RIGHT OF ACCESSIBILITY OF PEOPLE WITH DISABILITIES: AN ASSESSMENT IN THE FRAMEWORK OF BARRIER-FREE CITY APPROACH

Yıl 2020, , 898 - 912, 30.09.2020

Şerafettin Erten , Mehmet Aktel

https://doi.org/10.21076/vizyoner.691690

Cited By: 6

Öz

Approximately 15% of the world's population consists of people with disabilities. Disability is simply a state of limitation and disadvantage. This situation causes them to struggle with more numerous and various problems in their daily lives than other individuals. The contemporary thought that connects disability to social and environmental factors rather than to individual characteristics also sees the issue as a matter of rights. One of the most important rights of disabled people is accessibility. The inability to exercise this right increases the problems of people with disabilities. Accessibility for the disabled means accessing the physical and virtual environment, resources and services, and benefiting from their blessings. The barrier-free city is an approach to the exercise of this right. The aim of the study is to evaluate the right of accessibility of the people with disabilities within the framework of this approach. Cities are the basic settlements of today. On a global scale, a significant proportion of the disabled population lives in urban areas. Therefore, solving the access problems of people with disabilities in cities is one of the main objectives of disability policies. In this context, a great number of national and international regulations and standards have been established. The number of barrier-free city initiatives is also increasing day by day. However, a small number of them can succeed. Numerous reasons such as the financial problems of local governments, political priorities, and perception of disability are interrupted these initiatives. Therefore, barrier-free city initiatives should be handled with long-term planning and with a policy approach that includes all stakeholders in the city, especially people with disabilities.

Anahtar Kelimeler

Disability, Accessibility, Urbanization, Barrier-Free Cities, Urbanization Policies

ENGELLİLERİN ERİŞEBİLİRLİK HAKKI: ENGELSİZ KENT YAKLAŞIMI ÇERÇEVESİNDE BİR DEĞERLENDİRME

Öz

Dünya nüfusunun yaklaşık %15’i engellilerden oluşmaktadır. Engellilik en yalın ifadeyle bir kısıtlılık ve dezavantajlılık halidir. Bu durum onların günlük yaşamlarında, diğer bireylerden daha çok sayıda ve çeşitli sorunla mücadele etmelerine neden olmaktadır. Engelliliği bireysel özelliklerden ziyade, toplumsal ve çevresel etmenlere bağlayan çağdaş anlayış, konuyu aynı zamanda bir haklar meselesi olarak görmektedir. Engellilerin en başta gelen haklarından birisi erişebilirliktir. Bu hakkın kullanılamaması engellilerin sorunlarını büyütmektedir. Engelliler açısından erişebilirlik fizik ve sanal çevreye, kaynaklara ve hizmetlere ulaşabilme, bunların nimetlerinden faydalanabilme anlamına gelmektedir. Engelsiz kent, bu hakkın kullanılabilmesine yönelik bir yaklaşımdır. Çalışmanın amacı da engellilerin erişebilirlik hakkını bu yaklaşım çerçevesinde değerlendirmektir. Kentler günümüzün temel yerleşim birimleridir. Küresel ölçekte, engelli nüfusun önemli bir bölümü kentsel alanlarda yaşamaktadır. Dolayısıyla kentlerde engellilerin erişim sorunlarının çözülmesi, engelli politikalarının başlıca amaçlarındandır. Bu bağlamda gerek uluslararası, gerek ulusal çok sayıda düzenleme ve standart oluşturulmuştur. Engelsiz kent girişimlerinin sayısı da her geçen gün artmaktadır. Ancak bunların küçük bir bölümü başarıya ulaşabilmektedir. Yerel yönetimlerin mali sorunları, siyasal öncelikler, engelliliğe ilişkin algı gibi çok sayıda neden bu girişimlere sekte vurmaktadır. Bu nedenle engelsiz kent girişimlerinin uzun vadeli bir planlama ve engelliler başta olmak üzere kentteki tüm paydaşları içeren bir politika anlayışıyla ele alınması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Engellilik, Erişebilirlik, Kentleşme, Engelsiz Kent, Kentleşme Politikaları

Kaynakça

• Bekci, B. (2012). Fiziksel engelli kullanıcılar için en uygun ulaşım akslarının erişebilirlik açısından irdelenmesi: Bartın kenti örneği. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 14(Özel Sayı), 26-36.
• Berkün, S. (2019). Toplumsal yaşama katılım için erişilebilir kentler: Zonguldak örneği. Uluslararası Sosyal Bilimler Akademik Araştırmalar Dergisi, 3(3), 43-52.
• Bookchin, M. (1992). Kentsiz kentleşme: Yurttaşlığın yükselişi ve çöküşü. B. Özyalçın (Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Broderick, A. (2017). Working report on reasonable accommodation under the CRPD: The Georgian context. USAID.
• Brown, A. ve Kristiansen, A. (2009). Urban policies and the right to the city. UN-HABITAT.
• Burcu, E. (2007). Türkiye'de özürlü birey olma: Temel sosyolojik özellikleri ve sorunları üzerine bir araştırma. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
• Centre of Universal Design. (2019). What is universal design?. Erişim adresi: http://universaldesign.ie/ , (26 Ekim 2019).
• Charlton, J. I. (2000). 'Nothing about us without us' disability oppression and empowerment. California: University of California Press.
• Council of Europe. (1992). European Urban Charter. Erişim adresi: https://rm.coe.int/168071923 , (14 Kasım 2019).
• Çağlar, S. (2009). Uluslararası hukuk ve Türk hukuk sisteminde engellilerin eğitim hakkı ve devlet yükümlülükleri. İstanbul: Beta Yayınları.
• Çağlayan-Gümüş, D. (2015). Erişebilirlik mevzuatı ve erişebilirliğin uygulanması ve denetlenmesi. Dosya, (3), 14-20.
• Çakır-Sümer, G. (2015). Engelsiz şehir kavramı açısından Malatya. Yönetim ve Ekonomi, 22(1), 139-157.
• Davis, M. (2006). Planet of slumps. London: Verso.
• DIAUD. (2019). The inclusion imperative: Towards disability-inclusive and accessible urban development. Erişim adresi: http://worldenabled.org/wp-content/uploads/2019/09/20161012-The-Inclusion-Imperative_Towards-Disability-inclusive-and-Accessible-Urban-Development.pdf, (24 Ekim 2019).
• Dikmen, Ç. B.(2011). Avrupa Kentsel Şartı ulaşım ve denetim ilkeleri kapsamında engellilerin kentsel alan ve yapılara erişebilirliklerinin sorgulanması: Yozgat örneği. e-journal of New World Sciences Academy, 6(4), 838-858.
• Duranton, G. ve Guerra, E. (2016). Developing a common narrative on urban accessibility: An urban planning perspective. Washington DC: Brookings.
• Eliöz, M., Demir, A. Z. ve Akbuğa, E. (2018). Engelli dostu iller sıralaması çalışması. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi,(50), 348-365.
• European Comission. (2011). Access City: The European award for accessible cities. Luxembourg: Publications Office of the European Union.
• European Comission. (2019). Access city award 2019. Erişim adresi: https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=89&langId=en&newsId=9257&furtherNews=yes ,(21 Kasım 2019).
• Evans, G. (2009). Accessibility, urban design and the whole journey environment. Built Environment, 35(3), 366-385.
• Ferri, D. (2018). Reasonable accommodation as a gateway to the equal enjoyment of human rights: From New York to Strasbourg. Social Inclusion, 6(1), 40-50.
• Ferri, D., ve Lawson, A. (2016). Reasonable accommodation for disabled people in employment. European Commission. Brussels: Publications Office of the European Union.
• Fırat, S. (2009). Engelsiz bir kent tasarlamada yerel politikaların önemi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 20(2), 57-68.
• Gleeson, B. (1999). Geographies of disability. London: Routledge.
• Hahn, H. (1986). Disability and the urban environment: A perspective on Los Angeles. Environment and Planning D Society and Space, (4), 273-288.
• Handy, S. L. ve Niemeier, D. A. (1997). Measuring accessibility: An exploration of issues and alternatives. Environment and Planning, (29), 1175-1194.
• Harvey, D. (2003). The right to the city. Erişim adresi: https://davidharvey.org/media/righttothecity.pdf, (14 Ekim 2019).
• Henden-Şolt, H. B. (2019). Çağdaş kent planlama anlayışına bir örnek: Engelsiz kent yaklaşımı. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(8), 36-44.
• Hensen, H. S. (2009). Analysing the role of accessibility in contemporary urban development. O. Gervasi, D. Taniar, B. Murgante, A. Laganà, Y. Mun, ve M. L. Gavrilova (Ed.), Computational Science and Its Applications – ICCSA 2009 içinde (385-396), Berlin: Springer.
• Kaplan, H. ve Öztürk, M. (2004). Engelliler, kamu mekânı ve engelsiz tasarım: Kamusal iç mekânlarda irdelenmesi için bir çerçeve. Planlama,(2), 67-74.
• Kaygısız, Ö. (2006). Erişilebilirlik ve trafik. Planlama, (1), 86-91.
• Keleş, R. (2008). Kentleşme politikası. Ankara: İmge Kitabevi.
• Kuntay, O. (2006). Erişilebilirlik. Planlama, (1), 75.
• Lang, R. (2007). The development and critique of the social model of disability, Working Paper. (Leonard Cheshire Disability and Inclusive Development Centre). Erişim adresi: https://www.ucl.ac.uk/iehc/research/epidemiology-public-health/research/leonard-cheshire-research, (06 Ekim 2019).
• Lee, T. M. (2005). Multicultural citizenship: The case of the disabled. D. Pothier, ve R. Devlin (Ed.), Critical Theory: Essays in Philosophy, Politics, Policy and Law içinde (s. 87-106), Vancouver: UBC Press.
• Lefebvre, H. (1996). Writings on cities. E. Kofman ve E. Lebas (Çev.). Massachusetts: Blackwell.
• Malkoç-True, E. ve Sönmez-Türel, H. (2013). Yapılı çevrelerin fiziksel engelliler yönüyle kullanılabilirliği: İzmir kenti örneği. ARTİUM, 1(1), 1-16.
• Odabaş-Uslu, A. ve Güneş, M. (2017). Engelsiz kentler- "herkes için erişilebilir kentler". Uluslararası Peyzaj Mimarlığı Araştırma Dergisi, 1(2), 30-36.
• Parlak, B. (2008). Kent kültürü ve kentlilik bilinci geliştirme projesi: Bursa büyükşehir örneği. F. N. Genç, A. Yılmaz ve H. Özgür (Ed.), Dönüşen Kentler ve Değişen Yerel Yönetimler içinde (s. 61-89), Ankara: Gazi Kitabevi.
• Pektaş, K. ve Akın, F. (2010). Avrupa kentsel şartları perspektifinde bir kentli hakkı olarak "katılım hakkı" ve Türkiye. Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, XII(2), 23-49.
• Prelli. (2017). Barrier-free cities. Erişim adresi: https://www.pirelli.com/global/en-ww/life/barrier-free-cities , (11 Kasım 2019).
• Rode, P., Floater, G., Thomopoulos, N., Docherty, J., Schwinger, P., Mahendra, A. ve Fang, W. (2014). Accessibility in cities: transport and urban form. LSE Cities, NCE Cities – Paper 03. London School of Economics and Political Science.
• Rode, P. ve da Cruz, N. F. (2018). Governing urban accessibility: Moving beyond transport and mobility. Applied Mobilities, 1-25.
• Sabancı Üniversitesi. (2013). Engelsiz Türkiye için: Yolun neresindeyiz? Mevcut durum ve öneriler. İstanbul: Sabancı Üniversitesi Yayınları.
• Secretariat for the Convention on the Rights of Persons with Disabilities. (2015). Accessibility and disability inclusion in urban development. Erişim adresi: https://www.un.org/disabilities/documents/2015/accessibility-urbandevelopment.pdf, (26 Kasım 2019).
• Short, J. R., Kim, Y., Kuus, M. ve Wells, H. (1996). The dirty little secret of world cities research: Data problems in comparative analysis. International Journal of Urban and Regional Research, (20), 697-717.
• Sunrise Medical. (2017). Most accessible cities around the world. Erişim adresi: https://www.sunrisemedical.com.au/blog/world-accessible-cities, ( 26 Kasım 2019).
• Tiyek, R., Eryiğit, B. H. ve Baş, E. (2016). Engellilerin erişebilirlik sorunu ve TSE Standartları çerçevesinde bir araştırma. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12, 225-261.
• TOHAD. (2015). Mevzuattan uygulamaya engelli hakları izleme raporu 2014 rapor özeti. Ankara: TOHAD.
• TÜRKONFED. (2017). Kent-Bölge: Yerel kalkınmada yeni dinamikler: Türkiye'nin kentlerinden kentlerin Türkiyesine. İstanbul: TÜRKONFED.
• UN Department of Economic and Social Affairs. (2016). Good practices of accessible urban development. United Nations Secretariat, Department for Economic and Social Affairs.
• UN Department of Economic and Social Affairs. (2019). Sustainable development goals and disability. Erişim adresi: https://www.un.org/development/desa/disabilities/about-us/sustainable-development-goals-sdgs-and-disability.html, (26 Kasım 2019).
• United Nations Human Rights Office of High Commissioner. (2016). Human rights and urbanization. Erişim adresi: https://www.ohchr.org/EN/Issues/Urbanization/Pages/UrbanizationHRIndex.aspx, ( 27 Kasım 2019).
• United Nations. (2006). United Nations Convention on the Rights of Persons with Disabilities. Erişim adresi: https://www.un.org/disabilities/documents/convention/convention_accessible_pdf.pdf, (26 Kasım 2019).
• United Nations. (2013). Accessibility and development: Mainstreaming disability in the post-2015 development agenda. UN Department of Economic and Social Affairs.
• United Nations. (2017). New urban agenda. United Nations Publication.
• UPIAS. (1976). Fundamental principles of disability. London.
• WHO. (2011). World report on disability. Geneva: WHO Publications.