Tax Amnesty in the Context of the Constitutional Taxation Principles

Yıl 2021, Cilt: 12 Sayı: 29, 317 - 329, 20.02.2021

Harun Yeniçeri Orçun Avcı

https://doi.org/10.21076/vizyoner.731621

Cited By: 2

Öz

Although the Turkish Constitution gives coverage to amnesty provisions, amnesty continues to be one of the controversial issues of law. Tax amnesty is the main topic in Turkey, since it is the most regulated amnesty issue, despite it does not take place in tax law. In this respect, in order to contribute to the literature, tax amnesty is handled for individuals and the state in the context of constitutional taxation principles. Since tax amnesty is based on laws, it is examined in the context of constitutional law, criminal law, and tax law. Additionally, the issue of tax amnesty has political, economic, sociological reasons, and legal consequences. Although political, economic, and sociological reasons reveal the necessity of tax amnesty, legal basis and foundations must be established in order to obtain the desired results from tax amnesty. Thus, a tax amnesty that is to be legislated is subject to the constitutional taxation principles. In this context, the aim of the study is to evaluate tax amnesty practices in terms of constitutional taxation principles. Within the scope of the study, firstly, information about the conceptual framework of tax amnesty and the reasons for tax amnesty is detailed. Then, the place of the tax amnesty in the law and the constitutional taxation principles is evaluated.

Anahtar Kelimeler

Tax Amnesty, Fiscal Amnesty, Constitutional Taxation Principles, Acceleration of Tax Collection

Anayasal Vergilendirme İlkeleri Kapsamında Vergi Affı

Öz

Anayasa’da af ile ilgili hükümlere yer verilmesine rağmen, af konusu hukukun tartışmalı konularından biri olmaya devam etmektedir. Vergi affı her ne kadar vergi yasalarında yer almasa da, Türkiye’de en çok düzenlenen af konusu olması nedeniyle sürekli gündemde yer almaktadır. Bu bakımdan literatüre katkı sağlayabilmek adına vergi affı, anayasal vergilendirme ilkeleri bağlamında birey ve devlet açısından ele alınmıştır. Vergi affı, dayanağını yasalardan aldığı için konu; anayasa hukuku, ceza hukuku ve vergi hukuku bağlamında incelenmiştir. Ayrıca vergi affı konusunun siyasi, ekonomik, sosyolojik gerekçeleri ve hukuki anlamda doğurduğu sonuçlar bulunmaktadır. Her ne kadar siyasi, ekonomik ve sosyolojik gerekçeler vergi affının gerekliliğini ortaya koysa da getirilen vergi affından istenilen sonuçların elde edilebilmesi için hukuksal temellerinin ve dayanaklarının sağlam oluşturulması gerekir. Böylece, getirilecek bir vergi affının anayasal vergilendirme ilkelerini esas alması büyük önem arz etmektedir. Bu bağlamda çalışmanın amacı, vergi affı uygulamalarının anayasal vergilendirme ilkeleri bakımından değerlendirilmesidir. Çalışma kapsamında ilk olarak vergi affının kavramsal çerçevesi ve vergi affının gerekçeleri hakkında bilgi verilmektedir. Daha sonra vergi affının hukuk içindeki yeri ve anayasal vergilendirme ilkeleri kapsamında değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Vergi Affı, Mali Af, Anayasal Vergilendirme İlkeleri, Vergi Tahsilatının Hızlandırılması

Kaynakça

• Alm, J., Martinez-Vazquez J. ve Wallace, S. (2009). Do tax amnesties work? The revenue effects of tax amnesties during the transition in the Russian federation. Economic Analysis and Policy, 39(2), 235-253.
• Anayasa Mahkemesi, 12.05.2004 tarihli ve E. 2003/106, K. 2004/59 (RG. 03.11.2004-25632).
• Anayasa Mahkemesi, 19.03.1987 tarihli ve E. 1986/5, K. 1987/7 (RG. 12.11.1987-19632).
• Anayasa Mahkemesi, 26.05.2004 tarihli ve E. 2004/35, K. 2004/64 (RG. 10.02.2005-2573).
• Araç, İ. ve Erikli H. (2006). Anayasa’nın 87’nci maddesine göre kabulünde nitelikli çoğunluk aranması gereken af kanunları. Yasama Dergisi, (1), 25-45.
• Armağan, S. (2001). Anayasa hukuku açısından af yetkisinin değerlendirilmesi. Anayasa Yargısı Dergisi, 18, 347-363.
• Arslan, K. O. (2016). Vergilendirme yetkisinin meşruluk kaynakları: Optimal vergilendirme ilkeleri ve kamu yararı. TBB Dergisi, (127), 223-244.
• Atila, M. (2010). Türkiye Cumhuriyeti anayasa hukuku’nda af kurumu. Ankara Barosu Dergisi, 68(1), 275-284.
• Ayrangöl, Z. ve Tekdere, M. (2013). Potansiyel etkileri ve gönüllü uyum açısından vergi afları: 6111 sayılı kanunun irdelenmesi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(2), 249-270.
• Bayer, R-C., Oberhofer, H. ve Winner, H. (2015). The occurrence of tax amnesties: Theory and evidence. Journal of Public Economics, 125, 70-82.
• Çetin, G. (2007). Vergi aflarının vergi mükelleflerinin tutum ve davranışları üzerindeki etkisi. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 14(2), 171-187.
• Erkin, G. (2012). Vergilendirme yetkisinin tabi olduğu anayasal ilkeler. Ankara Barosu Dergisi, (3), 235-249.
• Erol, A. (2011). Vergi felsefesi (devlet ve vergi). İstanbul: İSMMMO Yayınları.
• Güneş, G. (2008). Verginin yasallığı ilkesi. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• Gürpınar, B. ve Yıldız, F. (2009). Türk anayasal sistemindeki vergilendirme ilkelerinin Anayasa Mahkemesi kararları perspektifinden analizi. E. Akçaoğlu ve İ. Solak Akman (Ed.), Prof. Dr. Mualla Öncel’e Armağan Cilt-II içinde (861-886), Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları No: 243.
• Karakoç, Y. (2013). Anayasal vergilendirme ilkeleri üzerine bir değerlendirme. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 15(Özel Sayı), 1259-1308.
• Kireçtepe, B. O. ve Avcı, O. (2016). Teorik ve tarihsel çerçevede vergi afları: 6736 sayılı kanun’un incelenmesi. Vergi Sorunları Dergisi, (339), 146-158.
• Kumrulu, A. G. (1979). Vergi hukukunun bir kısım anayasal temelleri. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 36(1), 147-162.
• Luitel, H. S. ve Sobel, R. S. (2007). The revenue impact of repeated tax amnesties. Public Budgeting & Finance, 27(3), 19-38.
• Ovaz, F. (2019). Türk vergi hukukunda vergi affı ve 6736 sayılı kanunun mali yönden değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Öz, E. ve Buyrukoğlu S. (2011). Cumhuriyet tarihinde vergi afları: Maddi ve manevi erozyonlar, Vergi Sorunları Dergisi, (272), Erişim adresi: http://www.vergisorunlari.com.tr/makale/cumhuriyet-tarihinde-vergi-aflari-maddi-ve-manevi-erozyonlar/4381, (02.04.2020).
• Özbek, F. R. (2014). Vergi afları ve yansımaları. Vergi Sorunları Dergisi, (310), 99-108.
• Öztürk, N. (2015). Kamu maliyesi. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Pehlivan, O. (2020). Kamu maliyesi. Trabzon: Celepler Matbaacılık Yayın ve Dağıtım.
• Saban, N. (2001). Vergi suçlarında affı Anayasa ile sorunsallaştırmak. Anayasa Yargısı Dergisi, 18, 451-475.
• Saraçoğlu, F. (2013). Anayasa mahkemesinin vergiye ilişkin kararlarında kamu yararı. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Savaşan, F. (2006). Vergi afları teori ve Türkiye uygulamaları (“Vergi barışı” uygulama sonuçları). Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 8(1), 41-65.
• Sözüer, A. (2001). Türk hukukunda af, 4454 ve 4616 sayılı kanunlarda öngörülen şartla salıverilme ve ertelemeye ilişkin hükümlerin hukuksal niteliği ile bu hükümlerin Anayasa’ya uygunluğu sorunu. Anayasa Yargısı Dergisi, 18, 219-253.
• Şenyurt, İ. (2008). Türkiye’deki vergi aflarının nedenleri ve sonuçları I. Vergi Dünyası Dergisi, (319), Erişim adresi: http://www.vergidunyasi.com.tr/Makaleler/4640, (11.02.2020).
• Şenyüz, D. (2014). Hukuk devleti perspektifinden adil vergileme ve vergi afları. Tesam Akademi Dergisi, 1(2), 81-96.
• Şenyüz, D., Yüce, M. ve Gerçek, A. (2020). Vergi hukuku. Bursa: Ekin Basın Yayın Dağıtım.
• Taşkın, Y. (2010). Vergi aflarının hukuki niteliği ve gerekçeleri. Sosyal Bilimler Dergisi, (2), 122-128.
• Tekin, A. ve Gümüş, Ö. (2014). 1982 Anayasası’nda yer alan vergileme ilkelerinin felsefi temelleri. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (39), 243-257.
• Tekin, A. ve Sökmen Gürçam, Ö. (2017). Vergi affı uygulamalarının vergiye gönüllü uyum ile ilişkisi: Iğdır ili üzerine bir araştırma. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, (6), 116-126.
• Torgler, B. ve Schaltegger, C. A. (2005). Tax amnesties and political participation. Public Finance Review, 33(3), 403-431.
• Yaraşır, S. (2013). Vergi afları ve Türkiye’deki vergi aflarının değerlendirilmesi. Vergi Dünyası Dergisi, (379), 175-187.
• Yelman, E. (2017). Türkiye’de çıkarılan vergi aflarının nedenleri ve 6736 sayılı kanun’un mali yönden incelenmesi. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, (15), 67-84.
• Yılmaz, B. E. (2015). Maliye. İstanbul: Der Yayınları.
• Yılmaz, E. (2005). Hukuk sözlüğü. Ankara: Yetkin Basım Yayım ve Dağıtım.
• Yılmaz, S. (2017). Anayasal vergilendirme ilkeleri çerçevesinde vergi affı. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 66(1), 263-301.
• Yurdadoğ, V. ve Coşkun Karadağ, N. (2017). Türkiye’de yapılan ampirik çalışmalar ışığında vergi aflarının değerlendirilmesi. Eurasian Academy of Sciences Eurasian Business & Economics Journal, (8), 134-164.