İnternet Alışverişlerinin Kompulsif Satın Alma Davranışına Etkisi: Nicel Bir Araştırma

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 1, 52 - 72, 15.04.2023

Elif Arslan Dinç Muhammed Sinan Karabıyık

Öz

SSatın alma davranışı bozukluğu olarak görülen kompulsif satın alma davranışı günümüzde tüketim toplumunda yaygın görülen bir davranış bozukluğu haline gelmiştir. Psikolojik açıdan olumsuz duygular yaşayan tüketici kendini daha iyi hissetmek için satın alma eylemini gerçekleştirir. Bu davranış zaman içinde sürekli satın alma dürtüsü ile beraber alışkanlık veya bağımlılık haline dönüşmektedir. Bireylerin satın alma sonrası yaşadığı pişmanlık, kaygı ve maddi kayıplar sosyal ilişkilerinin bozulmasına sebep olmaktadır. İnternet kullanımının yaygınlaşması ve internetten satın alma eyleminin fiziksel satın almaya göre daha kolay ve uygun olması, satın alma eğilimini arttıracağı varsayılmaktadır. Bu araştırmanın amacı internetten satın alma davranışının kompulsif satın alma üzerindeki etkisini incelenecektir. Ayrıca İnternette geçirilen ortalama süre, internetten alışveriş yapma sıklığı ve demografik faktörlerin de kompulsif satın alma davranışına etkileri incelenmiştir. Nicel araştırma yönteminin benimsendiği bu araştırmada anket tekniğiyle İstanbul örnekleminden toplanan 316 anket verisi üzerinden değişkenler arasındaki ilişkiyi ölçmek için korelasyon analizi, regresyon analizi, Anova ve T testleri uygulanmıştır. Yapılan analiz sonuçlarına göre internetten satın alma davranışı ile kompulsif satın alma davranışı arasında anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Ayrıca tüketicilerin aylık geliri, çalışma durumu, internette geçirilen ortalama süre, internetten alışveriş yapma sıklığı ile kompulsif satın alma davranışı arasında anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kompulsif satın alma davranışı, internetten satın alma davranışı, internetten satın alma sıklığı

Kaynakça

• Baltacı A. (2019). Kompulsif Satın Almada Durumsal Faktörler ve Benlik Algısının Etkisi Üzerine Bir Araştırma. (Doktora Tezi, Beykent Üniversitesi, Ankara). Erişim adresi https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Bozdağ, Y. ve Alkar, Yalçınkaya, Ö. (2018). Bergen Alışveriş Bağımlılığı Ölçeğinin Kompulsif Çevrimiçi Satın Alma Davranışına Uyarlanması. Bağımlılık Dergisi, 19(2), 23-34.
• Cop, R. ve Oyan, D. (2010). Küçük Yerleşim Yerlerindeki Tüketicilerin, İnternetten Satın Alma Davranışları Üzerine Bir Uygulama. Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 3(1), 98-115.
• Çakırer, M. A. (2013). Marka Yönetimi ve Marka Stratejileri. Bursa: Ekin Yayınevi.
• Desarbo, W. S. & Edwards E. A. (1996). Typologies of Compulsive Buying Behavior: A Constrained Clusterwise Regression Approach. Journal of Consumer Psychology, 5(3), 231-262.
• Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2018). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• İslamoğlu, A. H. ve Altunışık, R. (2013). Tüketici Davranışları. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Karagöz, Y. (2019). Bilimsel Araştırma Yöntemleri ve Yayın Etiği. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Koç, E. (2019). Tüketici Davranışı ve Pazarlama Stratejileri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Miao, C. (2011). Guilty Plasure or Pleasure Guilt? Affective Experience of Impulse Buying In Hedonic-Driven Consumption. Journal of Hospitality and Tourism Research, 35(1), 102-118.
• Mucuk, İ. (2007). Pazarlama İlkeleri, İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• Mueller, A., Claes, L., Mitchell, J.E., Faber, R.J., Fischer, J. & Zwaan, M. (2011). Does Compulsive Buying Differ Between Male and Female Students? Personality and Individual Differences, 50(8), 1309-1312.
• O’Guinn, T.C. & Faber, R. J. (1989). Compulsive Buying: A Phenomenological Exploration. Journal of Consumer Resarch, 16(27), 147-157.
• Onurlubaş, E. ve Öztürk, D. (2018). Sosyal Medya Uygulamalarının Y Kuşağı Satın Alma Davranışı Üzerine Etkisi: Instagram Örneği. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, Cilt 9(16), 984-1016.
• Öztürk, Engin, B. (2015). Tüketici Davranışları. Bursa: Ekin Yayınevi.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using Multivariate Statistics (6th ed.). Boston: MA: Pearson.
• Tamam, L., Diler, S.R. ve Özpoyraz, N. (1998). Kompulsif Satın Alma: Bir Gözden Geçirme. Türk Psikiyatri Dergisi, 9(3): 224-230.
• Türkiye İstatistik Kurumu, (Ağustos, 2021). Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2021-37437
• TÜSİAD ve Deloitte, E-Ticaret Raporu, (Şubat, 2022). Erişim Adresi: https://www.eticaretraporu.org
• We Are Social dijital 2022: Another Year of Bumper Growth Report (Ocak, 2022). Erişim adresi: https://wearesocial.com/uk/blog/2022/01/digital-2022-another-year-of-bumper-growth-2/