FEED SELECTION BY USING FUZZY ANALYTICAL HIERARCHY PROCESS

Yıl 2019, Cilt: 10 Sayı: 25, 495 - 510, 28.10.2019

Kenan Oğuzhan Oruç , Merve Çolak

https://doi.org/10.21076/vizyoner.611033

Cited By: 2

Öz

Decision making, which is one of the main problems of each period, has become even more complicated with the increase of options and decisive factors. The use of mathematical methods has become inevitable for decision makers to make effective decisions and to find permanent solutions to the problems. In addition, the obligation of making decision under fuzziness and uncertainty due to the use of verbal data, has prompted the integration of Multi Criteria Decision Making (MCDM) methods with fuzzy logic principles and the creation of hybrid models. In the study, the feed selection problem of bovine breeders operating in Konya province is solved by using Fuzzy Analytical Hierarchy Process (FAHP) method. 4 different feed brands are evaluated by using 5 main criteria and 21 sub-criteria and as a result Proyem, CP, New Hope and Birinci Yem have the weights of 32%, 29%, 21% and 18%, respectively.

Anahtar Kelimeler

Fuzzy AHP, Fuzzy Logic, Multi Criteria Decision Making, Feed Selection

BULANIK ANALİTİK HİYERARŞİ PROSESİ YÖNTEMİ İLE YEM SEÇİMİ

Öz

Her dönemin başlıca sorunlarından olan karar verme, içinde bulunduğumuz dönemde de seçeneklerin ve belirleyici faktörlerin artmasıyla daha da karmaşık bir hale gelmiştir. Karar verici konumundaki kişilerin etkin kararlar verebilmesi ve problemlere kalıcı çözümler bulabilmesi için matematiksel yöntemlerin kullanılması kaçınılmaz bir durum halini almıştır. Bununla birlikte sözel verilerin kullanımından kaynaklanan bulanıklık ve belirsizlik ortamında karar verme zorunluluğu Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemleriyle, bulanık mantık prensiplerinin entegre bir şekilde kullanılmasının ve hibrit modeller oluşturulmasının önünü açmıştır. Bu çalışmada Konya ilinde faaliyet gösteren büyükbaş hayvan yetiştiricilerinin yem seçim problemi Bulanık Analitik Hiyerarşi Prosesi (BAHP) yöntemi kullanılarak çözülmüştür. 4 ayrı yem markası 5 ana kriter ve 21 alt kriter kullanılarak değerlendirilmiş ve Proyem %32, CP %29, New Hope %21, Birinci Yem %18 ağırlığa ulaşmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bulanık AHP, Bulanık Mantık, Çok Kriterli Karar Verme, Yem Seçimi

Kaynakça

• Aydın, Ö. (2009). “Bulanık AHP ile Ankara İçin Hastane Yer Seçimi”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(2), 87–104.
• Baykal, N. ve Beyan, T. (2004). Bulanık Mantık İlke ve Temelleri, Ankara: Bıçaklar Kitabevi.
• Buckley, J.J. (1985). “Fuzzy Hierarchical Analysis”, Fuzzy Sets and Systems, 17(3), 233-247.
• Chan, F.T.S. ve Kumar N. (2007). “Global Supplier Development Considering Risk Factors Using Fuzzy Extended AHP-Based Approach”, Omega, 35, 417-431.
• Chang, D.Y. (1996). “Application of the Extent Analysis Method on Fuzzy AHP”, European Journal of Operational Research, 95 (3), 649-655.
• Chen, J.F., Hsieh, H.N. ve Do, Q.H. (2015). “Evaluating Teaching Performance Based on Fuzzy AHP and Comprehensive Evaluation Approach”, Applied Soft Computing, 28, 100-108.
• Chen, S.M. ve Hong, J.A. (2014). “Multicriteria Linguistic Decision Making Based on Hesitant Fuzzy Linguistic Term Sets and the Aggregation of Fuzzy Sets”, Information Sciences, 286, 63-74.
• Çakır, E. ve Özdemir, M. (2016). “Bulanık Çok Kriterli Karar Verme Yöntemlerinin Altı Sigma Projeleri Seçiminde Uygulanması”, Business and Economics Research Journal, 7(2), 167-201.
• Denizhan, B., Yılmaz Yalçıner, A. ve Berber, Ş. (2017). “Analitik Hiyerarşi Proses ve Bulanık Analitik Hiyerarşi Proses Yöntemleri Kullanılarak Yeşil Tedarikçi Seçimi Uygulaması”, Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi, 6(1), 63-78.
• Denli, M., Tutkun, M. ve Sessiz, A. (2014). “Diyarbakır İli Süt Sığırcılığı İşletmelerinde Besleme Uygulamaları”, Hayvansal Üretim, 55(2), 22-26.
• Dinç, S., Hamurcu, M. ve Eren T. (2018). “Kentsel Ulaşım İçin Alternatif Tramvay Araçlarının Çok Kriterli Seçimi”, Gazi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 4(2), 124-125.
• Elmas, Ç. (2003). Bulanık Mantık Denetleyiciler (Kuram, Uygulama, Sinirsel Bulanık Mantık). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Felix, T.S., Kumar, M., Tiwari, K, Lau, H.C.W. ve Choy, K.L. (2007). “Global Supplier Selection: a Fuzzy-AHP Approach”, International Journal of Production Research, 46(14), 1-33.
• Göksu, A. ve Güngör, İ. (2008). “Bulanık Analitik Hiyerarşi Proses ve Üniversite Tercih Sıralamasında Uygulanması”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 13(3), 1-26.
• Görgülü, M., Göncü, S., Serbester, U. ve Kıyma, Z. (2011). “Süt Sığırlarının Üremesinde Beslemenin Rolü”, 7. Ulusal Zootekni Bilim Kongresi, Çukurova Üniversitesi, 14-16 Eylül 2011, Adana, 14-17.
• Hayırlı, A. (2016). Süt Sığırcılığında Yemleme Yönetimi. http://www.asuder.org.tr./wp_content/uploads/2016/03/armagan_hayirli.ppt, (Erişim Tarihi: 10 Kasım 2018).
• İpekçi Çetin, E., Akil, Y. ve Güler, A.I. (2014). “İnşaat Projelerinde Bulanık Analitik Hiyerarşi Süreci ile Karar Verme”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 10(23), 173-190.
• Junior, F.R.L., Osıro, L. ve Carpinetti, L.C.R. (2014). “A Comparison Between Fuzzy AHP and Fuzzy TOPSIS Methods to Supplier Selection”, Applied Soft Computing, 21, 194-209.
• Kahraman, C., Cebeci, U. ve Ulukan, Z. (2003). “Multi-Criteria Supplier Selection Using Fuzzy AHP”, Logistics Information Management, 16(6), 382-394.
• Kanbur, G. (2011). Konya İlindeki Bazı Yem Fabrikalarında Kullanılan Yemlik Yağların Kalitelerinin Belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
• Kumar, D., Rahman, Z. ve Chan, F.T.S. (2017). “A Fuzzy AHP and Fuzzy Multi-Objective Linear Programming Model for Order Allocation in a Sustainable Supply Chain: A Case Study”, International Journal of Computer Integrated Manufacturing, 30(6), 535-551.
• Orakçı, E. ve Özdemir, A. (2017). “Telafi Edici Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ile Türkiye ve AB ülkelerinin İnsani Gelişmişlik Düzeylerinin Belirlenmesi”, AKU İİBF Dergisi, 19(1), 61-74.
• Özen, N., Kırkpınar, F., Özdoğan, M., Ertürk, M.M. ve Yurtman, İ. Y. (2006). Hayvan Besleme. http://www.tavukmamulleri.com/pdf/hayvan_besleme.pdf, (Erişim Tarihi: 23 Ekim 2018).
• Paksoy, T., Yapıcı Pehlivan, N. ve Kahraman, C. (2012). “Organizational Strategy Development in Distribution Channel Management Using Fuzzy AHP and Hierarchical Fuzzy TOPSIS”, Expert Systems with Applications, 39, 2822-2841.
• Paksoy, T., Yapıcı Pehlivan, N. ve Özceylan, E. (2013). Bulanık Küme Teorisi, Ankara: Nobel Yayınları.
• Saaty, T. L. (2008). “Decision Making with The Analytic Hierarchy Prosess”, International Journal Services Sciences, 1(1), 83-98.
• Saraçoğlu, İ.D. ve Hakan A. (2017). “Tedarikçi Seçiminde Bulanık Mantık-AHP ve VIKOR Yönteminin Bağlantı Elemanları Firmasında Uygulanması”, Journal of Yaşar University, 12, 40-54.
• Seçme, N. ve Özdemir, A.İ. (2008). “Bulanık Analitik Hiyerarşi Yöntemi ile Çok Kriterli Stratejik Tedarikçi Seçimi: Türkiye Örneği”, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(2), 175-191.
• Soner, S. ve Önüt, S. (2006). “Çok Kriterli Tedarikçi Seçimi Uygulaması: Bir ELECTRE-AHP Uygulaması”, Sigma Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi, 4, 110-120.
• Söndürmez, G., Taylan, B. ve Yaralıoğlu, K. (1995). İstatistik, İzmir: Barış Yayınları Fakülteler Kitabevi.
• Şen, Z. (2004). Mühendislikte Bulanık (Fuzzy) Mantık ile Modelleme Prensipleri, İstanbul: Su Vakfı Yayınları.
• Taş, M. (2010). AB’ye Uyum Sürecinde Türkiye’de Büyükbaş Hayvancılık, İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayını.
• Topçu, H. (2014). Bulanık AHP Yönteminin İncelenmesi ve KPSS Hazırlık Kaynak Kitap Seçimi Problemi Üzerine Bir Uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Turgut, E. Ç. (2015). Tedarik Zinciri Yönetiminde AHP ve Bulanık AHP Yöntemi Kullanılarak Tedarikçilerin Performansının Ölçülmesi, Yeni Yöntem Önerileri Ve Uygulamaları, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Van Laarhoven, P.J.M. ve Pedrycz, W. (1983). “A Fuzzy Extension of Saaty’s Priority Theory”, Fuzzy Sets and Systems, 11, 229-241.
• Yılmaz, B. ve Dağdeviren, M. (2010). “Ekipman Seçimi Probleminde Promethee ve Bulanık Promethee Yöntemlerinin Karşılaştırmalı Analizi”, Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 22 (4), 811-826.
• Yılmaz, N. ve Şenol, M. B. (2017). “İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirme Süreci İçin Bulanık Çok Kriterli Bir Model ve Uygulaması”, Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 32 (1), 77-87.
• Zadeh, L.A. (1965). “Fuzzy Sets”, Information and Control, 8(3), 338-353.
• Zyoud, S.H., Kaufmann, L.G., Shaheen, H., Samhan, S. ve Fuchs H.D. (2016). “A Framework for Water Loss Management in Developing Countries Under Fuzzy Environment: Integration of Fuzzy AHP with Fuzzy TOPSIS”, Expert Systems with Applications, 61, 86-105.