SAĞLIK SEKTÖRÜNDE DÜŞÜK KARBON EKONOMİSİ: TEZAT MI, MÜMKÜN MÜ?

Yıl 2019, Sayı: 4, 113 - 134, 01.10.2019

Mehtap Çakmak Barsbay

Öz

Artan beklentiler
ve hükümetin, aşırı harcamalar karşısında kamu sektöründe enerji tüketimini ve
maliyetini azaltma girişimleri, çevre konusunun ele alınmasına neden olmuştur.
Bu kapsamda, yeşil hastaneler, sağlık organizasyonlarında enerji yönetimi ve
enerji verimliliği gibi konular öne çıkmıştır. Bu çalışmanın amacı, 2013
yılından bu yana Kamu Özel Ortaklığı Finansman Modeli ile tasarlanan ve inşa
edilen Entegre Sağlık Kampüslerinde, bir diğer ifadeyle şehir hastanelerinde, kullanılacak
enerji kaynaklarını incelemektir. Entegre Sağlık Kampüslerinin yapım işini
üstlenen firmaların web sitelerinden hazırlanan Çevresel ve Sosyal Etki
Değerlendirme Raporlarına ulaşılmış ve bunlar, Nitel Veri Analizi Yöntemlerinden
Doküman Analizine uygun olarak incelenmiştir. Bilkent, Etlik, Konya ve Mersin
haricinde, entegre sağlık kampüslerinin enerji ihtiyacının doğalgazla çalışan
trijenerasyon sistemlerinden karşılanacağı belirlenmiştir. Entegre sağlık kampüslerinde
karbondioksit emisyonunun yüksek olduğu görülmektedir. Sağlık sektöründe,
yenilenebilir enerji kaynaklarından enerji ihtiyacının sağlanması önem
taşımaktadır. Bu nedenle konu ulusal politika gündemine alınmalı ve akabinde sağlık
yöneticileri yenilenebilir kaynakları kullanmaya teşvik edilmelidir.

Anahtar Kelimeler

Sağlık Ekonomisi, Sağlık Politikası, Sağlık Kaynakları, Hastane, Enerji.

LOW CARBON ECONOMY IN HEALTHCARE SYSTEM: OXYMORON OR IS IT POSSIBLE?

Öz

Increased expectations and government’s initiatives to reduce
energy consumption and cost in public sector in the face of excessive
expenditures have led to the consideration of the environmental issue. In this
context, subject matters such as green hospital concept, energy management and
energy efficiency in healthcare organizations were highlighted. The aim of this
study is to review the energy sources to be used in the integrated health
campuses, in other words city hospitals, which were designed and built by the
public private partnership financing model since 2013. In reviewing the
environmental and social impact assessment reports, published on the web sites
of the companies that legally undertake the construction of integrated health
campuses, document analysis has been used. As a result of the review, it has
been founded that except for Bilkent, Etlik, Konya and Mersin, energy
requirements of the integrated health campuses would be compensated by
trigeneration systems working with natural gas. It is seen that carbon emission is high in integrated health campuses. In health sector, it is important to provide energy needs from
renewable energy sources.  Therefore, the issue should be included in the national policy agenda and
then health managers should be encouraged to use renewable energy resources.

Anahtar Kelimeler

Health Economics, Health Policy, Health Resources, Hospital, Energy

Kaynakça

• • ADANA ENTEGRE SAĞLIK KAMPÜSÜ, (2018), Çevresel ve Sosyal Etki Değerlendirme Raporu, 1 Eylül 2018 tarihinde http://www.pppadanahastanesi.com/tr/19536/Cevre-ve-Sosyal-Etki-Degerlendirmesi adresinden alındı.
• • AKKURT, G. G., TURHAN, C., ŞAHİN, C. D., KUZGUNKAYA, E., CANBABA, O. A. ve ULUĞ, A., (2014), Enerji Verimliliği Fizibilite Çalışması: İzmir Narlıdere Huzurevi Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezi Örneği, Türk Tesisat Mühendisleri Derneği Dergisi, 5-6, 13-22.
• • ANBARCI, M., GİRAN, Ö. ve DEMİR, İ. H., (2012), Uluslararası Yeşil Bina Sertifika Sistemleri İle Türkiye’deki Bina Enerji Verimliliği Uygulaması, e-Journal of New World Sciences Academy, 7 (1), 368-383.
• • ASLAN, A., (2009), Kişi Başına Karbon Dioksit Emisyon Yakınsama Analizi: 1950-2004, Ege Akademik Bakış, 9 (4), 1427-1439.
• • AYDEMİR, İ., (2017), Türkiye’de Çevre Bilinci Kapsamında Tıbbı̇ Atık Üretim Süreçleri̇ ve Yönetimi, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7 (13), 295-311.
• • BAYRAKLI ENTEGRE SAĞLIK KAMPÜSÜ, (2018), Çevresel ve Sosyal Etki Değerlendirme Raporu, 1 Eylül 2018 tarihinde http://www.izhas.com.tr/assets/tr/Izmir_Bayrakli_ESIA.pdfeced.csb.gov.tr/ced/jsp/dosya/dosyaGoster.htm?id=48845 adresinden alındı.
• • BIZZARRI, G. ve MORINI, G. L., (2004), Greenhouse Gas Reduction and Primary Energy Savings Via Adopting of a Fuel Cells Hybrid Plant in a Hospital, Applied Thermal Engineering, 24 (2), 383-400.
• • BIZZARRI G. ve MORINI G. L., (2004a), Greenhouse Gas Reductions and Primary Energy Savings Via Adoption of Hybrid Plants in Place of Conventional Ones, C. A. Brebbia içinde, Air Pollution XII (s. 327-337), UK: Wessex Institute of Technology Press.
• • BİLKENT ENTEGRE SAĞLIK KAMPÜSÜ, (2018), Çevresel ve Sosyal Etki Değerlendirme Raporu, 1 Eylül 2018 tarihinde www.ccnankarasaglik.com/docs/20.01.pdf adresinden alındı.
• • BORTZ, W., (2010), Reinventing Health Care: From Panacea To Hygeia, E. Assadourian içinde, State of the World 2010: Transforming Cultures From Consumerism to Sustainability (s. 138-142), London: Eartscan.
• • BREEAM (Building Research Establishment Environmental Assessment Method), (2018), How BREEAM Certification Works, 13 Ekim 2018 tarihinde https://www.breeam.com/discover/how-breeam-certification-works/ adresinden alındı.
• • BURSA ENTEGRE SAĞLIK KAMPÜSÜ, (2018), Çevresel ve Sosyal Etki Değerlendirme Raporu, 1 Eylül 2018 tarihinde www.pppbursahastanesi.com/upload/Node/.../Bursa_ESK_Nihai_CSED_Raporu.pdf adresinden alındı.
• • BÜYÜKZEREN, R., ALTINTAŞ, H. B., MARTIN, K. ve KAHRAMAN, A., (2015), Binalardaki Fotovoltaik Uygulamasının Teknik, Çevresel ve Ekonomik İncelenmesi: Meram Tıp Fakültesi Hastanesi Örneği, EMO Bilimsel Dergi, 5 (10), 9-14.
• • CASBEE (Comprehensive Assessment System for Built Environment Efficiency), (2018), CASBEE Certification System, 13 Ekim 2018 tarihinde http://www.ibec.or.jp/CASBEE/english/certificationE.htm adresinden alındı.
• • ÇOBAN, O. ve KILINÇ, N. Ş., (2015), Yenilenebilir Enerji Tüketimi ve Karbon Emisyonu İlişkisi: TR Örneği, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 38 (1), 195-208.
• • DGNB (Deutsche Gesellschaft für Nachhaltiges Bauen), (2018), DGNB System, 13 Ekim 2018 tarihinde https://www.dgnb-system.de/en/ adresinden alındı.
• • DUYAN, Ö., ÖZTÜRK, A. E. ve RÖBEN, E., (2017), İdari ve Ticari Binalar İçin Sıfır Atık Uygulama Rehberi, Ankara: T. C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı.
• • ECOBUILD ,(2018), Erol Olçok Eğitim ve Araştırma Hastanesi LEED NC Healthcare Sertifikası Aldı, 1 Ekim 2018 tarihinde https://www.ecobuild.com.tr/single-post/2018/01/30/Erol-Olçok-Eğitim-ve-Araştırma-Hastanesi-LEED-NC-Healthcare-Sertifikası-Aldı adresinden alındı.
• • ELAZIĞ ENTEGRE SAĞLIK KAMPÜSÜ (2018), Çevresel ve Sosyal Etki Değerlendirme Raporu, 1 Eylül 2018 tarihinde www.pppelazighastanesi.com/upload/Node/.../Elazig_ESK_Nihai_CSED_Raporu.pdf adresinden alındı.
• • ETLİK ENTEGRE SAĞLIK KAMPÜSÜ, (2018), Çevresel ve Sosyal Etki Değerlendirme Raporu, 1 Eylül 2018 tarihinde www.aeh.com.tr/assets/pdf/Etlik_ESKP_CSED.pdf adresinden alındı.
• • FRANCO, A., SHAKER, M., KALUBI, D. ve HOSTETTLER, S., (2017), A Review of Sustainable Energy Access and Technologies for Healthcare Facilities in the Global South, Sustainable Energy Technologies and Assessments, 22, 92-105.
• • GREENSTAR (Enviromental Raiting System for Buildings), (2018), Rating System, 13 Ekim 2018 tarihinde https://new.gbca.org.au/green-star/rating-system/ adresinden alındı.
• • GÜNER, E. D. ve TURAN, E. S., (2017), Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Küresel İklim Değişikliği Üzerine Etkisi, Artvin Çoruh Üniversitesi Doğal Afetler Uygulama ve Araştırma Merkezi Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 3 (1), 48-55.
• • HÇHGD (Hasta ve Çalışan Hakları ve Güvenliği Derneği), (2012), Sağlıkta Enerji Verimliliği Çalıştayı Sonuç Raporu, Ankara: Hasta ve Çalışan Hakları ve Güvenliği Derneği Yayınları.
• • HOŞGÖR, H., (2014), Yeşil Hastane Konsepti ve Türkiye Deneyimi, Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 1 (2), 75-84.
• • IEA (International Energy Agency), (2018), Renewables 2018 Market Analysis and Forecast From 2018 to 2023, 10 Ekim 2018 tarihinde https://www.iea.org/renewables2018/ adresinden alındı.
• • IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change), (2011), Special Report on Renewable Energy Sources and Climate Change Mitigation, 13 Ekim 2018 tarihinde https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2018/03/SRREN_Full_Report-1.pdf adresinden alındı.
• • IRENA (The International Renewable Energy Agency), (2018), Renewable Capacity Statistics 2018, 1 Ekim 2018 tarihinde http://www.irena.org/publications/2018/Mar/Renewable-Capacity-Statistics-2018 adresinden alındı.
• • ISA, N. M., DAS, H. S., TAN, C. W., YATIM, A. H. M. ve LAU, K. Y., (2016), A Techno-Economic Assessment of a Combined Heat and Power Photovoltaic/Fuel Cell/Battery Energy System in Malaysia Hospital, Energy, 112, 75-90.
• • IŞILDAR, G. Y. ve GÖKBAKAR, A., (2018), Yeşil Binalarda Belgelendirme Ölçütlerinin Ülkelerin Gelişmişlik Düzeyine Göre Değerlendirilmesi, Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 7 (1), 46-57.
• • İKİTELLİ ENTEGRE SAĞLIK KAMPÜSÜ, (2018), Çevresel ve Sosyal Etki Değerlendirme Raporu, 1 Eylül 2018 tarihinde www.pppikitellihastanesi.com/tr/23733/Cevre-ve-Sosyal-Etki-Degerlendirmesi adresinden alındı.
• • İMAL, M., KISAKESEN, T. ve KAYA, A., (2016), Enerji Ekonomisi Açısından Kojenerasyon ve Trijenerasyon Teknolojilerinin Isıtma-Soğutma Kapasitelerinin Analizi: KSÜ Sağlık Uygulama ve Araştırma Hastanesi Örneği, KSU Mühendislik Bilimleri Dergisi, 19 (2), 9-19.
• • KOCAELİ ENTEGRE SAĞLIK KAMPÜSÜ (2018), Çevresel ve Sosyal Etki Değerlendirme Raporu, 1 Eylül 2018 tarihinde www.kohas.com.tr/assets/tr/Kocaeli_ESIA.pdf adresinden alındı.
• • KONYA ENTEGRE SAĞLIK KAMPÜSÜ, (2018), Çevresel ve Sosyal Etki Değerlendirme Raporu, 1 Eylül 2018 tarihinde https://www.ebrd.com/documents/comms-and-bis/psd-48603-nts-turkish.pdf adresinden alındı.
• • LEED (Leadership in Energy Efficiency Design), (2018), Better Buildings are Our Legacy, 13 Ekim 2018 tarihinde https://new.usgbc.org/leed adresinden alındı.
• • MERSİN ENTEGRE SAĞLIK KAMPÜSÜ, (2018), Çevresel ve Sosyal Etki Değerlendirme Raporu, 1 Eylül 2018 tarihinde eced.csb.gov.tr/ced/jsp/dosya/dosyaGoster.htm?id=48932 adresinden alındı.
• • MUTLU, A., (2006), Küresel Kamusal Mallar Bağlamında Sağlık Hizmetleri ve Çevre Kirlenmesi: Üretim, Finansman ve Yönetim Sorunları, Maliye Dergisi, 150, 53-78.
• • ÖNDER, D., (2018), Doğalgaz, Genel Bilgiler: Doğalgaz Semineri, 25 Aralık 2018 tarihinde www.1mmo.org.tr/resimler/dosya_ekler/f7cd25d355cd682_ek.pdf adresinden alındı.
• • RESMÎ GAZETE, (2011), Türkiye Sanayi Strateji Belgesi 2011-2014, 27.01.2011.
• • RESMÎ GAZETE, (2012), Enerji Verimliliği Strateji Belgesi 2012-2023, 25.02.2012.
• • RESMÎ GAZETE, (2013), T. C. Sağlık Bakanlığınca Kamu Özel İşbirliği Modeli İle Tesis Yaptırılması, Yenilenmesi ve Hizmet Alınması İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, 21.02.2013.
• • RESMÎ GAZETE, (2014), Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği, 25.11.2014.
• • RESMÎ GAZETE, (2015), Türkiye Sanayi Strateji Belgesi 2015-2018, 25.06.2015.
• • SELBAŞ, R., ŞAHİN, A. Ş., YILMAZ, F. ve EŞKİ, C., (2014), Hastanelerde Enerji Kullanımında Verimlilik İçin Örnek Bir Uygulama, Türk Tesisat Mühendisleri Derneği Dergisi, 5-6, 13-22.
• • ŞENOCAK, B. ve BURSALI, Y. M., (2018), İşletmelerde Çevresel Sürdürülebilirlik Bilinci ve Yeşil İşletmecilik Uygulamaları İle İşletme Başarısı Arasındaki İlişki, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23 (1), 161-183.
• • T. C. DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI, (2018), İklim Değişikliğiyle Mücadele, 10 Ekim 2018 tarihinde www.mfa.gov.tr/sub.tr.mfa?6f41190c-6742-405a-9e5a-784385301607 adresinden alındı.
• • T. C. SAĞLIK BAKANLIĞI, (2012), Mevcut ve Yeni Yapılacak Sağlık Tesislerinde Uyulması Gereken Asgari Teknik Standartlar Hakkında Genelge, 30.10.2012.
• • TEREKLİ, G., ÖZKAN, O. ve BAYIN, G., (2013), Çevre Dostu Hastaneler: Hastaneden Yeşil Hastaneye, Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi, 12 (2), 37-54.
• • TÜİK, (2017), TEİAŞ Türkiye Elektrik Üretim-İletim İstatistikleri, 1 Eylül 2018 tarihinde http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1029 adresinden alındı.
• • TÜİK, (2018), Sera Gazı Emisyon İstatistikleri, 1 Eylül 2018 tarihinde http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=27675 adresinden alındı.
• • WGBC (World Green Building Council), (2018), Doing Right by Planet and People the Business Case for Health and Wellbeing in Green Building, 13 Ekim 2018 tarihinde https://www.worldgbc.org/news-media/doing-right-planet-and-people-business-case-health-and-wellbeing-green-building adresinden alındı.
• • YILMAZOĞLU, Z., (2016), Hastanelerde Enerji Yönetimi, Türk Tesisat Mühendisleri Derneği Dergisi, 3-4, 38-46.