Tema Editörleri: Çağla Karabağ, Bükem Özçeri, Sinem Şahin Yeşil, Zehra Azade Soysal

Başka türlü bir dünyanın ve yaşamın olanakları üzerine düşünmeye, mevcut düzene ve koşullara eleştirel bir gözle bakmaya ihtiyaç duyduğumuz zamanlarda yaşıyoruz. Bu bağlamda ViraVerita E-Dergi 21. sayısında verimli bir toplumsal düşünce alanı olarak kabul edilen Ütopya-Distopya konusuna disiplinlerarası bir perspektifle yaklaşmayı hedefliyor.
Daha iyi bir toplumsal düzen nasıl kurulabilir? Bunun olanakları, yolları, yöntemleri nelerdir? Radikal değişimlerle mi gelir mutlu günler yoksa gündelik çabalar, sıradan jestler, ufak farkındalıklar yeterli olur mu? Bu sorular geçmişten günümüze, felsefeden siyasete, edebiyattan sinemaya pek çok düşünürü, yazarı, sanatçıyı meşgul etmiş, onların bu yönde hayaller kurmalarını, mevcut düzenden daha farklı alternatif yaşam biçimleri, olanaklı dünyalar tasarlamalarını sağlamıştır. Ütopyalar daha iyi, adil ve tatmin edici bir yerde yaşamanın yollarını düşünme, bir “toplumsal tahayyül” faaliyeti olarak işte bu politik arzudan yola çıkmış ve günümüze kadar etkinliğini sürdürmüştür. Platon, Thomas More ve Francis Bacon’ın ada ütopyaları zaman içerisinde farklı mekânlara, zamanlara ve başka seslere açılmıştır.
Mevcut sistemin uygulamalarının gelecekte hangi acı sonuçları doğurabileceğini ele almak da yine bir toplumsal düşünme faaliyetidir. Dolayısıyla ütopyalar aynı zamanda statükoyu eleştirmek için etkili bir araç olarak kullanılmıştır. Bu düşünme sistemi dolaysız eleştirel sesini ve yaşananlara dair uyarıda bulunma özelliğini 20. Yüzyılın karanlığında yükselişe geçen distopyada bulur. Bu nedenle görece yeni bir tür olan distopyaları da ütopyanın karşıtı değil, toplumsal tahayyülün bir alt kolu ve güçlü eleştirel sesi olarak değerlendirmek mümkündür. Dünya savaşlarının ardından yazılan klasik karanlık formlarından, karamsarlık yelpazesinin umuda kapı aralayan daha açık renklerine kadar günümüze dek farklı tonlarda distopyalar üretilmiştir. Bu eserler ilhamını tarihte ve günümüzde uygulanan açık ve gizli çeşitli baskı politikalarından, tahakküm biçimlerinden ya da toplumsal kaygı ve korkulardan almıştır.
Yoksulluk, savaşlar, ayrımcılık, zorunlu göç, ekolojik felaketler, sağlıklı gıdaya ve temiz suya erişim konusundaki eşitsizlikler gibi yakıcı sorunların yanı sıra, gerçek ile simüle edilmiş olan arasındaki sınırları belirsizleştiren sanal evrenler, sosyal etkileşimin giderek daha fazla dijital dünyaya taşınması meseleleri de ütopyalar ve distopyalar üzerinden zaman, uzam ve başka türlü bir yaşamın olanakları üzerine düşünmeyi anlamlı ve önemli kılıyor.
ViraVerita E-Dergi’nin 21. sayısında yayımlanmak üzere, aşağıdaki başlıklar çerçevesinde ancak bunlarla sınırlı olmayan ütopyalar ve/veya distopyalara dair yazılarınızı 1 Mart 2025 tarihine kadar bekliyoruz.

Konu Önerileri:
• Geçmişten günümüze ütopya/distopya çalışmaları
• Teori ve tür tartışmaları: ütopik düşünme, antiütopyalar, eutopyalar, spekülatif kurgu vb.
• Antroposen ve ekoloji çalışmalarında ütopya/distopya
• Post-apokaliptik anlatıların ütopya/distopya geleneği içerisindeki yeri
• Edebiyat, sinema ve sanatta ütopya/distopya
• Felsefe, siyaset bilimi ve hukukta ütopya/distopya
• Sosyolojinin bir konusu olarak ütopya/distopya
• Tarihte veya günümüzde kurulan alternatif topluluklar (intentional communities)
• Kent ütopyaları ve kent distopyaları/mekân temsilleri
• Toplumsal cinsiyet ve ütopya/distopya
• Beden ütopyaları/distopyaları
• Ümitvar distopya (critical dystopia) ve yakın dönem feminist ütopyalar
• Kuir ütopya/distopya/heterotopya
• Liberal ütopyalar/ totaliter ve neoliberal distopyalar
• Post-ütopya ve kapitalist gerçekçilik
• Uzun vadecilik (longtermism) ve şimdicilik (presentism) arasında ütopya ve distopya
• Türkiye’de üretilen ütopya ve distopyalar
• Popüler kültür ve dijital platfomlarda distopya temsilleri
• Bilgisayar oyunlarında ve sanal dünyalarda distopik tasarımlar
• Tekno-distopyalar, demo-distopyalar, siberpunk vs.

Yazılarınızı https://dergipark.org.tr/tr/pub/viraverita adresi üzerinden gönderebilir ve dergiyle ilgili ayrıntılı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.