İmalat Sektöründe Leasing Amaçlı Fon Kullanımına İlişkin Bir Araştırma

Yıl 2023, Cilt: 14 Sayı: 40, 1176 - 1191, 25.11.2023

Harun Öğünç

https://doi.org/10.21076/vizyoner.1258254

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de Türk Lirası ve yabancı para cinsinden leasing amaçlı fon kullanımının maddi duran varlıklar üzerindeki etkisini belirlemektir. Ayrıca imalat sektöründe leasing amaçlı fon kullanımının Türk Lirası ve yabancı para cinsinden farklılık gösterme durumu ve ortalama çalışan sayısı ile leasing amaçlı fon kullanımı arasındaki ilişki durumu da çalışmanın diğer amaçlarıdır. Araştırmaya ilişkin veriler TCMB tarafından yayımlanan sektör bilançolarından elde edilmiştir. Araştırma kapsamında z testi, korelasyon analizi ve regresyon analizi yapılmış olup bu analizler için IBM SPSS programı kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre Türk Lirası ve yabancı para cinsinden leasing amaçlı fon kullanımı arasında anlamlı bir farklılık tespit edilmiştir. Ortalama çalışan sayısı ile leasing amaçlı fon kullanımı arasında ilişki kurulamamıştır. Ayrıca Türk Lirası cinsinden leasing amaçlı fon kullanımının yabancı para cinsinden fon kullanımına göre maddi duran varlıklar üzerinde daha fazla etkiye sahip olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Leasing, İmalat Sektörü, TCMB, Regresyon

A Research on the Use of Fund for Leasing Purposes in the Manufacturing Sector

Öz

The aim of the study is to determine the effect of using Turkish Lira and foreign currency leasing funds on tangible assets in Turkey. In addition, the difference between the use of funds for leasing purposes in the manufacturing sector in terms of Turkish Lira and foreign currency, and the relationship between the average number of employees and the use of funds for leasing purposes are also the other objectives of the study. The data related to the research are obtained from the sector balance sheets published by the CBRT. Within the scope of the research, z-test, correlation analysis and regression analysis are performed, and IBM SPSS program is used for these analyses. According to the findings, a significant difference is determined between the use of funds for leasing purposes in Turkish Lira and foreign currency. A relationship could not be established between the average number of employees and the use of funds for leasing purposes. In addition, it is determined that the use of funds in Turkish Lira for leasing purposes has more impact on tangible assets than the use of funds in foreign currency.

Anahtar Kelimeler

Leasing, Manufacturing Sector, CBRT, Regression

Kaynakça

• Akdoğan, N. ve Umut Erhan, D. (2020). TFRS 16 kiralamalar standardının finansal tablolar üzerine etkisi ve perakendecilik sektörü üzerine bir araştırma, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 22(1), 164-191.
• Alagöz, M. ve Zaif, F. (2020). Kiralama işlemlerinde kullanılan raporlama esaslarının işletme finansal yapısı ve karlılığı üzerine etkileri: perakende sektörü örneği, Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 6(3), 235-256.
• Altıntaş, T. (2013). Türkiye finansal raporlama standartları kapsamında yabancı para cinsinden yapılan finansal kiralama işlemlerinin muhasebeleştirilmesi, Muhasebe ve Denetime Bakış, (39), 103-124.
• Arzova, S. B. ve Şahin B. Ş. (2021). Kiralama işlemlerinin kiracı tarafından KGK yeni hesap planına göre raporlanmasının TFRS 16 ve BOBİ FRS bölüm 15 kapsamında incelenmesi, Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 14(1), 419-449.
• Aydın, N. (2008). Genel işletme, G. N. Zeytinoğlu (Ed.), Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.
• Bıtrak, O. O. (2022). Türkiye’de finansal kiralama sektörünün piyasa yoğunlaşma analizi, Bingöl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 441-470.
• Cengiz, S. (2017). Finansal kiralama işlemlerinin mevzuat boyutu ve muhasebe uygulamaları: TMS 17 ve VUK kapsamında incelenmesi, Global Journal of Economics and Business Studies, 6(11), 43-56.
• Chang, J., Yang, T. ve Shi, Y. (2021). Finance leases: In the shadow of banks, Review of Finance, Oxford University Press.
• Çağlar, R. U., Kılıç, O. ve Başer, U. (2016). Türkiye’de tarım sektöründe finansal kiralama, Journal of Life Economics, 3(2), 31-40.
• Çondur, F., Evlimoğlu, U. ve Bozdağlıoğlu, E. Y. (2008). Finansal yenilikler kapsamında leasingin KOBİ'lerde kullanımına ilişkin bir araştırma, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(2), 1-26.
• Demirci, Ş. D. ve Kıymaz Kıvraklar, M. (2018). Ulusal ve Uluslararası düzenlemeler çerçevesinde finansal kiralama işlemlerinin muhasebeleştirilmesi, Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, (10. Yıl Özel Sayısı), 508-531.
• Dinç, Y. ve Bakacak, M. E. (2021). Kiralama ve mülkiyetin devri ile sona eren finansal kiralama sözleşmeleri kapsamında gerçekleşen işlemlerin TMS / TFRS ve AAOIFI temelli raporlama farklılıkları, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), 126-145.
• Duman, H., Polat, Y. ve Özal, H. (2016). Effects of financial leasing on financial ratios and tables by Turkish accounting standard 17 (TMS 17), Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(3), 74-86.
• Ece, N. ve Özdemir, F. (2011). Halka açık finansal kiralama ve faktoring şirketlerinin performans ölçümü ve analizinde kullanılan EVA ve TOPSİS yöntemlerinin hisse senedi değerleri ile karşılaştırmalı analizi, Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, 48(561).
• Ege, İ., Topaloğlu, E. E. ve Gizer, Z. (2012). Finansal krizlerin Türk bankacılık sistemindeki leasing ve factoring işlemlerine etkisi (2001-2010 dönemi), Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 4(1), 159-169.
• Ercan, T. (2013). 6361 sayılı finansal kiralama, faktöring ve finansman şirketleri kanunu ile nelere değişti?. Seçkin Yayıncılık.
• FKB. (2023). https://www.fkb.org.tr/raporlar-ve-yayinlar/raporlar/finansal-kiralama-sektor-raporlari adresinden 13 Mart 2023 tarihinde alınmıştır.
• Gedik Göçer, S. ve Macit, D. (2019). Finansal kiralamanın devralma stratejisindeki rolü: pegasus hava taşımacılığı ve izair işbirliğine yönelik bir inceleme, Uluslararası Ekonomi Siyaset İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 2(4), 254-264.
• Gökgöz, A. (2013). Finansal kiralama işlemlerinin muhasebeleştirilmesi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (35), 107-121.
• Gönen, S. ve Akça, N. (2014). Finansal kiralama ı̇şlemlerinin TMS-17 kiralama ı̇şlemleri standardı ve vergi usul kanunu açısından muhasebeleştirilmesi, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (64), 71-94.
• Gör, Y. ve Bilici, F. M. (2021). Financial performance of leasing companies between 2011-2020, Bankacılık ve Finansal Araştırmalar Dergisi, 8(2), 94-110.
• Güdelci, E. N. (2021). TFRS 16 kiralamalar standardının Türk perakende işletmelerinin finansal göstergelerine etkisi, Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 355-372.
• Gülcan, N. (2022). Finansal kiralama ve faktoring şirketlerinin finansal performans değerlendirmesinde VIKOR yönteminin uygulanması, Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 7(Özel Sayı), 2022, 235-247.
• Gürol, B. (2018). Faktoring, finansal kiralama ve leasing sektörlerinin performanslarının TOPSİS yöntemi ile ölçülmesi: Türkiye karşılaştırması, Başkent Üniversitesi Ticari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2), 61-73.
• İşler, D. B. ve Sungur, O. (2006). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Ş. Kalaycı (Ed.), Asil Yayın Dağıtım.
• Kacır, T. (2020). Katılım bankacılığında uygulanan finansal kiralama yöntemindeki risk faktörünün islam hukuku açısından değerlendirilmesi, Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(3), 454-466.
• Karahan, M. (2019). Finansal kiralama işlemlerinin vergi usul kanunu ile büyük ve orta boy işletmeler (BOBİ) açısından karşılaştırılması üzerine bir değerlendirme, OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 13(19), 2259-2285.
• Kaya, Y ve Utku, M. (2021). Faizsiz finans muhasebe standardı 8 (FFMS 8 icare ve icare müntehiye bittemlik) çerçevesinde finansal kiralama işlemlerinin muhasebeleştirilmesi, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 23(4), 693-710.
• Kayhan, F. (2022). Alternatif fonlama yöntemi olarak leasing sektörü: Türkiye finansal kiralama piyasası örneği, Uluslararası Bankacılık Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 159-171.
• Kiracı, K. ve Asker, V. (2019). Hava aracı leasing şirketlerinin performans analizi: entropi temelli TOPSİS uygulaması, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (24), 17-28.
• Koç, F. (2022). Havacılık işletmeciliğinde covid 19 etkisi: finansal kiralamalar ve işletme karlılığı bakımından Türk hava yolları A.O. ile Lufthansa şirketlerinin analizi, Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 12(3), 2051-2080.
• Koçyiğit, M. ve Kılıç, A. (2008). Leasing sektöründe KDV oranı değişikliğinin İMKB’de işlem gören leasing şirketlerinin hisse senedi getirisine etkisi, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (40), 165-174.
• Kolpak, E. P., Gorynya, E. V., Shaposhnikova, A. I., Khasenova, K. E. ve Zemlyakova, N. S. (2016). Special aspects of leasing activities and Its meaning in conditions of enterprise competitiveness, International Review of Management and Marketing, 6(6), 126-133.
• Köksal, A. G. ve Beller, B. (2013). Finansal kiralama işlemlerinin TMS 17, vergi mevzuatı, BDDK tebliği açısından incelenmesi ve muhasebe uygulamaları, konferans bildirisi, Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 150-171.
• Köse, Y, (2021). Havayolu sektöründe uçak leasing (kiralama) işlemleri, satınalma-kiralama kararı analizi: bir örnek olay incelemesi, Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(1), 71-78.
• Krishnan, V. S. ve Moyer, R. C. (1994). Bankruptcy costs and the financial leasing decision, Financial Management, 23(2), 31-42.
• Kurt Cihangir, Ç. (2021). Türkiye’de enflasyon ve banka kredilerinin leasing işlemleri üzerindeki asimetrik etkisi: NARDL modeli uygulaması, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 17(1), 28-46.
• Menderes, M. ve Malkoç, E. (2000a). Finansal kiralamanın (leasing) uygulanabilirliği ve ege üniversitesi hastanesi uygulamasının analizi, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 5(1), 29-46.
• Menderes, M. ve Malkoç, E. (2000b). Hastanelerde alternatif bir fon kaynağı olarak finansal kiralama (leasing), Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 5(2), 55-82.
• Okka, O. (1985). Satın alma ve kiralama kararları, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (7), 139-151.
• Öncü, M. A., Çatı, K. ve Beşiroğlu, M. (2008). Finansal kiralama (leasing): İstanbul'daki havayolu şirketlerinde bir araştırma, Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 5(1).
• Özcan, M. ve Durmuşoğlu, S. M. (2022). Yenilenebilir enerji yatırımlarının finansmanında yeşil tahvillerin kullanımı, Mühendis ve Makina, 63(707), 279-313.
• Özdemir, M. (1988). Tekstil sektörünün modern tekstil makinaları açığını kapamada ithalat yolu ile kiralamanın önemi ve sağlayabileceği yararlar, Tekstil ve Mühendis, 2(7), 24-29.
• Özdoğan, B. ve Uygun, U. (2020). TMS 17 kiralama işlemleri standardından TFRS 16 kiralamalar standardına geçişte BIST şirketlerine yönelik sektörel etkilerin karşılaştırmalı analizi, Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(2), 209-227.
• Öztoprak, E. (2014). Kiralama yoluyla araba temin eden bir işletmede AHP yöntemi uygulaması, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(2), 337-348,
• Öztürk, E. (2006). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri, Ş. Kalaycı (Ed.), Asil Yayın Dağıtım,
• Parasız, İ. (1990). "Leasing ", " factoring", "forfaiting" ve karşılıklı ticaret, Tekstil ve Mühendis, 4(19), 26-35.
• Resmî Gazete. (2011). Mal ve hizmetlere uygulanacak katma değer vergisi oranlarının tespitine ilişkin kararda değişiklik yapılmasına dair karar, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/12/20111227.htm adresinden 28 Ağustos 2023 tarihinde alınmıştır.
• Ryabchenko, A. V., Shmatova, E. V., Pazderova, V. Y., Tkhagapso, R. A. ve Khot, F. T. (2016). Topical issues of accounting of leasing transactions in terms of international financial reporting standards, International Journal of Economics and Financial Issues, 6(2), 225-232.
• Sabuncu, B. (2017). Finansal kiralama şirketlerinde riskten korunma muhasebesi, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (73), 93-112.
• Selimler, H. ve Taş, C. (2019). Finansman, faktoring ve leasing şirketlerinin kredi yönetim performansının TOPSIS yöntemi ile değerlendirilmesi: (2015 – 2018), Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(3), 286-306.
• Sevil, G. (2019). Finansal yönetim II, N. Aydın, (Ed.), Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Sinan, Ş. N. (2023). Ghassan el-şeyh, islam hukukunda finansal kiralama, dimaşk: daru’l-kalem yayınevi, 1.baskı/2010 kitap incelemesi, İslam Ekonomisi Dergisi, 3(1),90-95.
• Solifi. (2023). https://storage.pardot.com/682923/16772297792zz5BW1M/Solifi_Global_Leasing_Report_2023. pdf adresinden 13 Mart 2023 tarihinde alınmıştır.
• Şengür, E. D. (2013). Finansal kiralama işlemlerinde kiracı açısından asgari kira ödemelerinin hesaplanması ve finansal raporlama üzerindeki etkileri, Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 263-279.
• Şişman, D. ve Şişman, M. (2017). Finansal kiralama (leasing) ve ekonomi için önemi: riskler, avantajlar, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 15(1), 144-154.
• TCMB, (2023). https://www3.tcmb.gov.tr/sektor/#/tr/C/imalat adresinden 14 Şubat 2023 tarihinde alınmıştır.
• TFRS 16. (2023). Kiralamalar. https://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Duyurular/v2/TMS_TFRS_Setleri/2023/ Kirmizi_Kitap/TFRS/TFRS%2016.pdf adresinden 28 Şubat 2023 tarihinde alınmıştır.
• Turan Kurtaran, A. (2016). Finansal kiralamanın küçük ve orta ölçekli imalat işletmelerinin finansal performansı üzerindeki etkisinin incelenmesi, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (17), 1-24.
• Türkiye İş Bankası. (2023). Leasing nedir, leasing türleri nelerdir?. https://www.isbank.com.tr/blog/leasing-nedir-turleri-nelerdir adresinden 28 Şubat 2023 tarihinde alınmıştır.
• Uçar, N. (2006). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Ş. Kalaycı (Ed.), Asil Yayın Dağıtım.
• Wang, W., Feng, L., Li, Y., Xu, F. ve Deng, Q. (2020). Role of financial leasing in a capital-constrained service supply chain, Transportaiton Research Part E,: Logistics and Transportaion Review, (143), 1-21.
• Yalçın, S. (2019). Muhasebe mevzuatı ve standartlarında kiralama işlemleri: muhasebeleştirme, ölçüm, sunum ve açıklamalar, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(72), 1619-1641.
• Yenisu, E. (2022). VUK/MSUGT, TMS/TFRS ve BOBİ FRS kapsamında finansal kiralama işlemlerinin muhasebeleştirilmesi: karşılaştırmalı bir analiz, Giresun Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 8(2), 331-355.
• Yıldırım, S., Albez, A. ve Küçük, O. (2010). KOBİ’lerde finansal kiralamadan (leasing) yararlanma düzeyi: bir uygulama, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(2), 361-376.