Ahi (Akhi) Şerafeddin Zawiya in Ankara / Ankara Ahi Şerafettin Zaviyesi

Yıl 2016, Sayı: 45, 0 - 0, 01.08.2016

Hakkı Acun Umut İnci

https://doi.org/10.16971/vd.51375

Cited By: 1

Öz

Abstract

The zawiya building, whose restoration is decided by Directorate General of Foundations, in line with the decision of Ankara Regional Directorate, was thoroughly cleaned. Having performed a number of small scale archeological digs, the structure became more definable and survey drawings was prepared by architect Umut İnci (MSc). Afterwards, material analysis were carried out to make more realistic restitution and restoration projects. History of Art report was prepared by Prof. Dr. Hakkı Acun. This report helped works of restitution and restoration by providing the information on the origin of zawiyas, their functions, sections and progress throughout the centuries. In line with the prepared history of art report, period photos, other archival and library information, restitution and restoration projects of the structure were prepared and approved by the Regional Committee. Results of the studies on Ahi Şerafettin Zawiya, which is the only one structure in Ankara belonging to the period of Selçuk, have been presented here to share with the academia. We see that the origin of zawiyas, defined as multi-functional religious sects or system, can be traced back to the early eras of Islam and spread into the Central Asia region. We know that, in the beginning, zawiya structures didn’t display a proper schema plan, sections of the structures were not defined accurately but were inspired from madrasa with iwans on all four sides of the central courtyard and housing architecture in Asia. Later it is understood that, Ahi Şerafettin Zawiya is of no traditional structure, as generally expected, like Yıldırım, Yeşil and Muratiye Zawiyas in Bursa in Early Ottoman times of which sections are defined properly. Although so many zawiyas are mentioned in the archival sources belonging to the Selçuk period in Ankara, none of them has been identified until recently. With the restoration of the structure, it is aimed to transfer Ahi Şerafettin Zawiya to the future generations in a proper condition.

Key Words: Ankara, Ahi Şerafettin, Zawiya

 

Öz

Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından restorasyonu için karar verilen yapıda ilk çalışmalar Yüksek Mimar Umut İnci tarafından yapılmıştır. Önce yapıda büyük bir temizlik çalışmaları başlatılmış, küçük çaplı sondajlarla yapı tanımlanabilir hale getirilmiş, rölöveleri çıkartılmıştır. Daha sonra sağlıklı restorasyon ve restitüsyon planları çıkartılabilmesi için malzeme analizleri yaptırılmış, Sanat Tarihi raporu hazırlanmıştır. Sanat Tarihi raporu Prof. Dr. Hakkı Acun tarafından
hazırlanmıştır. Bu raporda zaviyelerin menşei, öncüleri, fonksiyonları, bölümleri ve dönem dönem gelişimi anlatılarak restorasyon ve restitüsyona ışık tutmuştur.
Ankara’da Selçuklu Dönemine ait tek yapı olma özelliği gösteren Ahi Şerafettin Zaviyesi’ nde yapılan çalışmaların sonucunu, birbirini tanımlayan bu iki makalenin bir bütün halinde yayınlanarak ilim âlemine duyurulması düşünülmüştür. Çok fonksiyonlu tarikat yapıları olarak tanımlanan bu yapıların menşeinin İslamiyet’in ilk yıllarına kadar gidebilen bir inanç sistemi olduğunu, Orta Asya coğrafyasının içlerine kadar yayıldığını gördük. Bu yapıların başlangıçta bölümlerinin tam olarak tanımlanamadığı, düzgün bir plan şeması
göstermediğini, ama Asya’daki Dört Eyvanlı Orta Avlulu Medrese ve konut mimarisinden esinlendiğini bilmekteyiz. Ahi Şerafettin Zaviyesi’nin de, daha sonra Erken Osmanlı döneminde Bursa’da, Yıldırım, Yeşil ve Muratiye Zaviyelerinde olduğu gibi bölümleri tanımlanan ve sıkça karşımıza çıkan bir yapı olmadığı anlaşılmıştır. Kaynaklarda Ankara’da birçok zaviyeden bahsedilmesine rağmen bugüne kadar Selçuklu Dönemine ait bir örneğine rastlanmamıştı. Bu çalışmayla gün yüzüne çıkartılan yapının restore edilerek gelecek kuşaklara doğru bir şekilde aktarılması amaç edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Ankara, Ahi Şerafettin, Zaviye

Kaynakça

• Acun, Hakkı (1999). Manisa’da Türk Devri Yapıları, Ankara.
• Aktüre, Sevgi (1984). “16. Yüzyıl Öncesi Ankara’sı Üzerine Bilinenler”, Tarih İçinde Ankara, Eylül 1981 Seminer Bildirileri, Ankara, s. 1- 47.
• Apa, Gülay (2008). Konya-Ereğli Türk Devri Mimarisi, Konya.
• Aslanapa, Oktay (1984). Türk Sanatı, İstanbul.
• Barkan, Ömer Lütfi (1942). Barkan, “Kolonizatör Türk Dervişleri”, Vakıflar Dergisi, II, s. 279-386.
• Doğan, Ahmet Işık (1977). Osmanlı Mimarisinde Tarikat Yapıları, Tekkeler, Zaviyeler ve Benzeri Nitelikteki Fütüvvet Yapılar, İstanbul.
• Erdoğan, Abdülkerim - Günel, Gökçe - Kılcı, Ali (2008), Tarih İçinde Ankara, (2. Baskı), Ankara.
• Ergenç, Özer (1984). “16. Yüzyılın Ankara’sı: Ekonomik, Sosyal Yapısı ve Kentsel Özellikleri”, Tarih İçinde Ankara, Eylül 1981 Seminer Bildirileri,
• (Ankara 1984), s. 49-59.
• Eyice, Semavi (1962). “Zaviyeler ve Zaviyeli-Camiler”, İstanbul Üniversitesi, İktisad Fakültesi Mecmuası, C. 23 (Ekim 1962), s. 3-80.
• Eyice, Semavi (1969). “ Çorum’un Mecitözü’nde Âşık Paşa-Oğlu Elvan Çelebi Zaviyesi ”, Türkiyat Mecmuası, XV (1968), s. 211-244.
• Eyice, Semavi (1971). “Ankara’nın Eski Bir Resmi”, Atatürk Konferansları 1970, s. 61-124, Resim 1-60, Ankara 1970.
• Galanti, Avram (2005) Ankara Tarihi, (II. Baskı), Ankara.
• Galib, Mübarek (1341). Ankara Mescidleri ve Camileri, İstanbul.
• Kara, Mustafa (1999). Din, Hayat, Sanat Açısından Tekke ve Zaviyeler, İstanbul.
• Kara, Mustafa (2011). “Tekke”, Türkiye Diyanet Vakfı, İslâm Ansiklopedisi, C. 40, s. 368-370.
• Konyalı, İbrahim Hakkı (1964). Abideleri ve Kitabeleri ile Konya Tarihi, Konya.
• Ocak, Ahmet Yaşar (1978). “Zaviyeler”, Vakıflar Dergisi, XII, s. 247-269.
• Önder, Mehmet (1971). Mevlâna Şehri Konya, II. Baskı, Konya.
• Öney, Gönül (1971). Ankara’da Türk Devri Yapıları, Ankara.
• Önge, Yılmaz (1984). “Konya Sahip Ata Hanikâhı”, Suut Kemal Yetkin Armağanı, Ankara, s. 281-292.
• Özdemir, Rıfat (1986). XIX: Yüzyılın İlk Yarısında Ankara, Ankara.
• Tournefort, Joseph Pitton (1717). Relation D’Un Voyage Du Levant Fait Par Ordere Du Roy…II, Paris 1717.
• Tanman, Baha - Sevgi Parlak (2011). “Tekke, Mimari”, Türkiye Diyanet Vakfı, İslâm Ansiklopedisi, C. 40, s. 370-379.