Conscientious Objection in Turkish Law and Comparative Law

Yıl 2013, Cilt: 3 Sayı: 6, 55 - 76, 31.12.2013

Alper Kasımoğlu

Öz

Discussions about conscientiously denial which is being argued in international society is increasing day by day in Turkey as well. Conscientiously denial can be described in general as appealing to an obligation foreseen by positive law or an practice allowed by it because of believes or some morally, political values. In specific meaning, the denial to do military service - handling a gun and serve the military, to continue serving - because of religious, moral and similar reasons. Public service is foreseen as an alternative to obligatory military practice within the scope of conscientiously denial. As there are people defending that conscientiously denial is a human right, there are also people determining that it is not a right in the national regulatory frame. In most of the assessments related to conscientiously denial the observed matter is the assessments are shaped on only the demands and there is not enough examination being done about the concepts. For this purpose, the development process of conscientiously denial and the concepts affecting conscientiously denial are handled primarily in this work. National and international law obligations related to conscientiously denial were analysed and regulations about conscientiously denial in Turkish law and comparative law were reviewed.

Anahtar Kelimeler

Conscientiously denial, obligatory military service, alternative service, Turkish law, human rights.

Türk Hukuku'nda ve Mukayeseli Hukukta Vicdani Ret

Öz

Uluslararası toplumda uzun bir süredir tartışma konusu olan vicdani redde ilişkin tartışmalar Türkiye’de de gün geçtikçe artmaktadır. Vicdani ret geniş anlamda, pozitif hukukun öngördüğü bir zorunluluğa veya izin verdiği uygulamaya, inançlar ya da birtakım ahlaki, politik değerler nedeniyle karşı çıkmak şeklinde tanımlanabilir. Dar anlamda ise kişinin dini siyasi, ahlaki ve benzeri nedenlerle askerlik hizmetini -silah tutmayı veya ordu içinde hizmet vermeyi, hizmet vermeye devam etmeyi- reddetmesidir. Vicdani ret hakkı kapsamında, zorunlu askerlik uygulamasına alternatif olarak, kamu hizmeti öngörülmektedir. Vicdani reddin bir insan hakkı olduğunu savunanlar olduğu gibi bu kavramın, ulusal mevzuat çerçevesinde bir hak olmadığı tespitinde bulunanlara da rastlanmaktadır. Vicdani redde ilişkin değerlendirmelerin birçoğunda gözlemlenen husus, değerlendirmelerin salt talepler üzerinde şekillenmesi ve kavramlara ilişkin yeterli inceleme yapılmamasıdır. Bu amaçla çalışmada önce genel olarak vicdani reddin gelişim süreci ve vicdani reddi etkileyen kavramlar ele alınmıştır. Vicdani retle ilgili ulusal ve uluslararası hukuk yükümlülükleri incelenerek, Türk hukuku ve karşılaştırmalı hukukta vicdani redde ilişkin düzenlemeler incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Conscientiously denial, obligatory military service, alternative service, Turkish law, human rights.

Kaynakça

• AKIN, İ., F., temel Hak ve Özgürlükler, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 1971
• AKYÜREK, S., Zorunlu askerlik ve Profesyonel ordu, Bilgesam Yayınları, Rapor no:24, Ankara, 2010
• ALTINAY, A., G, “militarizm’den mili gösteri’ye türkiye’de anti-militarizmin yeni yüzleri”, Birikim Dergisi, Vicdani Red, Anti-militarizm, sayı 207, Temmuz 2006, s. 68-75
• ANAYURT Ö., “avrupa’da vicdani Ret sorunu: İstemden Normatif Düzenleme”, Mülkiye Dergisi, Bahar 2007, Sayı:254, s. 35-43
• BRETT, R., “Askerlik Hizmetinin Vicdanen Reddi ve Alternatif Hizmette Uluslararası Standartlar”, Çarklardaki Kum: vicdani Red Düşünsel Kaynaklar ve Deneyimler, Derleyen: Çınar, H. Ö. ve Üsterci, C. İstanbul: İletişim Yayınları, 2008
• BRÖCKLİN, Ü., 21. Yüzyılın Başında Vicdani Ret, Çarklardaki Kum: vicdani Red Düşünsel Kaynaklar ve Deneyimler, Derleyen: Çınar, H. Ö. ve Üsterci, C. İstanbul: İletişim Yayınları, 2008
• ÇINAR, Ö. H., “uluslararası Hukuk Çerçevesinde avrupa Birliği’nde ve türkiye’de vicdanî Ret”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı: 72, 2007, s. 56-67
• ÇINAR, Ö. H. (2008). Avrupa Konseyi Ülkelerinden Vicdani Red Hakkına Genel Bir Bakış. Çarklardaki Kum: vicdani Red Düşünsel Kaynaklar ve Deneyimler, Derleyen: Çınar, H. Ö. ve Üsterci, C. İstanbul: İletişim Yayınları, 2008
• DEMİR, H. S., “vicdani Ret Hakkı” Ankara Barosu Dergisi, 2011/4, s. 241-283
• GÖZÜBÜYÜK, Ş. – GÖLCÜKLÜ, F., avrupa İnsan Hakları sözleşmesi ve uygulaması, Turhan Kitabevi, Ankara, 2007
• HABERMAS, J., sivil İtaatsizlik: Demokratik Hukuk Devletinin Denektaşı, almanya’da otoriter Legalizm Karşıtlığı, Kamu Vicdanına Çağrı Sivil İtaatsizlik. Derleyen: Üsterci C., İstanbul, Ayrıntı Yayınları, 2001
• KABOĞLU, İ., Ö., Özgürlükler Hukuku, İmge Kitabevi, Ankara, 2002
• KAPANİ, M., İnsan Haklarının uluslararası Boyutları, Bilgi Yayınevi, Ankara, 1996
• KARDAŞ, Ü. (2006 Temmuz). modern Devlet, ordu ve vicdani Ret İtirazı. Birikim Dergisi,2006 (207), s. 36–41.
• KAYA, E. “vicdani Ret uygulaması ve türkiye”, Stratejik Araştırmalar Dergisi, Eylül 2006, s. 35–43.
• LIPPMAN, M. “the Recognition of Conscientious objection to military service as an ınternational Human Right” , California Western International Law Journal, vol.21, Number 31, 1990-1991.
• MAJOR, M., F. “Conscientious objection to military service: the European Commission on Human Rights and the Human Rights Committee”, California Western International Law Journal, vol.32, Fall 2001, Number 1, 2001-2002.
• MARCUS, E., N., “Conscientious objection as an Emerging Human Right”, Virginia Journal Of International Law, vol.38, 1997-1998.
• MIZRAK, D., “Zorunlu askerlik Hizmetine Karşı vicdani Ret”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 2008