“Çerkes Sürgünü"nün Uluslararası Hukukta Soykırım Suçu Kapsamında Değerlendirilmesi

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 1, 131 - 141, 15.04.2022

Dimaze Özden

Öz

Belli bir etnik grubun tamamen yok edilmesini amaçlayan soykırım suçu, 20. yüzyılda Birleşmiş Milletler Genel Kurul Toplantısına konu edilerek müstakil bir suç olmaktan çıkıp uluslararası alanda kendisine yer bulmuştur. Uluslararası Hukukta ilgili düzenlemelerin yapılmasıyla soykırım suçu hakkında derin bir literatür oluşmuştur.
Çerkes denilince ilk akla gelen Kafkasya’nın içinde bulunduğu koridor, tarih boyunca insanların yaşamak için su kenarlarını seçmesi açısından önem arz etmektedir. Bu sebepledir ki bu bölgeler her zaman talep görmekte ve siyasal emellere alet edilerek kullanılmak istenmektedir. Bölge en çetin sınavını Ruslar ile savaşırken vermiştir. Savaşın sonunda Çerkesler anayurtlarını zorunlu olarak terk etmek durumunda kalmıştır. Yaşanan bu zorunlu göçler esnasında Çerkesler tamamen yok edilmek ya da Ruslaştırılmak istenmiştir.
Çalışmanın odak noktası Uluslararası Hukuk Doktrinine göre Çerkeslerin yaşadığı bu zorunlu göçün bir soykırım olup olmadığını oluşturmaktadır. Çalışmanın bu perspektiften daha önce ele alınmamış olması da çalışmanın önemini artırmaktadır. Edinilen bulgulara ve soykırım kavramının hukuk sisteminde yer alan tanımlanışına getirilen eleştiriler ışığında Çerkes halklarının soykırıma uğradığını söylemek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Soykırım, Sürgün, Uluslararası Hukuk, Çerkes, Kafkasya

Teşekkür

Bu makaleyi kaleme alırken her zaman bana destek olan ailem ve değerli fikirleri ile bana yol gösteren Profesör Doktor Fethi Güngör'e teşekkürlerimi bir borç bilirim.

Kaynakça

• Aslan, C. (2019). “Benim Adım 1864: Çerkes Hikayeleri” Eserinde Çerkes Sürgünü Üzerine Notlar. Sosyoloji Notları Dergisi, 3 (1). (39-60). https://dergipark.org.tr/tr/pub/sosnot/issue/46625/485213
• Akıntürk, T. ve Karaman, D. (2015). Medeni Hukuk. (21. Baskı). İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Alpyavuz, T. (2009). Soykırım Suçu. Deniz Bilimleri Ve Mühendisliği Dergisi, 5 (1). 49 – 61). https://dergipark.org.tr/tr/pub/jnse/issue/9988/123450
• Aydın, D. (2002). Uluslararası Ceza Hukukun Gelişimi. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi.Dergisi, 51(4), 131 – 167. https://dergipark.org.tr/tr/pub/auhfd/issue/42666/514444
• Berkok, İ. (1958). Tarihte Kafkasya. İstanbul: İstanbul Matbaası.
• Besleney, Z. A. (2016). Türkiye’de Çerkes Diasporasının Siyasi Tarihi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Beşiri, A. (2013). Soykırım ve Soykırıma İlişkin Uluslararası Mekanizmalar. TBB Dergisi, 108, 179- 210. http://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/m2013-108-1310
• Bingöl. T. Y. (2017): Çerkes Toplumu Etiğinin Adler Yaklaşımının Temel Kavramları İle İncelenmesi. FSM İlmi Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, (9). 73 – 95. https://dergipark.org.tr/tr/pub/fsmia/issue/29970/323353
• Bozkurt, E. (2014). Hukukun Temel Kavramları. (10. Baskı). Ankara: Yetkin Basımevi
• Doğanay, G. (2006). Hatıralarla Kurulan Bir Toplumsal Kimlik: 21 Mayıs 1864 Sürgünü Ve Türkiyeli Çerkesler. Turkish Studies Dergisi. 10(10). 361 – 380. https://www.acarindex.com/turkish-studies-elektronik/hatiralarla-kurulan-bir-toplumsal-kimlik-21-mayis-1864-surgunu-ve-turkiyeli-cerkesler-127455
• Gordon, M. (1999). Sosyoloji Sözlüğü. (Çev.: O. Akınbay ve D. Kömürcü). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Gözler, K. (2020). İngilizce Karşılıklarıyla Hukukun Temel Kavramları. (12. Baskı). Bursa: Ekin Basın Yayın Dağıtım.
• Güngör, F. (2015). İnsanlığın Soykırımlarla Yüzleşebilmesi. Diriliş Postası, https://fethigungor.net/dirilis-postasi/insanligin-soykirimlarla-yuzlesebilmesi, 04.05.2015.
• Karayel, E. (2010). Kafkas Halklarına Uygulanan Soykırım ve İnsanlık Suçları, http://www.kafkasevi.com/index.php/article/detail/335
• Kaya, Y. (2015). Çerkesler I Tarih- Mitoloji- Gelenek. İstanbul: Baskı Evi Matbaa
• Kocaoğlu, S. S. (2010). Suçların Suçu: Soykırım. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 90. 139- 163. http://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/m2010-90-641
• Köse, M. ve Lokmacı, S. (2018). İngiliz Konsolosluk Raporlarında Rusya’nın 1984 Kafkas Soykırımı Ve Çerkeslerin Anadolu’ya Göçleri. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 62. (407- 422). https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunitaed/issue/52453/666856
• Obaid, A. İ. (2019). Soykırım Suçu. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Özkiraz, A. ve Çetin, M. (2015). 1864 Çerkes Sürgünü Sonrası Anadolu’da Çerkes İskanı Ve Osmanlı Devleti’nin Göçmenlere Karşı Politik Tutumu. Tesam Akademi Dergisi, 2 (2).(9 – 28). https://dergipark.org.tr/tr/pub/tesamakademi/issue/12946/156433
• Sarıgüzel, H. (2013). Uluslararası Ceza Mahkemesi. Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi. 0(3), 230 – 273. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mdergi/issue/16883/175785
• Shaw, N. M. (2017). Uluslararası Hukuk. (8. Baskı). Ankara. Türkiye Bilimler Akademisi Soykırım Suçunun Önlenmesi Ve Cezalandırılmasına Dair Sözleşme Bilgi Notu. https://www.ihud.org/bilgi-notlari/soykirim-sucunun-onlenmesi-ve-cezalandirilmasina-dair-sozlesme-bilgi-notu
• Tuna, R. (2009). Adıge Xabze “Adıge Etiği ve Etiketi”. İstanbul: As Yayınları.
• Topçu, M. (2020). Rus Arşiv Belgeleri. Kafkasya Çalışmaları Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (10). https://dergipark.org.tr/tr/pub/jocas/issue/54678/731957
• Yayla, A. (2015). Siyaset Bilimi. (2. Baskı). Ankara: Adres Yayınları.
• Yılmaz, S. (2019). Uluslararası Hukukta Soykırım Suçu Ve Ermeni Soykırımı İddiası: 100 Yılı Aşarken Türkiye’den Beklentiler Ve Gerçekler. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Düzce.
• Yüksel, H. (2011). Bir Etnik Grubun Hayatta Kalma, Süreğenliğini Sağlama Ve Kültürel Aktarım Pratikleri: 20. Yüzyılda Uzunyayla Çerkesleri Örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.