Somut Kültür Mirası Kapsamında Geleneksel Göreme Konutlarının İrdelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 1, 55 - 83, 15.04.2022

Çiğdem Dikmen Ferruh Toruk

Öz

Kapadokya Bölgesi’nin genelinde olduğu gibi Göreme’de de, Göreme Vadisi ile birlikte tüf yataklarından oluşan tepelik ve engebeli bir arazi yapısı izlenmektedir. Bu nedenle Göreme’de tüf yatakların aşınması ile kendiliğinden oluşan doğal ve masalsı arazi yapısı içerisinde, kayalık alanlarda insan eliyle oluşturulmuş kaya oyma mekânlar geçmişten günümüze çeşitli işlevlerle kullanılmıştır. Bundan başka bölgede mimarsız mimarlık olarak adlandırılabilecek, geleneksel yapım yöntemleri ve yöresel taş, ahşap gibi çevre dostu, sürdürülebilir yapı malzemeleri ile bölge halkının yaşam biçimine uygun biçimde tasarlanmış ve uygulanmış geleneksel konutlar da yerleşimin fiziki yapısını oluşturmaktadır. Bu çalışma Göreme’de uygulanacak koruma amaçlı imar planları ile kentsel sit alanı içerisinde yer alan, somut kültür mirası kapsamında korunması ve gelecek nesillere aktarılması gereken geleneksel konutların irdelenmesini amaçlamaktadır. Çalışmada Göreme’de geleneksel konutların mimari özellikleri irdelenmiş ve yerleşimin somut kültür mirası kapsamında bütünsel boyutta korunması için öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Göreme, somut kültür mirası, geleneksel konut, koruma, koruma amaçlı imar planı

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Examination of Traditional Göreme Houses in the Scope of Tangible Cultural Heritage

Öz

Anahtar Kelimeler

Göreme, tangible cultural heritage

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Akyürek, E. (1998). Kapadokya, Kapadokya’daki Bizans (Ed.Sözen, M.) ss. 228-395. İstanbul: Ayhan Şahenk Vakfı.
• Alev, F. A. (2014). Kappadokia Göreme Vadisi’nde Meryem Siklusu (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). ss.7-10, 14-15. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Coşkuner, B. (2009). 11. Yüzyıl Kapadokya Bölgesindeki İsa’nın Doğumu ve İsa’nın Çarmıha Gerilmesi Sahneleri, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Diehl, C. (1957). Byzantium: Greatness and Decline. p. 112. Rutges University Press.
• Efe Yavaşcan, E. (2019). Tarihsel Katmanlaşmanın Belgelenmesi, Doğal ve Fiziksel Çevrenin Korunması Bağlamında Değerlendirilmesi: Kapadokya Örneği, Ömer Halis Demir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, Cilt: 8, ss.1204-1228. Niğde.
• Epstein A. W. (1980). The Fresco Decoration of the Column Churches, Göreme Valley, Cappadocia. A Consideration of their Chronology and their Models. Cahiers Archéologiques V.29. pp. 27-45.
• Google Fotoğraflar Göreme, https://gezilmesigerekenyerler.com/gezilecek-yerler/goreme-tarihi-milli-parki-nasil-gidilir-gezilecek-yerleri.html (Erişim Tarihi: 10.05.21)
• Google Eski Türkiye Fotoğrafları Arşivi Göreme, http://www.eskiturkiye.net/tag/g%C3%B6reme/ (Erişim Tarihi: 16.04.21)
• Göreme Belediyesi Arşivi (1992), Göreme 1992 Koruma Amaçlı İmar Planı Raporu.
• Grant, M. (2000). Roma’dan Bizans’a (Çev. Z. İlkgelen), s. 83. İstanbul.
• Haldon, J. F. (2003). Byzantium at War AD 600–1453. p. 34. Rutledge Imprints.
• Hild, F. and Restle, M. (1981). Kappadokien, Tabula Imperial Byzantinisch. pp. 63-65, 7-84, 112. Wien: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften.
• Jerphanion, G. (1925-1942). Une Nouvelle Province de l'art Byzantin: les églises Rupestres de Cappadoce. pp.3-8. Paris.
• Karaca, C. (2013), Göreme Açık Hava Müzesi’nde Bulunan Azizi Barbara Kilisesi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) p. 7. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Kostof, S. (1989). Caves of God. Cappadocia and Its Churches. pp. 5-9, 19-25. Oxford University Press.
• Levçenko, M. V. (1999). Kuruluşundan Yıkılışına Kadar Bizans Tarihi, (Çev: M. Selen). p. 11, 143, 166-169, 197. İstanbul.
• Modül Planlama Harita İnş. Tic. Ltd. Şti. Arşivi.
• Ostrogorsky, G. (2011). Bizans Devleti Tarihi. (Çev: F. Işıltan). ss. 90-91, 264, 318. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Ötüken, Y. (1984). Kappadokia Bölgesinde Kapalı Yunan Haçı Planlı Kaya Kiliselerde Resim Programı. Arkeloji ve Sanat Dergisi, Sayı: 3, s. 4. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınevi.
• Ötüken, Y. (1987). Göreme. s. 3, 7-9, 13. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Özbek, Y. (2014). Kapadokya’da Osmanlı Dönemi Duvar Resimlerindeki Kent Tasviri, Mediteranean Jorurnal of Humanities, s.218. Antalya.
• Ramsey, W. (1960). Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası, Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Renda, G. (1985), Göreme de Korunması Gereken Bir Ev. III. Araştırma Sonuçları Toplantısı. ss. 103-132. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Restle, M. (1967). Byzantine Wall Paintings in Asia Minor V. I p.41, V. II. p 67 Ireland: Irish University Press.
• Rodley, L. (1985), Cave Monasteries of Byzantine Cappadocia. pp. 4-5. Cambridge University Press.
• Strabon, (2012). Antik Anadolu Coğrafyası V. XII. (Çev: A. Pekman). ss. 15-19, 47. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Tanburoğlu, N. (2001). Kapadokya Bölgesi Göreme Vadisinde Bulunan Karanlık Kilise Duvar Resimleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). ss. 6-7. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Tekin, O. (2000). The Kingdom of Cappadocia during Hellenistic and Roman Times. (Ed. M. Sözen). s. 218. İstanbul.
• Temiztürk, H. (2016). Kapadokyalı Bir Kilise Babası: Aziz Basil ve Hıristiyanlığın Şekillenmesine Etkisi, Karadeniz Teknik Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. Cilt: 3. ss. 39-40. Trabzon.
• Texier, C. (1876). Küçük Asya, Coğrafyası, Tarihi ve Arkeolojisi, C. II (Çev. A. Suat). Ankara: Enformasyon ve Dokümantasyon Hizmetleri Vakfı Yayınları.
• Thierry, N. (1971). The Rock Churches, Arts of Cappadocia. (Ed. L. Giovannini). pp. 129-171). Geneva: Nagel Publishers.
• Thierry, N. (2002). La Cappadoce de L’antiquite au Moyan Age. pp.11-13, 63, 72. Turnhout: Brepols.
• Van Dam, R. (2002). Kingdom of Snow. Roman Rule and Greek Culture in Cappadocia. p. 15, 182. University of Pennsylvania Press.