5941 SAYILI ÇEK KANUNU’NDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER ÇERÇEVESİNDE ÇEKLERDE “KARŞILIKSIZDIR” İŞLEMİNE SEBEBİYET VERİLMESİNİN CEZAİ VE İDARİ YAPTIRIMLARI

Yıl 2019, YBHD 2019/1, 259 - 310, 08.03.2019

Ayşe Nur Ersoy

https://doi.org/10.33432/ybuhukuk.537911

Cited By: 2

Öz

Ülkemizde
yaygın kullanım alanı bulunan ve güvenilir bir kambiyo senedi olan çekin
karşılıksız çıkması problemi geçmişten beri piyasaları ve hukuk dünyasını
meşgul eden önemli bir mesele olmuştur. 
Bu problemin ticari hayatın gereklerine uygun olarak ve en hızlı şekilde
adil yargılanmayı temin etmek suretiyle çözüme kavuşturulması gerekmektedir.

Bu
çalışmamızda karşılıksız çeklere ilişkin düzenlemeler, bilhassa karşılıksız çek
keşide edilmesi ve çek üzerinde “karşılıksızdır” işlemine sebebiyet verilmesi
durumunda uygulanacak cezai ve idari yaptırımlar üzerinde durulacaktır. Bu
anlamda gerek ticari gerek hukuki yönden en uygun çözüm yoluna erişilebilmesi
için faydalı bir çalışma olması maksadıyla, tarihsel süreç de nazara alınarak,
öğreti, yargı kararları ve bilimsel çalışmalar incelenmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Karşılıksız çek, karşılıksız çek keşide etme, adli para cezası, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı

CRIMINAL AND ADMINISTRATIVE SANCTIONS AGAINST “DUD CHEQUE” MARKS IN THE LIGHT OF NEW AMENDMENTS OF LAW NO. 5941

Öz

Cheques
a reliable negotiable instrument and has a widespread use in Turkey, however,
from past to today, dud cheques become a serious problem for the markets and
legal practitioners. This problem should be deal with an approach regarding
fair trial principle and the neccessities of commercial life.

This
paper focuses on criminal and administrative sanctions when a cheque is to be
marked as a “dud cheque”. Considering historical development, doctrine, court
decisions and scholarly works, the study aims to provide the most appropriate
solution related to the concerned criminal and administrative sanctions, for
legal practitioners and commercial actors. 

Anahtar Kelimeler

Dud cheque, drawing dud cheque, punitive fine, prohibition of issuing a cheque and opening of cheque accounts

Kaynakça

• Ağar, Serkan / Sandal, Evrim (2010) Karşılıksız Çek Suçu Ve Uygulaması, 1. Basım, Ankara, Yaklaşım Yayıncılık.
• Albayrak, Hakan / Bozdağ, Ahmet (2018)’Karşılıksızdır İşlemi Yapılmasına Sebebiyet Verme Suçunun İcra Ceza Mahkemesinde Yapılacak Olan Yargılaması Hakkında Bir İnceleme’ Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, S: 33, Y: 9, s. 243-282.
• Arslan, Çetin (2011) ‘Karşılıksız Çek Suçunda Etkin Pişmanlık’ Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, C: 1, S: 5, s. 159-210.
• Atalan, Haluk (1983) ‘Güncel Bir Sorun: Karşılıksız Çek’ Ankara Barosu Dergisi, S: 1, s. 30-49.
• Ay, Hakan / Çakıcı, Ömer (2003) Yeni Çek Yasası ve Uygulaması, 1. Baskı, Ankara, Yaklaşım Yayınları.
• Bahtiyar, Mehmet (2016) Kıymetli Evrak Hukuku, 14. Bası, İstanbul, Beta.
• Başbüyük, İsa (2012) ‘Karşılıksız Çekte Hapis Cezasının Kaldırılması Üzerine Bir Değerlendirme’ Ankara Barosu Dergisi, S: 2, s. 305-321.
• Başman, Murat (1993) ‘3167 Sayılı Çek Yasasında 3863 Sayılı Yasa İle Yapılan Değişiklik Ve Bir Yargıtay Kararı’ Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S: 3-4, s. 357-361.
• Battal, Ahmet (2005) Kıymetli Evrak Hukuku, 1. Baskı, Ankara, Gazi Kitabevi.
• Baydar, Zeki (1981) ‘Yargıtay Kararları Işığında Karşılıksız Çek İle Dolandırıcılık Suçu ve Bu Suçun Tekemmül Anı İle İlgili Bazı Tahlil, Tenkit ve Düşünceler’ Ankara Barosu Dergisi, S: 4, s. 655-671.
• Bilgen, Mahmut (2010) Uygulamada Kambiyo Senetleri, 1. Baskı, Ankara, Adalet Yayınevi.
• Bozer, Ali / Göle, Celal (2017) Kıymetli Evrak Hukuku, 7. Bası, Ankara, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü.
• Can, Mertol (2012) Kıymetli Evrak Hukuku, 2. Bası, Ankara, İmaj Yayınevi.
• Coşkun, Mahmut (2015) Hukuki Ve Cezai Yönleriyle Kıymetli Evrak Hukuku Bono-Poliçe-Çek, 2. Baskı, Ankara, Seçkin.
• Çatıkkaş, Özgür / Duran, Hüsamettin (2012) ‘5941 Sayılı Kanun’da Bankaların Yükümlülükleri’, Maliye Finans Yazıları, <http://dergipark.gov.tr/download/article-file/150727> s.e.t. 27.09.2018.
• Demir, Şamil (2013) ‘5941 sayılı Çek Kanunu’nda Düzenlenen İdari ve Cezai Yaptırımlar’ Ankara Barosu Dergisi, S: 1, s. 201-220.
• Dirikkan, Hanife (2002) ‘Çekle Ödemelerin Düzenlenmesi Ve Çek Hamillerinin Korunması Hakkında Kanun İle İcra İflas Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Tasarısı Eleştirisi’ Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C: 4, S: 1, s. 1-37.
• Domaniç, Hayri (1983) Karşılıksız Çek, 1. Basım, İstanbul, Arpaz Matbaacılık.
• Dönmezer, Sulhi (2011) ‘Karşılıksız Çek’, İstanbul Hukuk Fakültesi Mecmuası, <http://dergipark.gov.tr/download/article-file/96238 > s.e.t. 15.09.2018.
• Ekşi, Dağlar (2003) ‘4814 Sayılı Kanun İle Değişik 3167 Sayılı Çek Hamillerinin Korunması Ve Çekle Ödemelerin Düzenlenmesi Hakkında Kanun Açısından Karşılıksız Çek’ H.Ü. İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi C: 21, S: 2, s. 205-228.
• Eroğlu, Sıtkı (1989) ‘3167 Sayılı Çekle Ödemelerin Düzenlenmesi Ve Çek Hamillerinin Korunması Hakkında Kanun İle İlgili Olarak T.C. Merkez Bankası Açısından Uygulamada Ortaya Çıkan Sorunlar, Tespit Ve Öneriler’ Batider, C: XV, S:2 s. 13-29.
• Ertekin, Erol / Karataş, İzzet (1998) Uygulamada Ticari Senetler Poliçe-Bono-Çek, 3. Basım, Ankara, Turhan Kitabevi.
• Hacıoğlu, Caner (2003) ‘Son Yasal Değişiklikler Çerçevesinde Karşılıksız Çek Keşide Etme Suçu Üzerine Bir İnceleme’ Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C: 7, S: 1-2, s. 129-159.
• Helvacı, Mehmet (2009) ‘Çek Kanunu Tasarısı’nın Genel Olarak Değerlendirilmesi’ Batider, C: XXV, S: 4, s. 229-251.
• Karakaya, Selahattin (1986) En Son Değişikliklerle Karşılıksız Çek Ve Uygulaması, 1. Basım, Ankara, Hukukçular Birliği Vakfı.
• Karayalçın, Yaşar ‘3167 Sayılı Kanunun Hazırlanması Ve Uygulaması Hakkında Açıklamalar’: Taşpınar, Sema (Editör) Çekler Hakkındaki 3167 Sayılı Kanunla İlgili Adalet Bakanlığı Taslağı Ve Karşı Görüşler Sempozyumu, 12 Ocak 2002, Ankara.
• Kayançiçek, Murat (2012) ‘5941 Sayılı Çek Kanunu’na İlişkin Eleştiriler Ve Değişiklik Önerileri (Uygulama Ve Doktrin)’ Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, C: 1, S: 8, s. 261-292.
• Kayar, İsmail (2013) Ticaret Hukuku, 2. Baskı, Ankara, Seçkin.
• Kayıhan, Şaban / Yasan, Mustafa (2017) Kıymetli Evrak Hukuku, 4. Baskı, Ankara, Seçkin.
• Kendigelen, Abuzer (2006) Çek Hukuku, 3. Baskı, İstanbul, Arıkan.
• Kırca, İsmail (2010) ‘5941 Sayılı Çek Kanunu-Bir Değerlendirme’: Kırca, İsmail (Editör) 5941 Sayılı Çek Kanunu Konferans, 22 Ocak 2010, Ankara.
• Köle, Mehmet / Görgülü, Fatma (2016) ‘Son Düzenlemeler Işığında Çekin Şekil Şartları Ve Çeke Dayalı Kambiyo Senetlerine Özgü Takip Yolları’, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, <http://dergipark.gov.tr/download/article-file/270477 > s.e.t. 02.10.2018.
• Malkoç, İsmail (2011) 5941 sayılı Çek Kanunu Açıklamalı- İçtihatlı, 1. Baskı, Ankara, Malkoç Kitabevi.
• Moroğlu, Erdoğan ‘3167 Sayılı Çek Kanunu’nda 4814 Sayılı Kanun’la Yapılan Değişiklikler’: Serozan, Rona (Editör) (2004) Prof. Dr. Necip Kocayusufpaşaoğlu İçin Armağan, 1. Baskı, Ankara, Seçkin.
• Narbay, Şafak (2003) ‘Çek Kanununda Değişiklik Yapan 4814 Sayılı Kanundan Önce Basılan Ya Da Bastırılan Çeklerin Hukuki Durumu Hakkında Bir Değerlendirme’ Batider, C: XXII, S: 2, s. 95-113.
• Narbay, Şafak (2010) ‘5941 Sayılı Çek Kanunu’nun Getirdiği Bazı Yenilikler Ve Bunların Değerlendirilmesi’ Terazi Hukuk Dergisi, S: 43, s. 65-99.
• Narbay Şafak / Güney, Zehra (2017) ‘6728 Sayılı Kanun’un Çeke İlişkin Hükümlerinin “Çekte Şekil Şartları” Bakımından Değerlendirilmesi’ Terazi Hukuk Dergisi, C: 12, S: 126, s. 42-60.
• Nuhoğlu, Ayşe ‘4814 Sayılı Kanunla Değişik Karşılıksız Çek Keşidesi Suçu’ : Centel, Tankut (Editör) (2004) Prof. Dr. Aydın Arbay’a Armağan, 1. Baskı, İstanbul, Vedat Kitapçılık.
• Özbek, Veli Özer (2010) ‘Karşılıksızdır İşlemi Yapılmasına Sebebiyet Verme Suçu (5941 Sayılı Çek Kanunu m.5/1-3) Ve Çek Düzenleme Ve Çek Hesabı Açma Yasağı (5941 Sayılı Çek Kanunu m.5/4-10)’ Ceza Hukuku Dergisi, S: 14, Y: 5, s. 7-29.
• Özgenç, İzzet (2010) Çek Kanunu, 2. Baskı, Ankara, Seçkin.
• Özgenç, İzzet (2012) Çek Kanunu, 5. Bası, Ankara, Seçkin.
• Özgenç, İzzet (2018) Çek Kanunu, 7. Bası, Ankara, Seçkin.
• Öztan, Fırat (2016) Kıymetli Evrak Hukuku, 20. Baskı, Ankara, Turhan Kitabevi.
• Poroy, Reha / Tekinalp, Ünal (2013) Kıymetli Evrak Hukuku Esasları, 21. Bası, İstanbul, Vedat Kitapçılık.
• Pulaşlı, Hasan (2010) Yeni Çek Hukuku ve İlgili Mevzuat, 1. Baskı, Ankara, Adalet Yayınevi.
• Reisoğlu, Seza (2003) Türk Hukukunda ve Bankacılık Uygulamasında Çek, 3. Baskı, Ankara, Cem Web Ofset.
• Reisoğlu, Seza (2011) Çek Hukuku, 1. Baskı, Ankara, Cem Web Ofset.
• Selçuk, Sami ‘Yetersiz Çek, Karşılıksız Çek Keşidesi Suçunu Oluşturur’: İmregün, Oğuz / Moroğlu, Erdoğan / Helvacı, Mehmet / Kendigelen, Abuzer (Editörler) (2001) Prof. Dr. Hayri Domaniç’e 80. Yaş Günü Armağanı Cilt II, 1. Baskı, İstanbul, Beta.
• Soyer Güleç, Sesim (2007) Borç İçin Hapis Yasağı Ve Karşılıksız Çek Keşide Etme Suçu, 1. Baskı, Ankara, Seçkin.
• Şen, Ersan / Malbeleği, Erkam (2013) Son Değişiklikler Işığında Yeni Çek Kanunu’nda Karşılıksız Çek, 4. Baskı, Ankara, Seçkin.
• Şener, Oruç Hami (1988) ‘Eksik Unsurlu Karşılıksız Çek Keşidesi Eylemini, 3167 Sayılı Çek Kanununun 16. Maddesi İle Cezalandırmak Mümkün Müdür?’, Ankara Barosu Dergisi, S: 2, s. 239-243.
• Tenekeci, Cüneyt (2018) ‘Çek Kanunu 2. Madde Kapsamında Muhatabın Sorumluluğu’ Terazi Hukuk Dergisi, C: 13, S: 143, s. 157-168.
• Uyar, Talih (1987) ‘Karşılıksız Çek Çekmek (Keşide Etmek) Suçu’ Ankara Barosu Dergisi, S: 5-6, s. 671-683.
• Yasan, Mustafa (2012) ‘6273 Sayılı “Çek Kanunu’nda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun”un İncelenmesi’ Batider, C: XXVIII, S: 2, s. 95-137.
• Yasan, Mustafa (2014) ‘Çek Kanunu Geçici M. 3 F. 1 Uyarınca Üzerinde Yazılı Düzenlenme Tarihinden Önce İbrazı Geçersiz Olan Çekin, Muhatap Banka Tarafından İşleme Konması (Ve Özellikle Ödenmesi)’ Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, S: 19, s. 321-354.
• Yıldırım, Zeki / Çetintürk, Ekrem (2012) ‘İbraz Edilen Çekle İlgili Olarak Karşılıksızdır İşlemi Yapılması Halinde Nasıl Bir Yaptırım Uygulanması Gerektiği Sorunu’ TBB Dergisi, S: 103, s. 27-84. Yördem, Yılmaz (2018) ‘6728 sayılı Kanunla Çek Kanununda Yapılan Değişiklikler Ve Karşılıksız Çek Sorunsalı’ Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, S: 33, Y: 9, s. 347-368.
• <http://kararlaryeni.anayasa.gov.tr/Karar/Content/48ab66a6-e73b-4d28-b3f1-f29d4a0a2e7e?excludeGerekce=True&wordsOnly=False >, s.e.t. 20.09.2018.
• <http://kararlaryeni.anayasa.gov.tr/Karar/Content/8d79d07f-98b8-4579-9fe1-2e660459a9da?excludeGerekce=False&wordsOnly=False >, s.e.t. 04.10.2018.
• <http://www.kgm.adalet.gov.tr/Tasariasamalari/Kanunlasan/2012Yili/Kanmetni/6273ss.pdf >, s.e.t. 27.09.2018.
• <https://www.riskmerkezi.org/Content/Upload/istatistikiraporlar/ekler/1465/Bankalara_Ibraz_Edilen_ve_Karsiliksiz_Islemi_Yapilan_Cek_Bilgileri__-_Agustos_2018.pdf >, s.e.t. 06.10.2018.
• <https://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem22/yil01/ss58m.htm >, s.e.t. 19.09.2018.
• <https://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem23/yil01/ss445.pdf >, s.e.t. 25.09.2018.
• <http://www2.tbmm.gov.tr/d26/1/1-0728.pdf >, s.e.t. 01.10.2018.