İnsan Kaynakları Yönetiminde Stratejik Eğilimin Organizasyon Geliştirme Bağlamında Farklılaştırıcı Rolü

Yıl 2021, Cilt: 12 Sayı: 32, 1273 - 1296, 20.11.2021

Seda Acar , Işık Çiçek

https://doi.org/10.21076/vizyoner.872421

Öz

Günümüzde örgütsel çevreyi oluşturan bileşenlerin sayısı ve değişim hızlarındaki artış, organizasyon hedeflerine ulaşmayı zorlaştırmakta ve işletmelerin gerçekleştirdikleri örgüt geliştirme süreçleri bu bağlamda hedeflere ulaşmada izlenecek bir yol olarak önem kazanmaktadır. Bu çalışmada işletmelerin İKY perspektifinde stratejik eğilimlerinin organizasyon geliştirme sürecinde nasıl bir farklılaştırıcı rol üstleneceği teşhis edilmiştir. 69 işletmenin en üst düzey İK yöneticileri araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır. Bu çalışma için, 103/7 sayılı ve 23.02.2021 tarihli SDÜ etik kurul onayı alınmıştır. Çalışmada işletmelerin SİKY anlayışlarındaki farklılığın planlı değişim, organizasyonel öğrenme, bilgi ve kaynak kullanımı ve yönetime katılma boyutlarında organizasyon geliştirme sürecindeki etkisi incelenmiştir. İK yöneticilerinin işletmelerin üst kurullarında yer alması, dokümante edilmiş ve uygulama sistematiği oluşturulmuş İK fonksiyonlarının bulunması, İK departmanının organizasyon içerisindeki yeri, kullanılan İK müdürü unvanı ve en üst düzey İK yöneticisinin aldığı unvanlar örnekleme alınan işletmelerde İK yönetimi için stratejik eğilimi gösteren unsurlardır. Araştırma bulgularına göre, stratejik İK eğilimi ile ilgili faktörler arası etkileşimin organizasyon geliştirme boyutlarını farklılaştırıcı etkisi görülmüştür. Sadece, üst yönetimin en çok önem verdiği ve ilgisini odakladığı konu açısından stratejik İK eğilimi ile ilgili farklılık, organizasyon geliştirmenin örgütsel öğrenme boyutunda anlamlı farklılık ortaya çıkarmıştır. Literatürde açıklanan etki bağlamında beklenilenin aksine, diğer stratejik İK eğilimi ile ilgili değerlendirmelerin organizasyon geliştirme boyutlarını farklılaştırıcı etkisi saptanmamıştır.

Anahtar Kelimeler

Organizasyon Geliştirme, Statejik İnsan Kaynakları Yönetimi, Değişim, Örgütsel Öğrenme

The Differentiate Role of Strategic Tendency for Human Resource Management in the Context of Organizational Development

Öz

Today, the increase in the number of components that make up the organizational environment and the rate of change make it difficult to achieve organizational goals, and the organizational development processes carried out by businesses gain importance as a way to reach the goals in this context. In the study, it is identified how the strategic tendencies of the enterprises in the perspective of HRM will play a differentiating role in the organizational development process. The top HR managers of 69 companies constitute the sample of the research. For the study, ethics committee approval is obtained from Süleyman Demirel University Ethics Committee, numbered 103/7 and dated 23.02.2021. In the study, the effect of differences in strategic HRM comprehension of enterprises on the dimensions of planned change, organizational learning, use of information and resources and participation in management is examined. The presence of human resources managers in the upper boards of enterprises, the presence of documented and systematically established human resources functions, the place of the HR department in the organization, the positions of human resources managers in the organization, the titles received by the highest level human resources manager are the elements showing the strategic tendency for human resources management in the sample. According to the research findings, it is observed that the interaction between factors related to strategic human resources tendency has differentiated the dimensions of organization development. The difference related to the strategic human resources tendency in terms of the subject that the top management gives importance and focuses on reveals a significant difference in the organizational learning dimension of organization development.

Anahtar Kelimeler

Organization Development, Strategic Human Resource Management, Change, Organizational Learning

Kaynakça

• Acar Kars, S. (2018). Stratejik insan kaynakları perspektifinde organizasyon geliştirme süreci: Performans değerleme fonksiyonu. Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Acar Kars, S. (2018). Stratejik insan kaynakları perspektifinde organizasyon geliştirme süreci: Performans değerleme fonksiyonu. Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Acar Kars, S. ve Çiçek, I (2017). Strategic management approach for organization development, International congress of management economy and policy, ICOMEP-17, 17-18 Kasım 2017, Namık Kemal University, İstanbul, 569-584.
• Acar, Ö. ve Çeti̇nceli̇, K. (2020). Uluslararası ticarette taşıma türlerinin Türkiye'nin lojistik performans endeksine etkisi ve iş yapma kolaylığı endeksi ilişkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(3), 887-905.
• Acar, Ö. ve Çeti̇nceli̇, K. (2020). Uluslararası ticarette taşıma türlerinin Türkiye'nin lojistik performans endeksine etkisi ve iş yapma kolaylığı endeksi ilişkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(3), 887-905.
• Acar, Ö. ve Tunca, M. (2018). Sürdürülebilir elektronik ticaretin ekonomik, sosyal ve çevresel boyutları üzerine bir araştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(25), 549-565.
• Acar, Ö. ve Tunca, M. (2018). Sürdürülebilir elektronik ticaretin ekonomik, sosyal ve çevresel boyutları üzerine bir araştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(25), 549-565.
• Acar, Ö.F. (2021a). A Conceptual Study on Web-Based Marketing Tools in the Tourism Industry. European Journal of Digital Economy Research (EJDER), 2(1), 43-50.
• Acar, Ö.F. (2021b). Uluslararası ticarette blokzincir teknolojisi. M.S. Öztürk (Ed.), Üretim ile işletme alanlarında teknolojik yenilikler ve sürdürülebilirlik içinde (173-185), İstanbul: Efe Akademi.
• Acar, Ö.F. ve Acar, S. (2020). A Preliminary investigation of digital hoarding behaviors of university executives. European Journal of Digital Economy Research (EJDER), 1, 27-44.
• Akdemir, B. (2005). Küresel rekabet ortamında insan kaynakları yönetiminin değişen rolü: Stratejik insan kaynakları yönetimi. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 1(49), 429-431.
• Akdemir, B. (2005). Küresel rekabet ortamında insan kaynakları yönetiminin değişen rolü: Stratejik insan kaynakları yönetimi. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 1(49), 429-431.
• Aydın, A.F. (2004). Bir örgüt geliştirme unsuru olarak örgütsel öğrenme. Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Aykaç, B. (1999). İnsan kaynakları yönetimi ve insan kaynaklarının stratejik planlaması. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Babaoğlu, C. ve Öktem, M.K. (2013). Kalkınma ajanslarına örgüt geliştirme açısından bir bakış. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 1(3), 49-60.
• Balaban, Ö. (2011). Stratejik düşünce düzeyleri ile insan kaynakları yaklaşımları arasındaki ilişkinin araştırılması: ISO 500 örneği. Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Balaban, Ö. (2011). Stratejik düşünce düzeyleri ile insan kaynakları yaklaşımları arasındaki ilişkinin araştırılması: ISO 500 örneği. Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Balcı, A. (2014). Örgütsel gelişme kuram ve uygulama. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Barca, M. (2006). Yöneticiniz ne düzeyde stratejist?. 14. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, 25-27 Mayıs 2006, Erzurum, 445-450.
• Barca, M. (2009). Stratejik yönetim düşüncesinin gelişimi. Ankara Sanayi Odası. Asomedya, Dosya, Sayı Nisan/Mayıs/Haziran 2009, 34-52
• Barutçugil, İ. (2004). İnsan kaynakları yönetimi. İstanbul: Kariyer Yayınları.
• Başar, D. (2016). Stratejik insan kaynakları yönetimi uygulamaları, rekabetçi örgüt kültürü oryantasyonları ile firma ve çalışan performansı arasındaki ilişki: Türkiye’de faaliyet gösteren katılım bankaları üzerinde bir araştırma. Doktora Tezi, Gebze Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Başar, D. (2016). Stratejik insan kaynakları yönetimi uygulamaları, rekabetçi örgüt kültürü oryantasyonları ile firma ve çalışan performansı arasındaki ilişki: Türkiye’de faaliyet gösteren katılım bankaları üzerinde bir araştırma. Doktora Tezi, Gebze Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Başaran İ.E. (1991). Örgütsel davranış. Ankara: Gül Yayınevi.
• Baykuş, M.A. (2003). Örgüt geliştirmede liderin rolü. Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
• Bayraç, A. (2008). İşletmelerde stratejik insan kaynakları yönetiminde eğitim ve geliştirme. Yüksek lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Bayraç, A. (2008). İşletmelerde stratejik insan kaynakları yönetiminde eğitim ve geliştirme. Yüksek lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Bayraktar, O. (2002). İnsan kaynakları yönetiminde yetkinliklerin kullanılması ve bankacılık sektöründe bir vaka araştırması. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bayraktar, O. (2002). İnsan kaynakları yönetiminde yetkinliklerin kullanılması ve bankacılık sektöründe bir vaka araştırması. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bayraktaroğlu, S. (2011). İnsan kaynakları yönetimi. İstanbul: Sakarya Yayınları.
• Baysan, M. (2004). Bir örgüt geliştirme tekniği olarak örgütsel alt sistemlere yönelik iş tasarımı teknikleri: Kara Havacılık Komutanlığı'nda bir uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Baysan, M. (2004). Bir örgüt geliştirme tekniği olarak örgütsel alt sistemlere yönelik iş tasarımı teknikleri: Kara Havacılık Komutanlığı'nda bir uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Bilaloğlu, H. (2019). Yeni nesil yönetim yaklaşımlarının stratejik insan kaynakları yönetimi uygulamaları aracılığıyla firma performansı üzerindeki etkisi. Doktora Tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bilaloğlu, H. (2019). Yeni nesil yönetim yaklaşımlarının stratejik insan kaynakları yönetimi uygulamaları aracılığıyla firma performansı üzerindeki etkisi. Doktora Tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bolat, O.İ., Aytemiz S.O., Erdem, B. ve Bolat, T. (2009). Yönetim ve organizasyon. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 32, 470-483.
• Cingöz, A. (2011). Stratejik insan kaynakları yönetimi ve stratejik insan kaynakları yönetiminin örgütsel performans ve iç girişimcilik (girişimsel performans) üzerindeki etkileri: Kayseri imalat sanayinde bir araştırma. Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Cingöz, A. (2011). Stratejik insan kaynakları yönetimi ve stratejik insan kaynakları yönetiminin örgütsel performans ve iç girişimcilik (girişimsel performans) üzerindeki etkileri: Kayseri imalat sanayinde bir araştırma. Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Cingöz, A. ve Akdoğan, A. (2013). İnsan kaynakları yönetiminde stratejik bir boyut kazanması için gerçekleştirilen faaliyetlerin gerçekleştirilmesine yönelik bir araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 42, 91-122.
• Cingöz, A. ve Akdoğan, A. (2013). İnsan kaynakları yönetiminde stratejik bir boyut kazanması için gerçekleştirilen faaliyetlerin gerçekleştirilmesine yönelik bir araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 42, 91-122.
• Coşkun, R., Altunışık, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2015). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Adapazarı: Sakarya Yayıncılık.
• Coşkun, S ve Kayar, N. (2011). Stratejik insan kaynakları yönetimi: Kamuda uygulamalar ve Türk kamu yönetimi için öneriler. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(2), 69-95.
• Coşkun, S ve Kayar, N. (2011). Stratejik insan kaynakları yönetimi: Kamuda uygulamalar ve Türk kamu yönetimi için öneriler. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(2), 69-95.
• Çiçek, I. (2013). İş karakteristikleri, örgüt, grup ve ilişkisel demografi uyumunun çalışanlara yönelik etkileri. Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Çiçek, I. (2013). İş karakteristikleri, örgüt, grup ve ilişkisel demografi uyumunun çalışanlara yönelik etkileri. Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Çiçek, I. ve Hacıkura, E. (2016). İnsan kaynakları fonksiyonları için bir değerlendirme öncülü: Kurumsallaşma. Eurasian Academy of Sciences Eurasian Business & Economics Journal, 1, 131-150.
• Çiçek, I. ve Hacıkura, E. (2016). İnsan kaynakları fonksiyonları için bir değerlendirme öncülü: Kurumsallaşma. Eurasian Academy of Sciences Eurasian Business & Economics Journal, 1, 131-150.
• Demir, Y. (2009). Stratejik insan kaynakları yönetimi açısından performans değerlendirme yöntemlerinin incelenmesi: Örnek bir hizmet işletmesi için karşılaştırmalı bir model. E-Journal of New World Sciences Academy, 4(1), 35-59.
• Demir, Y. (2009). Stratejik insan kaynakları yönetimi açısından performans değerlendirme yöntemlerinin incelenmesi: Örnek bir hizmet işletmesi için karşılaştırmalı bir model. E-Journal of New World Sciences Academy, 4(1), 35-59.
• Dinçer, Ö. (1986). Örgüt geliştirme sürecinde alıcı sisteme müdahale etme ve değişme. Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, 3(3), 471-488.
• Dinçer, Ö. (1998). Stratejik yönetim ve işletme politikası. İstanbul: Beta Basım Yayım.
• Dixon, N. (1994). How can we learn collectively: The organizational learning cycle. McGraw-Hill, Maiden Head.
• Durusu, B.N. (2010). Yönetici geliştirme ve örgüt geliştirme: T.C. Ziraat Bankası A. Ş. ’de bir uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Düzgün, A. ve Çeti̇n, C. (2017). Stratejik insan kaynakları yönetimi ve örgütsel performans arasındaki ilişkide rekabet stratejilerinin aracı etkisi: Antalya ili örneği. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 13(13), 498-511.
• Düzgün, A. ve Çeti̇n, C. (2017). Stratejik insan kaynakları yönetimi ve örgütsel performans arasındaki ilişkide rekabet stratejilerinin aracı etkisi: Antalya ili örneği. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 13(13), 498-511.
• Güleş, H.K. ve Burgess, T.F. (2000). Günümüz işletmelerinde değişim yönetimi: Yöntemler ve uygulanabilirliği. Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 14(1), 101-114.
• Güney, S. (2000). Yönetim ve organizasyon el kitabı. Ankara: Nobel Yayın.
• Helvacı, M.A. (2008). Örgüt geliştirme üzerine kavramsal bir inceleme. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 173-183.
• Kaçmaz, R. (2015). Eğitim kurumlarında stratejik insan kaynakları yönetimi uygulamaları ile örgütsel öğrenme arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. Doktora Tezi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Kaçmaz, R. (2015). Eğitim kurumlarında stratejik insan kaynakları yönetimi uygulamaları ile örgütsel öğrenme arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. Doktora Tezi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Kaçmaz, R. ve Serinkan, C. (2016). Stratejik insan kaynakları yönetimi ile örgütsel öğrenme arasındaki ilişki: eğitim kurumları örneği. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(1), 132-157.
• Kaçmaz, R. ve Serinkan, C. (2016). Stratejik insan kaynakları yönetimi ile örgütsel öğrenme arasındaki ilişki: eğitim kurumları örneği. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(1), 132-157.
• Kalafat, B. (2016). Stratejik insan kaynakları yönetimi ve örgütsel bağlılığa etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kalafat, B. (2016). Stratejik insan kaynakları yönetimi ve örgütsel bağlılığa etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Koçel, T. (2001). İşletme yöneticiliği yönetim ve organizasyonlarda davranış klasik-modern-çağdaş ve güncel yaklaşımlar. İstanbul: Beta Basım.
• Meglino, B.M. ve Ravlin, E.C. (1998). Individual values in organizations: Concepts, controversies, and research. Journal of Management. 24(3), 351-389.
• Nişancı, Z.N. (1994). Örgüt geliştirme süreci içerisinde başarı değerlemenin yeri ve önemi. Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 10(3), 215-239.
• Öktem, M.K. ve Kocaoğlu, B.U. (2012). Kamu kurumlarında örgüt geliştirme üzerine bir araştırma. Hacettepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 30(2), 111-136.
• Özdamar, K. (2004). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi 1. Eskişehir: Kaan Kitabevi.
• Özkalp, E. ve Kırel, Ç. (1996). Örgütsel davranış. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim, Sağlık ve Bilimsel Araştırma Vakfı.
• Öztop, S. (2014). Kamu çalışanlarının örgütsel değişim yöntemi uygulamalarına yönelik algısı. Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Öztop, S. (2014). Kamu çalışanlarının örgütsel değişim yöntemi uygulamalarına yönelik algısı. Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Öztürk, A. (1998). Örgüt geliştirme. Adana: Nobel Kitabevi.
• Sabuncuoğlu, Z. (2000). İnsan kaynakları yönetimi. Bursa: Ezgi Kitabevi.
• Sekaran, U. ve Bougie, R. (2016). Research methods for business: A skill building approach. New York: John Wiley & Sons.
• Smith, E.C. (1997). Strategic business planning and human resources: Part 1. Personel Journal, 61(8), 606-610.
• Şahin, B. (2009). Örgütsel gelişmenin sağlanmasında dönüşümcü liderlerin rolü. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(3), 97-118.
• Şahin, B. (2009). Örgütsel gelişmenin sağlanmasında dönüşümcü liderlerin rolü. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(3), 97-118.
• Şimşek, M.Ş. ve Öğe, H.S. (2015). İnsan kaynakları yönetimi. Konya: Eğitim Yayınları.
• Taşçı, D., Koç, U., Sayılar, Y., Önder, Ç. vd. (2013). Örgüt kuramı. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayını.
• Tüzüner, L. (2014). İnsan kaynakları yönetimi faaliyetlerinde ölçme ve değerlendirme. İstanbul: Beta Yayınları.
• Uçar, G. (2007). Sağlık kurumlarında örgüt geliştirme çalışmaları: Mersin il örneği. Yüksek Lisans Tezi. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Uçar, G. (2007). Sağlık kurumlarında örgüt geliştirme çalışmaları: Mersin il örneği. Yüksek Lisans Tezi. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Uyargil, C. (2013). Performans yönetimi sistemi. İstanbul: Beta Yayınları.
• Wright, P.M. ve McMahan, G.C. (1992). Theoretical perspectives for startegic human resource management. Journal of Management, 18, 295-320.
• Yüksek, T. (2019). Stratejik insan kaynakları yönetiminin firma performansına etkisi: Bir alan araştırması. Yüksek Lisans Tezi. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Osmaniye.
• Yüksek, T. (2019). Stratejik insan kaynakları yönetiminin firma performansına etkisi: Bir alan araştırması. Yüksek Lisans Tezi. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Osmaniye.