İnanç ve Sözlü Kültür Bağlamında Dilin Yetersizliği Sorunu

Yıl 2016, Cilt: 1 Sayı: 1, 21 - 29, 27.12.2016

Şahin Filiz

Öz

Özet 1 :Kültürün
tüm bu kapsamı ve derinliği, neredeyse sadece semboller ve simgeler dizgesi
olan dil ile somutlaştırabilmektedir. Kültür, düşünce ya da düşüncenin konusu
olan ‘‘şey’’i veya ‘’idea’’yı adlandırmak bakımından da kullanıldığı zaman
dil-kültür ilişkisi aynı zamanda dil-düşünce ilişkisi tamlamasıyla
adlandırılabilir. Dilin bir kültür ya da düşünceye ait olan ‘‘şey’’i ya da
‘‘idea’’yı tümüyle temsil etmesinin önünde, inanç ve inancın gittikçe etkisi
altına giren sözlü kültürün ağırlığı, hatta belirleyiciliği bir engel olarak
değerlendirilmelidir. İnanç alanı ve bu alanla ilgili sınırlı kavramlar, geriye
kalan daha geniş bir yaşam alanını ve bu alandan doğan kültürü sınırsızca
belirlemekte; kendi alanı dışına yayılarak toplumsal iletişimi
zorlaştırmaktadır. Kaza, kader, Tanrı, iman, tevekkül vb. inanç kavramları,
çoğunlukla nesnel karakter taşıyan kültürel ve toplumsal alanları
öznelleştirmekte; kendi dışındaki deneylenebilir gerçekliklerle (yani düşünce
ve ideaları, nesneleri) ve somut kültürel alanlara ilişkin ‘şeyler’le
ilişkisini kesmektedir. İnanç kavramlarının hegemonik kültürel baskısı yüzünden
şeylerle ilişkisi öznelleşen dil, o şeyleri temsil etme yetersizliği tehlikesi
ile karşı karşıya gelmektedir.

Bu
tehlike yalnız bu kadarla kalmamakta, sözlü kültürü de kendi inanç
kavramlaştırmasının nesnesi haline getirmektedir. Gerçekliklerinden ve somut
yaşam biçimlerinin ürettiği kültürel idea ve yapıp-etmelerden soyutlanmış bir
dil, öznel bir inancı nesnel toplumsal iletişim modeline dönüştürdüğü gibi,
sözlü kültürü de gerçekliğinden kopararak günlük ve altı boş tartışmalara
çevirerek sıradanlaştırmaktadır. Böylece dil, işaret ettiği ya da simgelediği
şeylerden, yani gerçekliklerden uzlaşmakta; iletişim sırf inanç alanı ve onun
etkilediği sözlü kültürün dar sınırları içine hapsolmaktadır. Bu da iletişimi
doğrudan olumsuz biçimde etkilemekle kalmamakta, toplumda dilin ve düşüncenin
zayıflamasına yol açmaktadır.

Sorunun
çözümü, dil-kültür ilişkisinde inanç alanı ile nesnel kültürel alanın
sınırlarını felsefi kavramlaştırma yoluyla yeniden gözden geçirmektir. İnanç
alanının ve kavramlarının, ayrıştırılması ve simgeledikleri alanın öznelliği
içinde mevcut kültüre ait olup olmadıklarını saptamak gerekmektedir. Bir dilde
hiçbir sözcük, kendi alanı ve konusu dışında herhangi bir şeyi ya da düşünceyi
temsil edemez. Çünkü kültür dile bağlı olduğu kadar dil de kültüre bağlıdır.

Özet 2 :

Anahtar Kelimeler

Dil, Kültür, İnanç

Kaynakça

• Aksan, D., Her Yönüyle Dil, TDK Yayınları, Ankara 2000.
• Altınörs, S.A., ‘‘Düşünce ile Dil Arasındaki İlişkiye Descartes’ın Yaklaşımı, Elektronik Edisyon, Galatasaray Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2007.
• Cassirer, E., İnsan Üstüne Bir Deneme, YKY, İstanbul 1997.
• Dökmen, Ü., İletişim Çatışmaları ve Empati, Sistem Yayınları, İstanbul 1996.
• Hospers, J., Felsefi Çözümlemelerde Yöntem, Çvr. Şahin Filiz-M. Harmancı, Kökler Yayıncılık, Konya 2000.
• Karaveli, O., Ziya Gökalp’i Doğru Tanımak, Doğan Kitap Y., İstanbul 2008.
• Özlem, D., Kültür Bilimleri ve Kültür Felsefesi, DoğuBatı Yayınları, Ankara 2008.
• Uygur, N., Kültür Kuramı, YKY., İstanbul 1996.
• Yavuz, H., Osmanlılık, Kültür, Kimlik, Boyut Kitapları, İstanbul 1998.
• Wenying, J., ‘‘The Relationship Between Culture and Language’’, ELT Journal, Volume 54/4, Oxford University Press., October 2000,