Sosyal Sermaye, Güven ve Yalnızlık Açısından Yaşlıların Yaşam Deneyimleri Üzerine Nitel Bir Araştırma

Yıl 2020, Cilt: 13 Sayı: 2, 72 - 89, 29.12.2020

Aylin Görgün Baran Beril Günay , Buket Bereketli , Işıl Işık

https://doi.org/10.46414/yasad.775885

Cited By: 5

Öz

Bu araştırma yaşlıların sosyal sermayelerine odaklanmıştır. Bu kapsamda araştırmanın temel sorusu; sosyal sermaye kuramı çerçevesinde yaşlılar sosyal ilişkilerini nasıl gerçekleştirmekte, kimlerle birlikte olmakta, neler yapmakta, gönüllü ve sivil topluluklara toplumsal katılımları nasıl olmaktadır? Çalışmanın amacı katılımcıların aile, akrabalık, arkadaşlık, komşuluk ilişkileri ve beklentileri ile güven duygusu ve topluma katılım (gönüllü-sivil topluluklara) ile sosyo-kültürel faaliyetlerde bulunma durumlarına ilişkin deneyimlerini tespit etmektir. Araştırma nitel bir çalışma olup, Ankara’da ikamet eden 65 yaş ve üzeri 16 katılımcı ile yarı-yapılandırılmış soru formu kullanılarak derinlemesine görüşmeler yoluyla veriler toplanmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre katılımcıların aile ve akrabalarıyla olan ilişkileri olumlu olarak değerlendirilmiş, çocukları ve torunlarının onlar için önemli sosyal ilişki aktörleri oldukları sonucuna varılmıştır. Aile ilişkilerinin ise güvenli bağlarla kurulduğu ve sosyal destek mekanizması olarak katılımcılara yardımcı bir işleve sahip olduğu görülmektedir. Güven ilişkisi kurarken samimiyet ve karşılıklı paylaşımdan mutlu olan katılımcılar, en büyük güven kaynağının aileleri olduğunu belirtmişlerdir. Aile ve komşuluk ilişkilerinin yalnızlıklarını önemli ölçüde giderdiği saptanmıştır. Ayrıca katılımcıların çoğunun toplumsal katılım bakımından çeşitli sebeplerle gönüllü faaliyetlerde yer almadıkları, kurumların sağladığı imkanlardan yararlanmadıkları ve sosyo-kültürel faaliyetlere katılmadıkları sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yaşlanma, Sosyal Sermaye, Güven, Toplumsal Katılım, Sosyo-kültürel Faaliyetler

Kaynakça

• Aydemir, M. A. (2011). Toplumsal ilişkilerin sosyal sermaye değeri – Topluluk duygusu ve sosyal sermaye üzerine bir araştırma”, Selçuk Üniversitesi SBE Sosyoloji Anabilim Dalı.
• Aydemir, M. A. & Tecim, E. (2012). Türk toplumunda aile ve dinin sosyal sermaye potansiyeli”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 28.
• Canatan, A. (2016).Yaşlılıkta sosyal ilişkiler ve kuşaklararası etkileşim. Ceylan, H. (Ed.) Yaşlılık Sosyolojisi, İçinde (139-156), İstanbul: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Cohen, D. & Prusak, L. (2001). In Good Company: How social capital makes organizations work. Boston: Harvard Business School Press.
• Danış, M. Z. (2005). Türkiye’de yaşlı nüfusun yalnızlık ve yoksulluk durumları ve sosyal hizmet uygulamaları açısından bazı çıkarımlar. Toplum ve Sosyal Hizmet, 20(1), 67-84. Erişim adresi: http://dergipark.org.tr/tr/pub/tsh/issue/48475/614071
• De Jong Gierveld, J. (1998). A review of loneliness: concept and definitions, determinants and consequences, Reviews in Clinical Gerontology: Netherlands Interdisciplinary Demographic Institute (NIDI), Vol 8, p. 73-80.
• De Jong Gierveld, J., Van Tilburg, T.G (2006). Loneliness and social isolation. In: D. Perlman & A. Vangelisti (Eds.), The Cambridge Handbook of Personal Relationships, UK: Cambridge p. 485-500.
• Ekşi-Uğuz, H. (2010) Sosyal Sermaye, kişisel ve kurumsal gelişmeyle farklı bir yaklaşım. Ankara: Orion Kitapevi.
• European Commission , (2015). “Active ageing index: 2014: Analytical report”, Report prepared by Asghar Zaidi of Centre for Research on Ageing, University of Southampton.
• Field, J. (2008). Sosyal sermaye. (Çev., Bahar Bilgen, Bayram Şen), İstanbul: Bilgi Üni. Yayınları.
• Gökler-Danışman, I. Aydın, G. (2011). Huzurevinde yaşayan yaşlıların benlik-algılarının yordanmasında sosyodemografik özellikler ve algılanan sosyal desteğin rolü. Aile ve Toplum Dergisi, 07(24), 69-91.
• Görgün-Baran A., Kalınkara, V., Aral, N., Akın, G., Baran, G. ve Özkan, Y. (2005). Yaşlı ve aile ilişkileri: Ankara örneği, Ankara: T.C. Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Görgün-Baran, A. (2008). Yaşlılıkta sosyalizasyon ve yaşam kalitesi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, (2): 86-97. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/203230
• Görgün-Baran, A. (2016). Yaşlılıkta sosyal izolasyon ve yalnızlık, H. Ceylan (Ed.), Yaşlılık Sosyolojisi, 1.baskı, İstanbul: Nobel Akademik Yayıncılık, s.77-97.
• Görgün-Baran, A. (2018). Ageism: Yaş ve yaşlı ayrımcılığı. H. Ceylan (Ed.), Kırgızistan’daki Gençlerin Yaşlılara Yönelik Tutumları, BRY Publish Houseing. Bişkek, ISBN 978-9967-9039-9-9.
• Görgün Baran, A. & Kurnaz, Z. (2019). Yaşlıların sosyo-ekonomik düzeylerine göre sosyal ilişkilerinin aktif yaşlanma açısından analizi. N. Akdemir (Ed.), Geriatri ve Gerontolojiye Disiplinlerarası Yaklaşım, 1.baskı, Ankara: Türkiye Klinikleri, s. 39-47.
• İçli, G. (2010). Yaşlılar ve yaşlılığın değerlendirilmesi: Denizli ili üzerine niteliksel bir araştırma. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 3,(1-2), 1-13. Erişim adresi: http://dergipark.org.tr/tr/pub/yasad/issue/21795/234243
• Kaçan-Softa, H. Bayraktar, T. Uğuz, C. (2016). Yaşlı bireylerin algılanan sosyal destek sistemleri ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını etkileyen faktörler. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 9(1), 1-12.
• Kaçan-Softa, H. Ulaş-Karaahmetoğlu, G. Erdoğan, O. Yavuz, S. (2015). Yaşlılarda yaşam doyumunu etkileyen bazı faktörlerin incelenmesi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 8(1), 12-21.
• Kalaycıoğlu, S., Tol, U. U., Küçükkural, Ö., Cengiz, K. (2003). Yaşlılar ve yaşlı yakınları açısından yaşam biçimi tercihleri. TÜBİTAK Raporu, Ankara.
• Kalınkara, V. & Sarı, İ. (2019). Yaşlılarda sosyal ağ kullanımı ve yalnızlık ilişkisinin belirlenmesi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi (YSAD), 12(1), 8-19.
• Karaağaç, G., Batık Temel, A. & Yıldırım, G. (2019). Gençlerin yaşlılığa ilişkin görüş ve düşüncelerinin incelenmesi, Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 12(1), 32-41.
• Korporaal, M., Van Tilburg, T. G. & Van Groenou, M. I. (2008). Effects of own and spousal diasability on loneliness among older adults, Journal of Aging and Health, 20(3), 306-325.
• Kurtkapan, H. (2019). Yaşlılar için bir sosyal sermaye kaynağı olarak emekli dernekleri: İstanbul örneği, Muhakeme Dergisi, 2(1), 72-82. Loas, E. (2018). The organizational use of online stockphotos: The impact of representing senior citizens as eternally youthful”. Human Technology, Volume 14(3), pp. 366-381.
• Özkul, M. Kalaycı, I. Aslan, A. (2017). Yaşlılık ve kadın sorunlarını toplumsal sermaye perspektifinden düşünmek. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(27), 366-386.
• Saltan, A., Kandemirtaş-Küçük, M., Mert-Boğa, S. (2018).Yaşlı bireylerde yaşanılan yer ile yalnızlık durumu arasındaki ilişkinin araştırılması. Yaşam Becerileri Psikoloji Dergisi, 2(4), 191-198.
• Solano C.H. (1986) People without friends: Loneliness and its alternatives. In: Derlega V.J., Winstead B.A. (eds) Friendship and Social Interaction. Springer Series in Social Psychology: NY.
• TÜSEV (2011). Türkiye’de sivil toplum: Bir dönüm noktası CIVICUS Uluslararası Sivil Toplum Endeksi Projesi (STEP) Türkiye Ülke Raporu II . Istanbul: Uzerler Matbaacılık TUSEV Yay. No. 51.
• Tufan, İ. (2014). Türkiye’de yaşlılığın yapısal değişimi. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Weiss, R. S. (1973). Loneliness: The experience of emotional and social isolation. The MIT Press.
• Wenger, G. C., Davies, R. Shahtahmasebi S. & Scott, A. (1996). Social isolation and loneliness in old age: Review and model refinement, Ageing and Society, 16, 333-358.