Deprem Sonrasındaki Toplumsal Dayanışma Pratiklerinin Sosyolojik Görünümü: İzmir Depremi Örneği

Yıl 2021, , 1052 - 1077, 20.11.2021

Aykut Çalışkan , Gazanfer Kaya

https://doi.org/10.21076/vizyoner.878817

Cited By: 4

Öz

Depremin olası sonuçlarının çok boyutlu ele alınması mecburiyeti, bizleri tarihsel süreç içerisinde sosyolojik bakış açısından hareketle Türkiye’deki depremleri incelemeye yönlendirmiştir. Türkiye’de depremlerin oluşturduğu travmalar bireysel ve toplumsal açıdan değişimi beraberinde getirmiş, gündelik hayatta deprem gerçeğiyle yüzleşmek sosyal bir olgu olarak ortaya çıkmıştır. Bu çalışmanın çıkış amacı depremin etkilerini mekânda kavrayabilmek ve toplumsal dayanışma pratiklerinin geldiği süreçte saha araştırmalarıyla açıklayabilmektedir. Araştırma kapsamında planlanan temel hedef depremlerin izdüşümünden yola çıkarak toplumsal dayanışma pratiklerinin görünümünü ortaya çıkarabilmektedir. Bu açıdan; Türkiye özelinde son olarak 30 Ekim 2020 tarihinde İzmir kentinde meydana gelen deprem sonrası süreç toplumsal dayanışma pratikleri üzerinden analiz edilmiştir. Depremin hemen sonrasında İzmir kent merkezinde kurulan çadır kentlerde 336 depremzedenin katılımıyla nitel bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Depremzedelerin anlatıları ve deneyimleri dikkate alınarak nitel araştırma yönteminin kullanıldığı çalışmada çadır kentlerde görev alan kurum veya kuruluşların sunmuş olduğu hizmetlerin toplumsal dayanışma ve organizasyon yapısına ilişkin yönleri anlaşılmaya çalışılmıştır. Derinlemesine mülakat sonucunda değerlendirme, öneri, eleştiri ve duygu durumu temalarına ulaşılmıştır. İzmir tarihinde gerçekleşen en yıkıcı deprem sonrasında devlet-yerel yönetim ve sivil toplum kuruluşlarının toplumsal dayanışma pratikleri ve destekleri öne çıkmıştır. Deprem hazırlık sürecinin eş zamanlı bir bütünleşme gerektirdiği saha uygulamaları ve katılımcılarının anlatıları çerçevesinde ortaya çıkarılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Deprem, İzmir, Toplumsal Dayanışma, Sivil Toplum

Destekleyen Kurum

İzmir Valiliği(İl Sosyal Etüt ve Proje Müdürlüğü)

Teşekkür

Çalışmaya desteklerinden dolayı Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi akademisyenleri ile araştırmada yer alan lisans ve lisansüstü öğrencilerine teşekkür ederiz.

The Sociological Aspect of Social Solidarity Practices after Earthquake: Izmir Earthquake Example

Öz

The obligation of tackling the possible consequences of an earthquake directs us to examine the earthquakes experienced in Turkey with a sociological point of view. The traumas caused by earthquakes in Turkey have brought about individual and social change. Confronting the reality of earthquakes in daily life has emerged as a social phenomenon. The aim of the study is to comprehend the on-site effects of the earthquake and to explain it with field research in the process of social solidarity practices. The main target planned within the scope of the research is to reveal the appearance of social solidarity practices based on the projection of earthquakes. In this respect, the post-earthquake process that occurred in Izmir on 30 October 2020, in Turkey is investigated. It is analyzed through social solidarity practices. A qualitative research is conducted with the participation of 336 earthquake survivors in tent cities established in Izmir city center right after the earthquake. Considering the narratives and experiences of earthquake victims, the qualitative research method is used in the study, and it is tried to understand the aspects of social solidarity and organizational structure of the services provided by the institutions or organizations working in tent cities. As a result of the in-depth interview, the themes of evaluation, suggestion, criticism, mood are reached. After the most devastating earthquake in İzmir's history, the social solidarity practices and supports of the state-local government and non-governmental organizations come to the fore. It is understood that the earthquake preparation process required a simultaneous integration and it is revealed within the framework of the field practices and the narratives of the participants.

Anahtar Kelimeler

Earthquake, İzmir, Social Solidarity, Civil Society

Kaynakça

• Açıkalın, O. (2017). Deprem ve toplum: Bilgiyle ilişkilerimizi yeniden düşünmek ve kurmak. Erişim adresi: http://www.tdmd.org.tr/TR/Genel/4UDMSK/pdf2017/4023.pdf, (05.11.2020).
• Altun, F. (2016). Afetlerde psikososyal hizmetler: Marmara ve Van depremleri karşılaştırmalı analizi. Çekmece İzü Sosyal Bilimler Dergisi, 4(8-9), 183-197.
• Barbalet, J. (2020). Dayanışma (solidarity). A. Beyaz (Çev.), B. Turner (Ed.), Sosyoloji sözlüğü içinde (180-181), İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Bayındırlık ve İskân Bakanlığı. (2009). Kentleşme şurası: Afetlere hazırlık ve kentsel risk yönetimi komisyonu raporu (No. 4). Ankara: Bayındırlık ve İskân Bakanlığı.
• Cogito. (1999). Açıkoturum: Toplum, sivil toplum örgütlerini, hoşuna giden bir filmi seyreder gibi seyretti. Cogito Dergisi Deprem Özel Sayısı, 20, 251-283.
• Cumhuriyet. (2020, 4 Kasım). İzmir’de örnek dayanışma. Erişim adresi: https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/izmirde-ornek-dayanisma-1788430, (04.11.2020).
• Çoban, M., Sözbilir, M. ve Göktaş, Y. (2017). Deprem deneyimini yaşamış kişilerin deprem öncesi hazırlık algılarının belirlenmesi: Bir durum çalışması. Doğu Coğrafya Dergisi, 22(37), 113-134.
• Deniz, O., Yıldız, M.Z., Parin, S. ve Erdoğan, R. (2017). Deprem ve göç: 2011 Van depremi örneği. Social Siences Studies Journal, 3(7), 1426-1444.
• Drury, J., Brown, R., González, R. ve Miranda, D. (2016). Emergent social identity and observing social support predict social support provided by survivors in a disaster: Solidarity in the 2010 Chile earthquake. European Journal of Social Psychology, 46(2), 209-223.
• Durkehim, E. (2006). İşbölümü. Ö. Ozankaya (Çev.), İstanbul: Cem Yayınevi.
• Ege Telgraf. (2020). Erişim adresi: https://www.egetelgraf.com/kose_yazilari/izmirin-deprem-hazirligi-22-senede-ancak-bir-arpa-boyu-yol-aldi/ (08.12.2020).
• Ergünay, O. (2008). Afet yönetiminde kurumsal yapılanma ve mevzuat nedir? Nasıl olmalıdır?. http://deprem.gazi.edu.tr/posts/download?id=43381, (05.11.2020).
• Hürriyet. (2020, 5 Kasım). Yok böyle dayanışma. https://www.hurriyet.com.tr/gundem/yok-boyle-dayanisma-41651106, (05.11.2020).
• İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB). (2014). Afet odaklı sosyal hasar görebilirlik analizine ilişkin veri toplama amaçlı anket işi: sonuç raporu. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yayını.
• İzmir Büyükşehir Belediyesi. (2001). İzmir yerel gündem 21 İzmir'de deprem riski, İzmir: İzmir Büyükşehir Belediyesi Yerel Gündem 21 Yayını.
• Jalali, R. (2002). Civil society and the state: Turkey after the earthquake. Disasters, 26(2), 120-139.
• Kasapoğlu, A. ve Ecevit, M. (2001). Depremin sosyolojik araştırması. Ankara: Sosyoloji Derneği Yayınları.
• Kasapoğlu, A. ve Ecevit, M. (2003). Impact of the 1999 East Marmara earthquake in Turkey. Population and Environment, 24(4), 339-358.
• Koçak, H. (2004). Bir doğal afet olarak depreme hazırlıklı olma bilinci ve katılım: ABD-Japonya-ve Türkiye (Afyon İli Örneği). Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Koçak, H. (2010). Doğal yıkım olaylarının zararlarının azaltılmasında yerel halkın ve yöneticilerin duyarlığının önemi: Şili ve Haiti örnekleri. Mülkiye Dergisi, 34(268), 353-363.
• Kolukırık, S. ve Tuna, M. (2009). Türk medyasında deprem algısı: Marmara depremi örneği. Elekronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(28), 286-298.
• Marshall G. (1999). Sosyoloji sözlüğü. O. Akınhay (Çev.), Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Marshall, T.H. (2006). Yurttaşlık ve toplumsal sınıflar. A. Kaya (Çev.), İstabul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Milliyet. (2020, 5 Kasım). En güzel dayanışma! ‘İzmir’e borcum var’. Erişim adresi: https://www.milliyet.com.tr/gundem/en-guzel-dayanisma-izmire-borcum-var-6347176, (05.11.2020).
• Rahill, G.J., Ganapati, N.E., Clérismé, J.C., ve Mukherji, A. (2014). Shelter recovery in urban Haiti after the earthquake: The dual role of social capital. Disasters, 38(1), 73-93.
• Saylan, T. (1999). Cumhuriyetin bireyi olmak. İstanbul: Cumhuriyet Kitapları.
• Simmel, G. (1996). Metropol ve zihinsel yaşam. Z. Aygen (Çev.), Cogito: kent ve kültürü içinde (37-54), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Şahinsoy, K. (2017). Kriz yönetimi açısından geleneksel ve sosyal medya. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, 9(4), 1-19.
• Toksöz, F. (1983). Dernekler. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi içinde (366-378), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Tuna, K. Çabuk Kaya, N., Parin, S. ve Tanhan, F. (2012). Van depremi sosyo-ekonomik ve psikolojik durum tespiti araştırması. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
• Türkiye Ekonomi ve Toplumsal Tarih Vakfı. (2000). 17 Ağustos depreminden STK’lar olarak neler öğrendik sempozyumu, 12-13 Kasım 1999. Z. A. Kızılbayrak (Ed.), Sivil toplum kuruluşları ve yasalar-etik-deprem içinde (275-376), İstanbul: Türkiye Ekonomi ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları.
• UNICEF ve Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. (2015) Van-Erciş depremleri sonrası yürütülen psikososyal destek programları değerlendirme raporu, Ankara.
• Varol, N. ve Kırıkkaya, E.B. (2017). Afetler karşısında toplum dirençliliği. Dirençlilik Dergisi 1(1), 1-9.