The Comparison of Muhyiddin Ibn Arabî and Abdulhaq Ibn Sab‘în’s Understanding of Unity (Wahdah)

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 2, 311 - 368, 25.12.2020

Birgül Bozkurt

https://doi.org/10.32955/neu.istem.2020.6.2.01

Öz

In this article, the idea of unity of two great Andalusian thinkers Muhyiddin Ibn Arabî (d.1240) and Abdulhaq Ibn Sab‘în (d. 1270) were compared. Ibn Arabî was born in 1165 Ibn Sab‘în was also born in 1217 in Murcia. Ibn Sab‘în was influenced by Ibn Arabî in numerous issues, both two thinkers growing up in the same cultural environment. Ibn Arabî and Ibn Sab‘în defended the idea of unity in their philosophy but they were separated in the content of this understanding. While Ibn Arabî’s thought of unity was named as “wahdat al-wujûd” (unity of being), Ibn Sab‘în called his thought of unity as “wahdat al-mutlaqa” (absolute unity). Ibn Arabî’s thought of wahdat al-wujûd has a more comprehensive and profound feature, Ibn Sab‘în’s thought of wahdat al-mutlaqa has a modest structure. In Ibn Arabî’s thought Allah (God) is manifested in beings with his attributes and names. The realization of this manifestation takes place at various levels. On the contrary the formation and manifestation of beings does not exist in Ibn Sab‘în. He accepts only Allah as being and contributes the truth only to Allah. Ibn Sab‘în took Ibn Arabî’s thought to an advanced level with his notion of wahdat al-mutlaqa.

Anahtar Kelimeler

Andalusia, Ibn Arabi, Ibn Sab‘in, Wahdat al-wujud (unity of being), Wahdat al-mutlaqa (absolute unity)

Muhyiddin İbn Arabî ve Abdulhak İbn Seb‘in’in Vahdet Anlayışlarının Mukayesesi

Öz

Bu makalede Endülüslü iki büyük düşünür Muhyiddin İbn Arabî (ö. 1240) ve Abdulhak İbn Seb‘în’in (ö. 1270) vahdet anlayışları karşılaştırılmıştır. İbn Arabî 1165’te İbn Seb‘în de 1217’de Mürsiye’de doğmuştur. Her ikisi de aynı kültür ortamı içerisinde yetişen düşünürlerden İbn Seb‘în pek çok konuda İbn Arabî’den etkilenmiştir. İbn Arabî ve İbn Seb‘în felsefelerinde vahdet fikrini savunmuşlar ancak bu anlayışın içeriğinde ayrılmışlardır. İbn Arabî’nin vahdet düşüncesi “vahdet-i vücûd” olarak isimlendirilirken İbn Seb‘în ise vahdet anlayışını “vahdet-i mutlaka” olarak adlandırmıştır. İbn Arabî’nin vahdet-i vücud anlayışı daha ayrıntılı ve derin bir özelliğe, İbn Seb‘în’in vahdet-i mutlaka anlayışı ise daha sade bir yapıya sahiptir. İbn Arabî düşüncesinde Allah sıfat ve isimleriyle varlıklarda tecelli etmektedir. Bu tecellinin gerçekleşmesi ise çeşitli mertebelerle olmaktadır. Buna karşılık İbn Seb‘în’de varlıkların oluşumu ve tecelli konusu yer almamaktadır. İbn Seb'in, varlık olarak sadece Allah’ı görür ve gerçekliği yalnızca Allah’a verir. İbn Seb‘în vahdet-i mutlaka fikriyle İbn Arabî’nin düşüncesini daha ileri bir düzeye götürmüştür.

Anahtar Kelimeler

Endülüs, İbn Arabi, İbn Seb'in, Vahdet-i Vücut, Vahdet-i Mutlaka

Kaynakça

• Affifi, A. E., Muhyiddin İbnu’l-Arabî’nin Tasavvuf Felsefesi, Çev. Mehmet Dağ, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, Ankara 1974.
• Afifi, Ebu’l-Ala, “İbnü’l-Arabî’nin Tasavvuf Felsefesinin Kaynakları”, İslam Düşüncesi Üzerine Makaleler içinde, Çev. Ekrem Demirli, İz Yayıncılık, İstanbul 2000.
• Afifi, Ebu’l-Ala, Fusûsu’l-Hikem Okumaları İçin Anahtar, Çev. Ekrem Demirli, İz Yayıncılık, İstanbul 2006.
• Alkan, Ercan, “Evhadüddîn-i Belyânî”, TDV İslam Ansiklopedisi, EK-1. Cilt, İstanbul 2016, ss. 427-428.
• Aristoteles, Metafizik, Çev. Ahmet Arslan, Sosyal Yayınlar, İstanbul 1996.
• Atay, Hüseyin, Fârâbî ve İbn Sina’ya Göre Yaratma, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 2001.
• Balyânî, Abdullah b. Mes‘ud, Mutlak Birlik Nefsini Bilen Rabbini Bilir, Haz. Ali Vasfi Kurt, İnsan Yayınları, İstanbul 2003.
• Bardakcı, Sefa, “İbn Arabî’ye Göre el-Esmaü’l-Hüsna’nın Sonsuzluğu Meselesinin Yorumu”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, c. 6, sy. 24, Kış 2013, ss. 51-67.
• Bayraktar, Mehmet, “İbn Al-Arabî’de Oluş ve Varoluşsal Çeşitlenme”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. 25, yıl 1981, ss. 349-358.
• Bosnevî, Abdullah, Kitâbü Tehakkuki’l-Cüz‘ bi Sûreti’l-Küll ve Zuhûri’l-Fer‘ alâ Sûreti’l-Asl, Süleymaniye Kütüphanesi, Carullah Efendi, nr. 2129/25.
• Bozkurt (Gülmez), Birgül, İbn Seb‘în’in Hayatı, Eserleri ve Felsefi Görüşleri, Yayımlanmamış Doktora Tezi, AÜSBE, Ankara 2008.
• Bozkurt, Birgül, “Abdullah Bosnevî’nin Vahdet-i Vücûda Dair Bir Risalesi ya da Kitâbü Tehakkuk”, İslami İlimler Dergisi, yıl. 11, c. 11, sy. 1, Bahar 2016, ss. 47-66.
• Bozkurt, Ömer, “İbn Seb‘în’in Vasiyeti: Vasiyyetu İbn Seb‘în li Eshabihi”, Milel ve Nihal, c. 10, sy. 1, Ocak-Nisan 2013, ss. 187-210.
• Chodkiewicz, Michel, “Giriş”, Abdullah b. Mes‘ud Balyânî, Mutlak Birlik Nefsini Bilen Rabbini Bilir içinde, Haz. Ali Vasfi Kurt, İnsan Yayınları, İstanbul 2003.
• Çelik, İsa, “Tasavvufî Bir Terim Olarak Fakr”, EKEV Akademi Dergisi, c. 3, sy. 2, Güz 2001, ss. 191-206.
• Çelik, İsa, “Tasavvufi Gelenekte Hazarât-ı Hams veya Tenezzülat-ı Seb‘a Anlayışı”, Tasavvuf: İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi, c. 4, sy. 10, yıl 2003, ss. 159-184.
• Demirli, Ekrem, “et-Tuhfetü’l-Mürsele”, TDV İslam Ansiklopedisi, c. 41, İstanbul 2012, ss. 358-359.
• Demirli, Ekrem, İbnü’l-Arabî Metafiziği, Sufi Kitap, İstanbul 2013.
• Ebu Zeyd, Nasr Hamid, “İbn Arabî’ye Göre İnsan-Âlem, İnsan-Allah İlişkisi”, Çev. Semih Ceyhan, Tasavvuf: İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi, sy. 25, c. 1, yıl 2010, ss. 261-293.
• el-Aclûnî, İsmail b. Muhammed, Keşfu’l-Hafa ve Müzîlü’l-İlbas amma’ş-Tehera mine’l-Ehâdisi alâ Elsineti’n-Nâs, Tlk. Ahmed el-Kalâş, c. 2, Beyrut 1996.
• Erdem, Hüsamettin, “Sadreddin Konevi’de Varlık Mertebeleri ve İbni Arabî ile Mukayesesi”, Sadreddin Konevi “Tasavvuf, Felsefe ve Din”, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Aralık 2018, ss. 206-224.
• Ertuğrul, İsmail Fenni, Vahdet-i Vücud ve İbn Arabî, Haz. Mustafa Kara, İnsan Yayınları, İstanbul 2008.
• Güngör, Erol, İslam Tasavvufunun Meseleleri, Ötüken Yayınları, İstanbul 1996.
• Hilmi, Muhammed Mustafa, “Sembollerdeki Hazineler İbn Arabî Sembollerle Ne Anlatmak İstemektedir? Kullandığı Sembollerin Kaynakları Nelerdir?”, İbn Arabî Anısına (Makaleler) İçinde, Çev. Tahir Uluç, İnsan Yayınları, İstanbul 2012, ss. 53-80.
• İbn Seb‘în, Büddü’l-Ârif, Thk. Corc Ketture, Daru’l-Endelus-Daru’l-Kindî, Beyrut 1978.
• İbn Seb‘în, Kitabu’l-İhâtâ, Resailu İbn Seb‘în içinde, Thk. Abdurrahman Bedevî, Daru’l-Mısriyye li’t-Te’lif ve’t-Tercüme, Kahire, 1956.
• İbn Seb‘în, Mülâhazât alâ Büddü’l-Ârif, Resailu İbn Seb‘în içinde, Thk. Abdurrahman Bedevî, Daru’l-Mısriyye li’t-Te’lif ve’t-Tercüme, Kahire, 1956.
• İbn Seb‘în, Risale (1), Resailu İbn Seb‘în içinde, Thk. Abdurrahman Bedevî, Daru’l-Mısriyye li’t-Te’lif ve’t-Tercüme, Kahire, 1956.
• İbn Seb‘în, Risale (2), Resailu İbn Seb‘în içinde, Thk. Abdurrahman Bedevî, Daru’l-Mısriyye li’t-Te’lif ve’t-Tercüme, Kahire, 1956.
• İbn Seb‘în, Risale (5), Resailu İbn Seb‘în içinde, Thk. Abdurrahman Bedevî, Daru’l-Mısriyye li’t-Te’lif ve’t-Tercüme, Kahire, 1956.
• İbn Seb‘în, Risale (7), Resailu İbn Seb‘în içinde, Thk. Abdurrahman Bedevî, Daru’l-Mısriyye li’t-Te’lif ve’t-Tercüme, Kahire, 1956.
• İbn Seb‘în, Risâle fi Envâri’n-Nebi, Resailu İbn Seb‘în içinde, Thk. Abdurrahman Bedevî, Daru’l-Mısriyye li’t-Te’lif ve’t-Tercüme, Kahire, 1956.
• İbn Seb‘în, Risale Hitâbullâhi bi Lisâni Nûrihi, Resailu İbn Seb‘în içinde, Thk. Abdurrahman Bedevî, Daru’l-Mısriyye li’t-Te’lif ve’t-Tercüme, Kahire, 1956.
• İbn Seb‘în, Risaletu’l-Elvâhi’l-Mübareke, Resailu İbn Seb‘în içinde, Thk. Abdurrahman Bedevî, Daru’l-Mısriyye li’t-Te’lif ve’t-Tercüme, Kahire, 1956.
• İbn Seb‘în, Risaletu’l-Fakiriyye, Resailu İbn Seb‘în içinde, Thk. Abdurrahman Bedevî, Daru’l-Mısriyye li’t-Te’lif ve’t-Tercüme, Kahire, 1956.
• İbn Seb‘în, Risaletu’n-Nasiha evi’n-Nûriyye, Resailu İbn Seb‘în içinde, Thk. Abdurrahman Bedevî, Daru’l-Mısriyye li’t-Te’lif ve’t-Tercüme, Kahire, 1956.
• İbn Seb‘în, Risaletu’r-Rıdvaniyye, Resailu İbn Seb‘în içinde, Thk. Abdurrahman Bedevî, Daru’l-Mısriyye li’t-Te’lif ve’t-Tercüme, Kahire, 1956.
• İbn Seb‘în, Sicilya Cevapları, Çev. M. Ş. Yaltkaya, Felsefe Yıllığı, c. II, Bozkurt Matbaası, İstanbul 1935.
• İbn Seb‘în, Vasiyyetu İbn Seb‘în li Eshabihi, Resailu İbn Seb‘în içinde, Thk. Abdurrahman Bedevî, Daru’l-Mısriyye li’t-Te’lif ve’t-Tercüme, Kahire, 1956.
• İbnu’l-Arabî, Muhyiddin, Fususu’l-Hikem Tercüme ve Şerhi, Tercüme ve Şerh: Ahmed Avni Konuk, Haz. Mustafa Tahralı-Selçuk Eraydın, c. 1, İstanbul 2010.
• İbnu’l-Arabî, Muhyiddin, Fususu’l-Hikem Tercüme ve Şerhi, Tercüme ve Şerh: Ahmed Avni Konuk, Haz. Mustafa Tahralı-Selçuk Eraydın, c. 2, İstanbul 2011.
• İsmi Bilinmeyen Müellif, Şerhu Ahd, Resailu İbn Seb‘în içinde, Thk. Abdurrahman Bedevî, Daru’l-Mısriyye li’t-Te’lif ve’t-Tercüme, Kahire, 1956.
• İzutsu, Toshihiko, İbn Arabî’nin Fusus’undaki Anahtar Kavramlar, Çev. Ahmed Yüksel Özemre, Kaknüs Yayınları, İstanbul 2005.
• Jhonson, N. Scott, “Ocean and Pearls: Ibn Sab‘în, Shushtari and the Doctrine of Absolute Unity”, SUFI, Issue 25, Spring 1995, ss. 24-31.
• Ketture, Corc, “Giriş”, İbn Seb‘în, Büddü’l-Arif içinde, Thk. Corc Ketture, Daru’l-Endelus-Daru’l-Kindî, Beyrut 1978.
• Kılıç, Mahmut Erol, “Muhyiddin İbnü’l-Arabî”, TDV İslam Ansiklopedisi, c. 20, yıl 1999, ss. 493-516.
• Kılıç, Mahmut Erol, Muhyiddin İbnü’l-Arabî’de Varlık ve Mertebeleri (Vücud ve Meratibu’l-Vücud), Yayımlanmış Doktora Tezi, MÜSBE, İstanbul 1995.
• Medkur, İbrahim, fi’l-Felsefeti’l-İslâmiyye, (Menhec ve Tatbikuhu), Daru’l-Mearif, 1983.
• Muhyiddin-i Arabî, Fusûsu’l-Hikem, Çev. Nuri Gencosman, MEB Yayınları, İstanbul 1992.
• Taftazanî, Ebu’l Vefa, İbn Seb‘în ve Felsefetuhu’s-Sûfîyye, Daru’l-Kitâbi’l-Lübnani, Beyrut 1973.
• Tahralı, Mustafa, “Fususu’l-Hikem, Şerhi ve Vahdet-i Vücud ile Alakalı Bazı Meseleler”, Muhyiddin İbnu’l-Arabî, Fususu’l-Hikem Tercüme ve Şerhi içinde, Tercüme ve Şerh: Ahmed Avni Konuk, Haz. Mustafa Tahralı-Selçuk Eraydın, c. 1, İstanbul 2010, ss. 29-62.
• Tahralı, Mustafa, “Fususu’l-Hikem’de Tezadlı İfadeler ve Vahdet-i Vücud”, Muhyiddin İbnu’l-Arabî, Fususu’l-Hikem Tercüme ve Şerhi içinde, Tercüme ve Şerh: Ahmed Avni Konuk, Haz. Mustafa Tahralı-Selçuk Eraydın, c. 2, İstanbul 2011, ss. 9-38.