ankara.
• Karakeçili, Enver (2015). Urfa’da Halilu’r-Rahman Vakıfları (XVI.-XX. Yüzyıl Başları), Y.B.Ü., Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Kapaklı, Kemal (2012). “1324 tarihli Halep Vilayet Salnamesinde Urfa Sancağı’ndaki Mekteb ve Kütüphaneler”, Şanlıurfa Kültür Sanat Tarih ve Turizm Dergisi, Sayı 14, Şanlıurfa, ss. 26-29.
• Kazıcı, Ziya- Şeker, Mehmet (1982). İslam Türk Medeniyeti Tarihi, (İlaveli ikinci baskı) İstanbul.
• Köprülü, Fuat (1983). İslam ve Türk Hukuk Tarihi Araştırmaları ve Vakıf Müessesesi, İstanbul.
• Kurtoğlu, Mehmet (2011), “Şair Sakıb Efendi Hayatı, Vakfiyesi ve Vakfettiği Kitaplar”, Vakıflar Dergisi, Sayı 34, VGM. Yay., Ankara, ss. 107-154.
• Kurtoğlu, Mehmet (2011). İbrahimin Nazargâhı Urfa, Bengü Yay. Ankara.
• Memiş, Mehmet (1998). Şanlıurfa Medreseleri, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• Memiş, Mehmet (2011). “Medreseler”, Şanlıurfa’da Dini Hayat (Edit. Yusuf Ziya Keskin), TDV Yay., Ankara, ss. 157-187.
• Öğüt, Tahir (2013). 18-19. yy.’da Birecik Sancağında İktisadi ve Sosyal Yapı, TTK Yay., Ankara.
• Öngül, Ali ( 2004). Urfa Tarihi, Emek Matbaası, Manisa.
• Özdemir, Ulaş Salih (2014). Siyasal Kimliğiyle Urfa Mebusu Şeyh Safvet Efendi, Gürer Yay. İstanbul.
• Özel, Ahmet (2014). Hanefi Fıkıh Alimleri ve Diğer Mezheplerin Meşhurları, TDV. Yay., Ankara.
• Öztürk, Nazif (1983). Menşei ve Tarihi Gelişimi Açısından Vakıflar, VGM. Yay., Ankara.
• Öztürk, Nazif (1995). Türk Yenileşme Tarihi Çerçevesinde Vakıf Müessesesi, TDV. Yay, Ankara.
• Öztürk, Nazif (1995). Elmalılı M.Hamdi Yazır Gözüyle Vakıflar, TDV. Yay. Ankara.
• Tenik, Ali (2011). “Tekke ve Zaviyeler”, Geçmişten Günümüze Şanlıurfa’da Dinî Hayat (Edit.Yusuf Ziya Keskin), TDV Yay., Ankara 2011, ss. 195-210.
• Turan, Ahmet Nezihi ( 2012), XVI. Yüzyılda Ruha(Urfa) Sancağı, TTK. Yay., Ankara.
• Segal, Judah B. ( 2002). Edessa (Urfa) Kutsal Şehir, Çev. Ahmet Arslan, İletişim Yay. İstanbul.
• Schmidt, Klaus (2007). Göbekli Tepe En Eski Tapınağı Yapanlar, Çev. Rüstem Arslan, Arkeoloji ve Sanat Yay., İstanbul.
• Şeşen, Ramazan (1993). Harran Tarihi, TDV Yay. İstanbul.
• Yediyıldız, Bahaeddin ( 2003). XVIII. Yüzyılda Türkiye’de Vakıf Müessesesi, TTK.Yay., Ankara.
• Yediyıldız, Bahaeddin (1989). “İslam›da Vakıf, Doğuştan” Günümüze Büyük İslam Tarihi, C.14 (4), İstanbul.
• Yıldız, Nuray (2003). Kalıntılar ve Edebi Kaynaklara Işığında Antik Çağ Kütüphaneleri, Arkeoloji ve Sanat Yay., İstanbul.