SAĞLIK ÇALIŞANLARINDA PSİKOLOJİK SERMAYE, İŞ TATMİNİ VE ÖRGÜTSEL SİNİZM İLİŞKİSİ

Yıl 2020, Cilt: 11 Sayı: 26, 136 - 153, 28.02.2020

R. Dilek Koçak , Gizem A. Elçiçek Boyalı

https://doi.org/10.21076/vizyoner.623063

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmada, psikolojik sermayenin iş tatmini ve örgütsel sinizm ile ilişkisi araştırılmıştır. Araştırmanın modeli, psikolojik sermayenin iş tatmini ve örgütsel sinizm ile ilişkisinin olduğu varsayımıyla oluşturulmuştur. Araştırmanın örneklemi, Ankara ili sınırları içinde yer alan 11 özel hastanedeki sağlık çalışanlarından oluşmaktadır. Bu kapsamda 397 katılımcının verileri ile analiz gerçekleştirilmiştir. Anket, 4 bölümden ve toplamda 50 sorudan oluşmaktadır. Anketin ilk bölümünde demografik sorular yer almaktadır. Değişkenlerin ilişkilerini ölçmek amacı ile” Psikolojik Sermaye Ölçeği”, “İş Tatmin Ölçeği”, ve “Örgütsel Sinizm Ölçeği” kullanılmıştır. Psikolojik sermaye ölçeği, “Öz Yeterlilik”, “Umut”, “İyimserlik” ve “Psikolojik Dayanıklılık” alt boyutlarından oluşmaktadır. Bireylerin genel iş tatminlerini ölçmek için geliştirilen iş tatmini ölçeği kullanılmıştır. Örgütsel sinizm ölçeği ise “Bilişsel”, “Duyuşsal” ve “Davranışsal” alt boyutlarından oluşmaktadır. Verilerin analizinde “SPSS” ve “SmartPLS” programı kullanılmıştır. Elde edilen bulgular neticesinde, psikolojik sermayenin iş tatminini, bilişsel sinizmi, duyuşsal sinizmi ve davranışsal sinizmi etkilediği görülmüştür. İyimserlik ve psikolojik dayanıklılık boyutunun iş tatminini; iyimserlik boyutunun bilişsel ve duyuşsal sinizmi, umut ve psikolojik dayanıklılık boyutunun ise davranışsal sinizmi etkilediği tespit edilmiştir. Öz yeterlilik ve umut boyutlarıyla iş tatmini arasında; öz yeterlilik, umut ve psikolojik dayanıklılık boyutlarıyla bilişsel ve duyuşsal sinizm arasında; öz yeterlilik ve iyimserlik boyutlarıyla davranışsal sinizm arasında ise istatistiksel açıdan anlam tespit edilememiştir.

Anahtar Kelimeler

Psikolojik Sermaye, İş Tatmini, Örgütsel Sinizm, Özel Hastaneler, Sağlık Çalışanları

THE RELATIONSHIP BETWEEN PSYCHOLOGICAL CAPITAL, JOB SATISFACTION AND ORGANIZATIONAL CYNICISM OF HEALTHCARE EMPLOYEES

Öz

The study investigates the relation of psychological capital with job satisfaction and organizational cynicism. Model of the research is formed with the assumption that psychological capital is related to job satisfaction and organizational cynicism. The sample of the study consists of health workers in 11 private hospitals in Ankara. In this scope, an analysis is performed with the data of 397 participants. The survey consists of 4 parts and 50 questions in total. At the first part of the survey, there are demographic questions. Besides, “Psychological Capital Scale”, “Job Satisfaction Scale”, and “Organizational Cynicism Scale” are used to measure the relations of related variables. Psychological Capital Scale consists of the sub-dimensions of “Self-efficacy”, “Hope”, “Optimism” and “Psychological resilience”. “The Job Satisfaction Scale” is used to measure the general work satisfaction of people. Organizational Cynicism Scale consists of “Cognitive”, “Affective” and “Behavioral” sub-dimensions. To analyse the data, “SPSS” Program and “SmartPLS” are utilised. As a result of the findings, it is seen that psychological capital affects job satisfaction, cognitive cynicism, affective cynicism and behavioral cynicism. Optimism and psychological resilience dimension of job satisfaction; cognitive and affective cynicism of optimism dimension; hope and psychological endurance affect behavioral cynicism. Relationships that cannot be determined statistically; between job satisfaction and self-efficacy dimensions; between the dimensions of self-efficacy, hope and psychological resilience and cognitive and affective cynicism; it is determined between behavioral cynicism and self-efficacy and optimism.

Anahtar Kelimeler

Psychological Capital, Job Satisfaction, Organizational Cynicism, Private Hospitals, Healthcare Employees

Kaynakça

• Abraham, R. (2000). Organizational cynicism: Bases and consequences. Genetic, Social, and General Psychology Monographs, 126(3), 269-292.
• Akçay, V. H. (2012). Pozitif psikolojik sermayenin iş tatmini ile ilişkisi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(1), 123-140.
• Akdoğan, A. ve Aydemir, C. (2018). Pozitif psikolojik sermayenin işe yabancılaşma üzerindeki etkisi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 307-318. doi:10.18092/ulikidince.437760
• Akman, Y. ve Korkut F. (1993). Umut ölçeği üzerine bir çalışma. H.Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(9),193-202.
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2012). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. 7.Baskı, Adapazarı: Sakarya Yayıncılık.
• Andersson, L. (1996). Employee cynicism: An examination using a contract violation framework. Human Relations, 1397-1398.
• Avey, J., Luthans, F. ve Youssef, C. M. (2008). The additive value of positive psychological capital in predicting work attitudes and behaviors. Leadership Institute Faculty Publications, 6. Erişim adresi: https://digitalcommons.unl.edu/leadershipfacpub/6
• Avey, J., Luthans, F., Smith, R. M. ve Palmer, N. F. (2010). Impact of positive psychological capital on employee well-being overtime. Journal of Occupational Health Psychology, 15(1),17-28.
• Bozkurt, Ö. ve Bozkurt, İ. (2008). İş tatminini etkileyen işletme içi faktörlerin eğitim sektörü açısından değerlendirilmesine yönelik bir alan araştırması. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 9(1), 1-18.
• Carver, C. S. ve Scheier, M. E. (1987). Dispositional optimism and physical well being: The influence of generalized outcome expectancies on health. Journal of Personality, 55(2), 169-210.
• Çalışkan, S. (2014). Pozitif örgütsel davranış değişkenleri ile yeni araştırma modelleri geliştirme arayışları: pozitif örgütsel davranış değişkenlerinin işe adanmışlık, tükenmişlik ve sinizm üzerine etkileri ve bu etkileşimde örgütsel adalet algısının aracılık rolü üzerine bir araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(3), 363-382.
• Çalışkan, S. C. ve Erim, A. (2010). Pozitif örgütsel davranış değişkenleri (POD) ile yeni araştırma modelleri kurma arayışları: POD’nin işe adanmışlık, tükenmişlik ve sinizm üzerindeki etkileri. 18. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiri Kitabı, Çukurova Üniversitesi, 20-22 Mayıs, Adana,658-670.
• Çetin, F. ve Basım, N. H. (2012). Örgütsel psikolojik sermaye: Bir ölçek uyarlama çalışması. Amme İdaresi Dergisi, 45(1), 121-137.
• Çetin, F., Hazır, K. ve Basım, H. N. (2013). Destekleyici örgüt kültürü ile örgütsel psikolojik sermaye etkileşimi: Kontrol odağının aracılık rolü. Hacettepe üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31(1), 31-52.
• Dean, J. W., Brandes, P. ve Dharwadkar, R. (1998). Organizational cynicism. Academy of Management Review, 23(2), 341-352.
• Efeoğlu, Y. ve İplik, A. (2013). Algılanan örgütsel adaletin örgütsel sinizm üzerindeki etkilerini belirlemeye yönelik ilaç sektöründe bir uygulama. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(3), 343-360.
• Eke, E. ve Ünal, B. (2019). Politika transferi süreci açısından Türk sağlık sisteminde aile hekimliği modelinin değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 9(25), 22-50.
• Erdoğan, P. ve Bedük, A. (2013). Örgütsel sinizm ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki: Sağlık sektöründe bir araştırma. Sosyoteknik Sosyal ve Teknik Araştırmalar Dergisi, 3(6), 17-36.
• Erkuş, A. ve Fındıklı, M. A. (2013). Psikolojik sermayenin iş tatmini, iş performansı ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisine yönelik bir araştırma. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 42(2), 302-318.
• Fornell, C. ve Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing Research, 18(1), 39-50.
• Gavcar, E. ve Topaloğlu, C. (2008). Kamuya ait konaklama işletmelerinin yöneticilerinde iş doyumu (öğretmenevi müdürleri örneği). Yönetim Bilimleri Dergisi, 6(2). 59-74.
• Görmen, M. (2017). Örgüt kültürünün örgütsel sinizm tutumları üzerine etkisi. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(15), 363-388.
• Güler, B. (2009). Çalışma yaşamında davranış, Kocaeli: Umuttepe Yayıncılık.
• Gün, G. (2016). Örgütsel sinizm ile iş tatmin algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi: turizm sektöründe bir araştırma. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(37), 253-266.
• Gün, F. ve Atanur-Başkan, G. (2017). Öğretim elemanlarının algılarına göre örgütsel sinizm ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(2),361-379.
• Hackman, J. R. ve Oldham, G. R. (1975). Development of the job diagnostic survey. Journal of Applied Psychology, 60(2), 159-170.
• Hair, F. Jr. J., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E. ve Tatham, R. L. (2006). Multivariate data analysis, Upper Saddle River, NJ: Pearson Prentice Hall.
• Hair, F. Jr. J., Sarstedt, M., Hopkins, L. G. ve Kuppelwieser, V. (2014). Partial least squares structural equation modeling (pls-sem) an emerging tool in business research. European Business Review, 26(2), 106-121.
• Kalağan, G. ve Güzeller, O. C. (2010). Öğretmenlerin örgütsel sinizm düzeylerinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(27), 83-97.
• Kaplan, M. ve Biçkes, D. M. (2013). The relationship between psychological capital and job satisfaction: A study of hotel businesses in Nevşehir. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(2), 233–242.
• Karacaoğlu, K. ve İnce, F. (2012). Reliability and validity of the Turkish version of brandes, Dharwadkar and Dean’s (1999) organizational cynicism scale: The case of organized industrial zone, Kayseri. Business and Economics Research Journal, 3(3), 1-77.
• Karacaoğlu, K. ve İnce, A. (2013). Pozitif örgütsel davranışın örgütsel sinizm üzerindeki etkileri: Kayseri ilindeki imalat sanayi işletmelerinde bir uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(1), 181-202.
• Kaya, A., Balay, R. ve Demirci, Z. (2014). Ortaöğretimde görev yapan öğretmenlerin psikolojik sermaye düzeylerinin incelenmesi (Şanlıurfa ili örneği). Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 13(48),47-68.
• Keleş, H. N. (2011). Pozitif psikolojik sermaye: Tanımı, bileşenleri ve örgüt yönetimine etkileri. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(2), 343-350.
• Keser, S. ve Kocabaş, İ. (2014). İlköğretim okulu yöneticilerinin otantik liderlik ve psikolojik sermaye özelliklerinin karşılaştırılması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 20(1), 1-22.
• Koçak, R. D. ve Temiz, Ü. (2016). Destekleyici örgüt iklimi ve psikolojik sermayenin yenilikçilik eğilimine etkisi: Görgül bir araştırma. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(8), 3330-3353.
• Kutanis, R. Ö. ve Çetinel, E. (2010). Adaletsizlik algısı sinizmi tetikler mi? Bir örnek olay. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(26),186-195.
• Larson, M. ve Luthans, F. (2006). Potential added value of psychological capital in predicting work attitudes. Journal of Leadership and Organization Studies, 13, 44-61. doi: 10.1177/10717919070130010701
• Locke, E. A. (1976). Nature and causes of job satisfaction, M. Dunnette (Ed.), Handbook of Industrial and Organizational Psychology içinde (1297-1349), Chicago: Rand McNally.
• Luthans, F. (2002). The need for and meaning of positive organizational behavior. Journal of Organizational Behavior, 23(6), 695-706.
• Luthans, F., Vogelgesang, G. R. ve Lester, P. B. (2006). Developing the psychological capital of resiliency. Human Resource Development Review, 5(1), 25-44.
• Luthans, F., Avolio, B. J., Avey, J. B. ve Norman, S. M. (2007). Positive psychological capital: Measurement and relationship with performance and satisfaction. Personnel Psychology, 60(3), 541-572.
• Macinnis, D. J. ve Mello, G. E. (2005). The concept of hope and its relevance to product evaluation and choice. Journal of Marketing, 69(1), 1-14.
• Masten, A. ve Reed, M. J. (2002). Resilience in development. R. Synder, S. Lopez (Ed.), Handbook of Positive Psychology (72-82), Oxford: Oxford University Press.
• Mosadeghrad, A. M. (2003). The role of participative management (suggestion system) in hospital effectiveness and efficiency. Research in Medical Sciences, 8(3), 85-89.
• Nafei, W. (2015). The effects of job embeddedness on organizational cynicism and employee performance: A study on Sadat City University. International Journal of Business Administration ,6(1), 8-25.
• Özkalp, E. (2009). Örgütsel davranışta yeni bir boyut: pozitif (olumlu) örgütsel davranış yaklaşımı ve konuları. 17.Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı, Osmangazi Üniversitesi, 21-22 Mayıs 2009, Eskişehir, 491-498.
• Özler, D. E. ve Yıldırım, H. B. (2015). Örgütsel güven ile psikolojik sermaye arasındaki ilişkiyi belirlemeye yönelik bir araştırma. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1),163-188.
• Peterson, S. J., Luthans, F., Avolio, B. J., Walumbwa, F. O. ve Zhang, Z. (2011). Psychological capital and employee performance: A latent growth modeling approach. Personnel Psychology, 64(2), 427-450.
• Polatcı, S. (2014). Psikolojik sermayenin görev ve bağlamsal performans üzerindeki etkileri: Polis teşkilatında bir araştırma. Ege Akademik Bakış, 14(1),115-124.
• Ringle, C. M., Wende, S. ve Becker, J. M. (2015). SmartPLS 3. SmartPLS GmbH, Boenningstedt. http://www.smartpls.com
• Schmidt, S. W. (2009). Employee demographics and job training satisfaction: the relationship between dimensions of diversity and satisfaction with job training. Human Resource Development International, 12(3), 297-312.
• Sekaran, U. (2000). Research methods for business: A skill building approach. Wiley And Sons: USA.
• Seligman, M. ve Schulman, P. (1986). Explanatory style as a predictor of productivity and quitting among life insurance sales agents. Journal of Personality and Social Psychology, 50(4), 832-838.
• Snyder, C. R. (2000). Genesis: The birth and growth of hope. C. R. Snyder (Ed.), In: Handbook of Hope: Theory, Measures and Applications (25–38), Academic Press. doi: 10.1016/B978-012654050-5/50004-X
• Süral- Özer, P., Topaloğlu, T. ve Özmen, T. Ö. (2013). The moderating effect of supportive organizational climate on psychological capital and job satisfaction relationship. Ege Academic Review, 13(4), 437-448.
• Torun, Y. ve Çetin, C. (2015). Örgütsel sinizmin kuşaklar bazında değerlendirilmesi: Kuşaklara göre örgütsel sinizmin hedefinde ne var? İş ve İnsan Dergisi, 2(2), 137-146.
• Uygungil, S. ve İşcan, Ö. F. (2018). Pozitif psikolojik sermaye, örgütsel bağlılık ve örgütsel sinizm arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31, 435-453.
• Vila, L. E. ve Garcia-Mora, B. (2007). Education and the determinants of job satisfaction. Education Economics, 13(4),409-425.
• Yılmaz, F., İşeri, İ. ve Çolak, Y., M. (2016). Ankara'da özel hastanede çalışanların sinizm ve örgütsel sinizm düzeyleri. Akademik Bakış Dergisi, 54, 429-444.
• Youssef, C. M. ve Luthans, F. (2007). Positive organizational behavior in the workplace: The impact of hope, optimism and resilience. Journal of Management, 33(5), 773-800.
• Youssef-Morgan, C. M. ve Luthans, F. (2014). Psychological capital and well-being. Stress and Health, 31(3),180–188.
• Zeynel, E. ve Çarıkçı, M. (2015). Mesleki motivasyonun, iş tatmini ve örgütsel bağlılık üzerine etkisi: Akademisyenler üzerine görgül bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 20(3), 217-248.
• Zeynel, E. (2018). Akademisyenlerde psikolojik sermaye ile iş tatmini arasındaki ilişkiler üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(31),454-482.