Türkiye’de İkinci El Otomobil Fiyatlarını Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi

Yıl 2023, , 436 - 457, 25.05.2023

Faruk Dayı , Tuğba Hasanoğlu

https://doi.org/10.21076/vizyoner.1193474

Öz

Otomotiv sektörü dünya ekonomisinde önemli bir paya sahiptir. Son yıllarda ülkemiz döviz piyasasında görülen ani ve sert yükselişler otomobil fiyatlarının da yükselmesine neden olmuştur. İkinci el otomobil fiyatlarının yükselmesinde etkili olan birçok faktör vardır. Çalışmanın amacı ikinci el otomobillerin fiyatlarını etkileyen faktörleri ve asimetrik bilginin varlığını incelemektir. Önceki çalışmalarda ikinci el otomobil fiyatlarını etkileyen makroekonomik faktörlerin araştırıldığı görülmektedir. Bu çalışmada farklı olarak otomobil fiyatlarını etkileyen mikro faktörler incelenmektedir. Türkiye’deki 6 bin 262 adet ikinci el otomobil çalışmanın örneklemini oluşmaktadır. Otomobilin markası, vites türü, yakıt türü, mülkiyet durumu, ek donanım bilgisi, hasar bilgisi gibi birçok bağımsız değişkenden oluşan model çoklu regresyon ve lojistik regresyon yöntemleri ile analiz edilmiştir. Otomobil markası ve çekiş türü ikinci el otomobil fiyatlarını etkileyen en önemli faktörler olduğu bulgulanmıştır. Hasar bilgisi, ek donanım bilgisi ve mülkiyet durumunun ikinci el otomobil fiyatlarını etkilemediği tespit edilmiştir. Türkiye’de ikinci el otomobil piyasasında asimetrik bilginin olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

İkinci El Otomobil Fiyatları, Çoklu Regresyon Analizi, Lojistik Regresyon, Asimetrik Bilgi, Türkiye

Examining the Factors Affecting Second-Hand Automobile Prices in Türkiye

Öz

The automotive sector has a large share of the global economy. In recent years, sudden and sharp increases in the exchange rate in Türkiye have also caused automobile prices to soar. Many factors cause the prices of second-hand automobiles to increase. The study aims to investigate the existence of asymmetric information and the factors affecting the prices of second-hand automobiles in Türkiye. There is a large body of research on the macroeconomic factors affecting second-hand automobile prices. However, the study examines the micro factors affecting automobile prices. The sample consists of 6,262 second-hand automobiles in Türkiye. The model consisting of many independent variables (brand, type of transmission, fuel type, ownership status, additional equipment information, damage information, etc.) is analyzed using multiple and logistic regression. The results show that brand and traction type are the two most important factors affecting the prices of second-hand automobiles in Türkiye. However, damage and additional equipment information and ownership status do not affect the prices of second-hand automobiles. Asymmetric information exists in the automobile markets in Turkey.

Anahtar Kelimeler

Second-Hand Automobile Prices, Multiple Regression Analysis, Logistic Regression, Asymmetric Information, Türkiye

Kaynakça

• Akalın, G. ve Dilek, S. (2007). Belirsizlik altında tüketicilerin kararları. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 3(6), 33-48.
• Akçi, Y. (2016). İkinci el otomobil: Tüketici bakışıyla. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(22), 329-362.
• Akerlof, G. A. (1970). The market for “lemons“: quality uncertainty and the market mechanism. The Quarterly Journal Of Economics, 84(3), 488-500.
• Albayrak, A. S. (2005). Çoklu doğrusal bağlantı halinde en küçük kareler tekniğinin alternatifi yanlı tahmin teknikleri ve bir uygulama. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 105-126.
• Andersson, H. (2005). The value of safety as revealed in the swedish car market an application of the hedonic pricing approach. Journal Of Risk And Uncertainty, 30(3), 211-239.
• Asilkan, Ö. (2008). Veri madenciliği kullanılarak ikinci el otomobil pazarında fiyat tahmini [Doktora Tezi]. Akdeniz Üniversitesi.
• Asilkan, Ö. ve Irmak, S. (2009). İkinci el otomobillerin gelecekteki fiyatlarının yapay sinir ağları ile tahmin edilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(2), 375-391.
• Baş, M. ve Çakmak, Z. (2012). Gri ilişkisel analiz ve lojistik regresyon analizi ile işletmelerde finansal başarısızlığın belirlenmesi ve bir uygulama. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(3), 63-82.
• Boymul, E. ve Özeltürkay, E. Y. (2017). İş tatmini ve örgütsel bağlılığın tükenmişlik sendromu üzerindeki etkisi: Bir sanayii kuruluşunda uygulama. Journal of Yasar University, 12(46), 93-102.
• Bulut, H. ve Zaman, T. (2018). Robust hedonik modellerin karşılaştırılması: Beetle türkiye piyasa fiyatını etkileyen faktörlerin incelenmesi. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(1), 24-43.
• Busse, M. R., Knittel, C. R. and Zettelmeyer, F. (2013). Are consumers myopic? Evidence from new and used car purchases. American Economic Review, 103(1), 220-256.
• Büyükdağ, N. (2021). Otomobil fiyatlarını etkileyen faktörlerin belirlenmesi: Covid-19 döneminde bir araştırma. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(3), 1887-1902.
• Çiçek, U. ve Kıymık, H. (2016). Türkiye’de binek otomobil fiyatlarına etki eden faktörlerin hedonik yaklaşım çerçevesinde analizi. Uluslararası İşletme, Ekonomi ve Yönetim Perspektifleri Dergisi,1(2), 76-85.
• Daştan, H. (2016). Türkiye’de ikinci el otomobil fiyatlarını etkileyen faktörlerin hedonik fiyat modeli ile belirlenmesi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(1), 303-327.
• Ecer, F. (2013). Türkiye’de 2. el otomobil fiyatlarının tahmini ve fiyat belirleyicilerinin tespiti. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(4), 101-112.
• Eken, H. ve Çiçek, M. (2009). Türkiye’de otomotiv sektöründeki ürünlerin kredilerle finansmanının satışlara etkisi. Maliye ve Finans Yazıları, 1(84), 61-77.
• Esmer, Y. ve Dayı, F. (2019). Stratejik performans yönetiminde finansal performans değerlemesi: Bist otomotiv sektöründe bir uygulama. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 22(2), 628-645.
• Fagerland, M. W. and Hosmer, D. W. (2012). A generalized Hosmer–Lemeshow goodness-of-fit test for multinomial logistic regression models. The Stata Journal, 12(3), 447-453.
• Ginsburgh, V. and Vanhamme, G. (1989). Price differences in the EC car market some further results . Annales Deconomie Et De Statistique, 137-149.
• Goldberg, P. K. and Verboven, F. (2001). The evolution of price dispersion in the European car market. The Review Of Economic Studies, 68(4), 811-848.
• Hadinejad, M. and Shabgard, B. (2011). Hedonic price for car in Iran. Sosyal Bilimler Dergisi(2), 118-127.
• Kara, N. (2018). Otomobil talebini etkileyen faktörlerin panel veri analizi ile belirlenmesi : B sınıf otomobil sektöründe bir uygulama [Yüksek Lisans Tezi]. Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
• Karmokolias, Y. (1990). Automotive ındustry trends and prospects for ınvestment in developing countries. Washington (No.7). World Bank.
• Kaushal, S. K. (2014). Confirmatory factor analysis: An empirical study of the fourwheeler car buyer’s purchasing behavior. İnternational Journal On Global Business Management and Research, 2(2), 90-104.
• Keskingöz, H., Dilek, S. ve Matyar, Y. (2021). Türkiye'de sanayi politikaları ve istihdam. N. Altuntepe (Ed.), Türye'de İktisat Politikaları ve İstkihidam içinde (s. 307-332). Gazi Kitabevi.
• Matas, A. and Raymond, J. L. (2009). Hedonic prices for cars: An application to the Spanish car market, 1981–2005. Applied Economics, 41(22), 2887-2904.
• McCarthy, P. S. and Tay, R. S. (1996). A nested logit model of vehicle fuel efficiency and make-model choice. Canterbury: Lincoln University Commerce Division.
• Mola, H. ve Kutlu, M. (2021). Kullanılmış otomobil fiyatlarını etkileyen faktörlerin hedonik fiyat modeli ile analizi: Erzurum ili örneği. Bingöl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(1), 37-54.
• OSD. (2022), Otomotiv Sanayi Derneği özet rapor. https://www.osd.org.tr/saved-files/PDF/2022/02/02/2021-12_OSD_Ozet_Rapor.pdf, adresinden 10 Temmuz 2022 tarihinde alınmıştır.
• Özdamar, G. (2010). Reel döviz kurları ekseninde ihracatı etkileyen faktörler ve rekabet gücü: Türkiye otomotiv sanayisi üzerine bir inceleme [Doktora Tezi]. Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Prieto, M. and Caemmerer, B. (2013). An exploration of factors ınfluencing car purchasing decisions. International Journal of Retail & Distribution Management, 41(10), 738-764.
• Reis, H. J. and Santos Silva, J. M. (2002). Hedonic prices ındexes for new passenger cars in Portugal (1997-2001). Banco De Portugal Economic Research Department, 23(6), 1-24.
• Sahibinden.com. (2021). Sahibinden.com. https://www.sahibinden.com/otomobil?a5_min=2021&a5_max=2021 adresinden 10 Ocak 2021 tarihinde alınmıştır.
• STB. (2022). Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı faaliyet raporu. https://www.sanayi.gov.tr/plan-program-raporlar-ve-yayinlar/sektor-raporlari, adresinden 13 Temmuz 2022 tarihinde alınmıştır.
• Şahin, O. (2016). Lojistik regresyon yöntemi ile ayvalığı turizm amaçlı tercih etmede önemli risk faktörlerinin belirlenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(61), 647-660.
• TB. (2022). Ticaret Bakanlığı otomotiv sektör raporu. https://ticaret.gov.tr/data/5b87000813b8761450e18d7b/Oto_Ana-Yan_Sanayi.pdf adresinden 10 Temmuz 2022 tarihinde alınmıştır.
• TÜİK. (2022). Türkiye İstatistik Kurumu haber bülteni. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Motorlu-Kara-Tasitlari-Ocak-2022-45704 adresinden 13 Temmuz 2022 tarihinde alınmıştır.