Psikolojik Sermayenin İşe Bağlılık Üzerindeki Etkisinde İçsel Motivasyonun Aracı Rolü

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 2, 53 - 75, 15.10.2022

Ezgi Fidan , Fatih Ferhat Çetinkaya

Öz

Psikolojik sermaye, bir kişinin işteki performansını ve başarılarını iyileştirmeye yardımcı olmak için kullanabileceği bir dizi kaynağı ifade etmek için kullanılan önemli konulardan biridir. Çalışanların işlerine olan bağlılığı örgütün başarı sağlayabilmesi konusunda son derece önemli konulardan biri olarak karşımıza çıkmaktadır. İnsan kaynaklarını etkili kullanabilmenin temelinde iş görenin işine olan bağlılığı yatmaktadır. İnsan kaynaklarını etkin kullanabilmenin temelinde ise motivasyon yatmaktadır. Örgüt çalışanlarının içsel motivasyonu ne kadar yüksek olursa işe olan bağlılıkları, performansları, iş tatmin düzeyleri o kadar çok olacaktır. Bu çalışmanın amacı psikolojik sermayenin işe bağlılık üzerindeki etkisinde içsel motivasyonun aracılık rolünü ortaya koymaktır. Çalışma iki veya daha fazla değişken arasındaki ilişkilerin ortaya çıkarılmaya çalışıldığı tarama modeline göre tasarlanmıştır. Araştırmaya yol gösterici olması ve hipotezlerin oluşturulması açısından bir model kurulmuş ve sınama işlemi YEM ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak anket tekniği kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemi Kırşehir ili kamu çalışanları arasından basit tesadüfî örnekleme yöntemi ile seçilen 487 çalışandan oluşmaktadır. Ölçeklerden elde edilen verilerin değerlendirilmesinde Doğrulayıcı Faktör Analizi Testi, Yapısal Eşitlik Modellemesi kullanılmıştır. Analizler sonucunda psikolojik sermayenin içsel motivasyon üzerinde doğrudan etkisi ve işe bağlılığın içsel motivasyon üzerinde doğrudan etkisinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Psikolojik sermaye ve işe bağlılık etkileşiminde içsel motivasyonun kısmi aracılık etkisinin olduğu yapılan analizlerle ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Psikolojik Sermaye, İşe Tutkunluk, Motivasyon, İçsel Motivasyon

Teşekkür

İlginize teşekkür ederim

Kaynakça

• Akçay, V. (2011). Pozitif psikolojik sermaye kavramı ve işletmelerde sürdürülebilir rekabet üstünlüğünü sağlamadaki rolü. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(1), 73-88.
• Akdoğan, A. ve Polatçı, S. (2013). Psikolojik sermayenin performans üzerindeki etkisinde iş aile yayılımı ve psikolojik iyi oluşun etkisi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17 (1), 273-294.
• Akman, Y. ve Korkut, F. (1993). Umut ölçeği üzerine bir çalışma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 193-202.
• Aslan, İ. (2017). Öğretmenlerin pozitif psikolojik sermaye algıları ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Siirt.
• Aslanadam, B. (2011). Sağlık personelinin motivasyonu ve buna ilişkin araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Aslaner, F. ve Artan, İ.H. (2019). Pozitif psikolojik sermayenin lider-üye etkileşimi vasıtasıyla bireysel performansı etkilemedeki rolü: Perakende sektöründe bir araştırma. BMIJ,7(4), 1657-1689. doi: http://dx.doi.org/10.15295/bmij.v7i4.1195
• Avey, J.B., Luthans, F., Smith, R.M. ve Palmer, N.F. (2010) Impact of positive psychological capital on employee well-being over time. Journal of Occupational Health Psychology, 15 (1).
• Aytaç, B., Çen, S. ve Yüceol, G.P. (2018). Ebeveyn-çocuk ilişkisi ölçeğinin Türkçe uyarlaması: Geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi. 25 (3), 209-221.
• Baytaş, B. (2018). Psikolojik sermayenin İKY uygulamalarının ve hat yöneticileri İKY etkililiğinin çalışanların iş performansına etkileri üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Bolelli, M. (2018). Narsistik kişilik özelliklerinin işe bağlılığa etkileri: Örnek bir araştırma. Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 4(3), 185-199. DOI:10.30855/gjeb.2018.4.3.005
• Bülbül, H. ve Demirer, Ö. (2008). Hizmet kalitesi ölçüm modelleri Servqual ve Serperf’in karşılaştırmalı analizi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (20), 181-198.
• Bytyqi, Q. (2020). Motivasyonun örgütsel bağlılık üzerindeki etkisi: Kosovalı çalışanlarla ampirik bir çalışma. Prizren Sosyal Bilimler Dergisi, 8(3), 24-3.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Choong, Y., Wong, K. ve Lau, T. (2011). Lntrınsıc motivation and organizational commitment in the Malaysıan Private Higher Education Institutions: An empırıcal study. Researchers World Journal of Arts Science and Commerce International Refereed Research Journal, 2(4).
• Çakır, Ö. (2001). İşe bağlılık olgusu ve etkileyen faktörler. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Çakır, S. (2019). Spor yapan bireylerde tükenmişlik sendromu ve içsel motivasyon arasındaki ilişki: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Okul Spor Salonları örneği. Yüksek Lisans Tezi. Bahçeşehir Üniversitesi. İstanbul.
• Çelik, A. (2018). İşveren markasının işe bağlılık üzerine etkisi: Bir beyaz eşya firması çalışanlarına yönelik bir uygulama. Yüksek Lisans Tezi. Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Eskişehir.
• Çetin, F. ve Basım, H. N. (2012). Örgütsel psikolojik sermaye: Bir ölçek uyarlama çalışması. Amme İdaresi Dergisi, 45(1), 121-137.
• Çetin, F., Hazır, K. ve Basım, H.N. (2013). Destekleyici örgüt kültürü ile örgütsel psikolojik sermaye etkileşimi: Kontrol odağının aracılık rolü. H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31 (1).
• Çınar, E. (2011). Pozitif psikolojik sermayenin örgütsel bağlılıkla ilişkisi. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İzmir.
• Dıržytė, A., Patapas, A. ve Smalskys, V. (2013). Relationship between organizational commitment, job satisfaction and positive psychological capital in Lithuanian organizations. International Journal of Business and Social Science, 4(12).
• Dizdar, A. (2009). Çalışanların içsel motivasyon algısı ve konuyla ilgili bir uygulama. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Doğan, S ve Aslan, M . (2018). Psikolojik sermaye, içsel motivasyon ve iş tatmini ilişkisi . Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi , 11 (3) , 112-125 . DOI: 10.25287/ohuiibf.423129
• Dündar, S., Özutku, H. ve Taşpınar, F. (2007), İçsel ve dışsal motivasyon araçlarının işgörenlerin motivasyonu üzerindeki etkisi:Ampirik bir inceleme. Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2), 105-119. Retrieved from: https://dergipark.org.tr/tr/pub/gaziticaretturizm/issue/49894/639554
• Erdem, A. T., ve Karadal, H. (2020). Kurumsallaşma, kurumsal girişimcilik ve örgütsel yenilikçilik ilişkilerinin xy kuşaklari açisindan analizi: Aile işletmelerinde bir araştirma. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(2), 413-437.
• Erkmen, T. ve Esen, E.(2013). Psikolojik sermaye ölçeğinin geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Öneri Dergisi, 10 (39), 23-30. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/165792
• Erkuş A. ve Afacan Fındıklı M. (2013). Psikolojik sermayenin iş tatmini, iş performansı ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisine yönelik bir araştırma. İşletme Fakültesi Dergisi 42 (2): 302-318.
• Ersarı, G. ve Naktiyok, A. (2012). İş görenin içsel ve dışsal motivasyonunda stresle mücadele tekniklerinin rolü. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16 (1). Retrieved from: https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunisosbil/issue/2829/38352
• Eryılmaz, A. ve Doğan, T. (2012). İş yaşamında öznel iyi oluş: Utrecht İşe Bağlılık Ölçeğinin psikometrik özelliklerinin incelenmesi. Klinik Psikiyatri Dergisi, 15(1), 49-55.
• Eteberian, A., Tavakoli, S. ve Abzari, M. (2012). The relationship between psychological capital and organizational commitment. African Journal of Business Management. 6(14), 5057-5060. Retrieved from: http://www.academicjournals.org/AJBM
• Girgin, B. (2021). Yetenek yönetiminin işe adanma ve yaşam doyumu üzerindeki etkisi: Bankacılık sektöründe bir uygulama. Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Çanakkale.
• Gök, S. (2009). Örgüt ikliminin çalışanların motivasyonuna etkisi üzerine bir araştırma. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi 6:2. 587-605 ISSN:1303-5134
• Güney, S. (2013). Davranış bilimleri. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• İlhan, M. ve Çetin, B. (2014). LISREL ve AMOS programları kullanılarak gerçekleştirilen Yapısal Eşitlik Modeli (YEM) analizlerine ilişkin sonuçların karşılaştırılması. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 5(2), 26-42. DOI: 10.21031 / epod.31126
• Kahn, W. A. (1990). Psychological conditions of personal engagement and disengagement at work. Academy of Management Journal, 33(4), 692-724.
• Kaplan, M. ve Biçkes, D.M. (2013). Psikolojik sermaye ile iş tatmini arasındaki ilişkinin analizi: Otel işletmelerinde yapılan bir araştırma . Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi , 20 (2) , 233-242 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/yonveek/issue/13699/165826
• Keleş, H. (2011). Pozitif psikolojik sermaye: Tanımı, bileşenleri ve örgüt yönetimine etkileri. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, Cilt: 3(2), 343-350.
• Kuruüzüm A., Irmak S. ve Çetin E. İ. (2010). İşe bağlılığı etkileyen faktörler: İmalat ve hizmet sektörlerinde karşılaştırmalı bir analiz. Ahmet Yesevi Üniversitesi Mütevelli Heyeti Başkanlığı, Bilig Dergisi, 183-198.
• Luthans, F. (2002). The need for and meaning positive organizational behavior. Journal of Organizational Behavior. 23: 695–706.
• Luthans, F., Avey, J.B. ve Patera, J.L. (2008a). Experimental analysis of a web-based training intervention to develop positive psychological capital. Academy of Management Learning Education, 7(2), 209-221.
• Luthans, F., Norman, S.M., Avolio, BJ. ve Avey, JB. (2008b). The mediating role of psychological capital in the supportive organizational climate employee performance relationship. Published in Journal of Organizational Behavior, 29 (2), 219-238. https://doi.org/10.1002/job.507
• Luthans, F., Youssef, M. ve Avolio, J. (2007). Psycological capital: Developing the human competitive edge. Oxford Universty Press.
• Luthans, K.W. ve Jensen, S.M. (2005). The linkage between psychological capital and commitment to organizational mission: A study of nurses. Journal of Nursing Administration, 35 (6), 304-310.
• Ocak, M., Güler, M. ve Basım, H. (2016). Psikolojik sermayenin örgütsel bağlılık ve iş tatmini tutumları üzerine etkisi: Bosnalı öğretmenler üzerine bir araştırma. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6 (1), 113-130. Retrieved from: https://dergipark.org.tr/en/pub/ckuiibfd/issue/32906/365583?publisher=karatekin?publisher=karatekin
• Öztürk, Z. ve Dündar, H. (2003). Örgütsel motivasyon ve kamu çalışanlarını motive eden faktörler. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 4(2), 57-68.
• Polatçı, S. (2014). Psikolojik sermayenin görev ve bağlamsal performans üzerindeki etkileri: Polis teşkilatında bir araştırma. Ege Akademik Bakış, 14(1).
• Salleh, S.M., Zahari, A.S.M., Said, N.S.M. ve Ali, S.R.O. (2016). The influence of work motivation on organizational commitment in the workplace. Journal of Applied Environmental and Biological Sciences. , 6(5S), 139-143. Retrieved from: https://www.textroad.com/
• Schaufeli, W. ve Bakker, A.B. (2004). Job demands, job resources, and their relationship with burnout and engagement: A multisample study. Journal Organ Behav, 25, 293-315.
• Schaufeli, W., Salanova, M., Roma, V. G. ve Bakker, A. (2002). The measurement of engagement and burnout: a two sample confirmatory factor analytic approach. Journal of Happiness Studies , 71-92.
• Schermelleh, K. ve Moosbrugger, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, Department of Psycholog. 8(2), 23-74. http://www.mpr-online.de
• Snyder C. R., Harris, C. ve Anderson, J.R. (1991). The will and the ways: Development and validation of an individual differences measure of hope. Journal of Personality and Social Psychology 60 (4), 570-585.
• Taşdemir, S. (2013). Motivasyon kavramına genel bir bakış, motivasyon araçları ve bilgi teknolojileri ve iletişim kurumu ölçeğinde bir model önerisi. Yayınlanmamış İdari Uzmanlık Tezi. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, Ankara.
• Timuroğlu, M. ve Balkaya, E. (2016). The relatıonshıp between organızatıonal communıcatıon and motıvatıon: An applıcatıon. International Journal of Social Inquiry, 9 (2), 89-113. Retrieved from: https://dergipark.org.tr/tr/pub/ijsi/issue/28148/299022
• Tosunoğlu, H. (2021). İş-aile çatışmasının duygusal tükenmişlik üzerindeki etkisinde psikolojik sermaye ve işkolikliğin düzenleyici rolü: Bir alan çalışması. Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Tüfekçi, N. ve Tüfekçi, K. (2006). Bankacılık sektöründe farklı olma üstünlüğünün ve müşteri sadakatinin yarattığı değer: Isparta ilinde bir uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (4), 170-183. Retrieved From: Https://Dergipark.Org.Tr/Tr/Pub/Sbe/İssue/23207/247876
• Uysal, B., Özçelik, G. ve Uyargil, C. (2018). Bireysel iş yapılandırmanın sonuçları: Bireysel iş yapılandırmanın psikolojik sermaye ve işe adanmışlık üzerindeki etkisinin değerlendirilmesi . Yönetim Bilimleri Dergisi , 16 (32) , 651-666. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/comuybd/issue/40668/442543
• Vardar, E. (2019). Aracı ve düzenleyici etkilerin modellenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Yaşlıoğlu, M. (2017). Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: Keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 74-85. Retrieved from: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/369427
• Yazar, F. ve Özutku, H. (2019). Psikolojik sermayenin örgütsel bağlılık üzerindeki etkisine yönelik bir araştırma. Kocatepe İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21(2), 70-81. https://dergipark.org.tr/tr/download/issue-file/25941
• Yıldırım, M. ve Arslan, Ö. (2015). İşgörenlerin iş motivasyonunun örgütsel bağlılıklarına etkisi: Ankara’daki beş yıldızlı otel işletmelerinde bir araştırma. Turizm Akademik Dergisi , 2 (1), 23-37. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/touraj/issue/16605/173155
• Yılmaz, F. (2008). Kamu kurum ve kuruluşlarında içsel motivasyon düzeyinin iş tatminine etkileri üzerine bir araştırma: Örnek olay radyo ve televizyon üst kurulu. Yüksek Lisans Tezi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Kayseri.
• Zamahani, M., Ghorbani, V. ve Rezaei, F. (2011). Impact of authentic leadership and psychological capital on followers' trust and performance. Australian Journal of Basic and Applied Sciences, 5 (12), 658-667.