GÜNCEL YARGI KARARLARI IŞIĞINDA TAM YARGI DAVALARINDA TAZMİNATIN İRAT ŞEKLİNDE BELİRLENMESİ

Yıl 2020, Sayı: 1, 235 - 272, 18.02.2020

Serkan Asker

https://doi.org/10.33432/ybuhukuk.555532

Öz

İdarenin işlem ya da eylemleri nedeniyle
kişilerin uğramış olduğu zararlardan idarenin sorumluluğu halinde bu zararların
tazmini tam yargı davaları ile mümkün olmaktadır. Tam yargı davalarında
hükmedilecek tazminatın ödenme şeklinin belirlenmesi hususunda İdari Yargılama
Usulü Kanunu’nda özel bir hüküm bulunmayıp, Türk Borçlar Kanunu'nda
hüküm altına alınacak tazminatın ödenme şeklini belirlemenin hakimin yetkisi
dahilinde olduğu kurala bağlanmıştır. Bununla birlikte, uygulamada mahkemeler
bu yetkilerini tazminatın sermaye şeklinde (bir diğer ifadeyle toptan)
belirlenmesi yolunda kullanmış, tazminatın irat (belirli dönemler halinde kısım
kısım ödenmesi) şeklinde belirlenmesi yöntemi ise birkaç örnekle sınırlı
kalmıştır. Uygulama bu şekilde devam etmekte iken, Danıştay bakım
ücretinden/bakıcı giderinden doğan maddi tazminat istemlerinde tazminatın
sermaye şeklinde değil, irat şeklinde dönemsel olarak belirlenmesi gerektiğine
karar vermiştir. Tazminatın sermaye şeklinde belirlenmesi yolunda yerleşmiş
uygulama, tam yargı davaları bakımından birçok idari yargı uygulamasının da bu
yönde yerleşmesine neden olmuştur. Bununla birlikte, tazminatın sermaye yerine
irat şeklinde belirlenmesi, tazminatın ödenmesi yöntemi, faiz uygulaması,
tazminattan indirim gibi sorunun maddi boyutunda köklü değişikliğe neden
olacağı gibi, bu davalarda uygulanacak olan hüküm sonucunun yazımı, yargılama
giderlerine hükmedilmesi gibi yargılama usulüne dair uygulamalarda da
değişikliğe sebep olacaktır. Verilen bu tür kararların istikrar kazandığı da
gözetildiğinde, ilerleyen dönemde idari yargı uygulamasında (en azından anılan
tazminat unsuru bakımından) bu konu üzerinde durulacağı anlaşılmaktadır. Bunun
yanında, esasen tam yargı davalarına yabancı olmakla birlikte tazminatın irat
şeklinde belirlenmesi yönteminin benimsenmesi halinde önem kazanacak olan
hükmedilecek tazminatın ekonomik değerinin kaybetmemesi için alınması gerekli
tedbirler üzerinde de durulmalıdır. 

Anahtar Kelimeler

idarenin sorumluluğu, tam yargı davası, tazminat, irat, sermaye

DETERMINATION OF COMPENSATION AS REVENUE IN FULL REMEDY ACTIONS IN THE LIGHT OF CURRENT JURISDICTIONAL

Öz

In the case of administrative responsibilities, the damages of individuals due to acts or actions of administration are compensated by means of full remedy actions. Special provisions for determining the mode of payment of the compensation that will be adjudged in full remedy actions, are not provided in Administrative Jurisdiction Procedure Act, and it has been ruled that determining the mode of payment of the compensation to be ensured in Turkish Code of Obligations is within the power of judge. Additionally, in practice, the courts have exercised their authorities for determining the compensation as capital (namely, lump sum), but determination of compensation as revenue (paying partially at certain intervals) have been limited to a few examples. As is the practice, the Council of State has decided that the compensation shall be determined as revenue at certain intervals instead of capital in claims of material compensation arising from maintenance fees/caretaker expenses. The generally accepted practice in the determination of compensation as revenue has made many administrative jurisdiction procedures performed similarly in terms of full remedy actions. In addition, determination of compensation as revenue will make changes in the material aspect of the problem such as the mode of payment of the compensation, charging interest or reduction in the compensation, and also in the practices regarding the proceedings in these trials such as writing the result of the judgment and judging the litigation expenses. Considering that the decisions made have gained stability, it is understood that the case in question will be focused in administrative justice procedures (at least in terms of aforesaid compensation element) in the forthcoming period. Besides, even if it is not within the context of full remedy actions, the measures to be taken in order for the compensation that will be judged, not to lose economic value, which will gain importance in the case that the compensation is determined as revenue, should also be focused.

Anahtar Kelimeler

Administrative responsibility, full remedy action, compensation, revenue, capital

Kaynakça

• Akyılmaz, Bahtiyar (1998) “İdari Yargıda Tazminat Şekilleri ve Hesaplanması” Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C:6, S:1-2, Prof. Dr. Süleyman Arslan’a Armağan, s. 165-219.
• Akyılmaz, Bahtiyar/Sezginer, Murat//Kaya, Cemil (2018) Türk İdare Hukuku, 9. Baskı, Ankara, Savaş Yayınevi.
• Armağan, Tuncay (1997) İdarenin Sorumluluğu ve Tam Yargı Davaları, Ankara, Seçkin Yayınevi. Atay, Ender Ethem (2012) İdare Hukuku, 3. Baskı, Ankara, Turhan Kitabevi.
• Atay, Ender Ethem/Odabaşı, Hasan (2010) Teori ve Yargı Kararları Işığında İdarenin Sorumluluğu ve Tazminat Davaları, 2. Baskı, Ankara, Seçkin Yayınevi.
• Bardakçı, Mehmet Akif (2013) “İdarenin Eylemlerinden Kaynaklanan Sorumluluğu” (Doktora), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çağlayan, Ramazan (1999) “İdari Yargıda Kesin Hüküm”, Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi C:III, S:1, Erzincan, s. 123-141.
• Çağlayan, Ramazan (2007) Tarihsel, Teorik ve Pratik Yönleriyle İdarenin Kusursuz Sorumluluğu, Ankara, Asil Yayın.
• Çağlayan, Ramazan (2016) İdare Hukuku Dersleri, 4.Baskı, Ankara, Adalet Yayınevi.
• Çalı, Murtaza (1968) Haksız Fiilden Doğan Tazminat, Ankara, Gürsoy Basımevi.
• Duran, Lütfi (1974) Türkiye İdaresinin Sorumluluğu, Ankara, Sevinç Matbaası.
• Düren, Akın (1979) İdare Hukuku Dersleri, Ankara, Sevinç Matbaası.
• Eren, Fikret (1972) “Destekten Yoksun Kalma ve Vücut Bütünlüğünün İhlali Hallerinde Ödenecek Tazminatın Şekli”, Prof. Dr. H.C. Oğuzoğlu'na Armağan, Ankara, s. 167-178. Eren, Fikret (2008) Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 10. Baskı, İstanbul, Beta.
• Eroğlu Durkal, Müzeyyen (2017) “Tam Yargı Davalarında Manevi Tazminat”, TBB Dergisi, Y:2017, S:131, s. 179-210.
• Gözler, Kemal (2008) İdare Hukuku Dersleri, 7. Baskı, Bursa, Ekin Basın Yayın Dağıtım. Gözler, Kemal (2009) İdare Hukuku Cilt 2, 2. Baskı, Bursa, Ekin Basın Yayın Dağıtım.
• Gözler, Kemal/Kaplan, Gürsel (2018) İdare Hukukuna Giriş, 24. Baskı, Bursa, Ekin Basın Yayın Dağıtım.
• Gözübüyük, A. Şeref/Tan, Turgut (2013) İdare Hukuku C:1 (Genel Esaslar), 9. Baskı, Ankara, Turhan Kitabevi.
• Güleç (Uçakhan), Sema (2012) Maddi Tazminat Esasları ve Hesaplanması, 6. Baskı, Ankara, Seçkin Yayınevi.
• Günday, Metin (2000) “İdari Yargı Kararlarının Uygulanmaması Sorunu”, Hukuk Kurultayı 2000-1, 11-16 Ocak 2000, Ankara Barosu Yayını, s. 351-358.
• Günday, Metin (2015) İdare Hukuku, 10. Baskı, Ankara, İmaj Yayınevi.
• Gündüz, F. Ebru / Gündüz, Hakan (2011) “İdare Hukukunda Destekten Yoksun Kalma Tazminatı”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C:XV, S:3, s. 225-258.
• Güneş, Felemez (2016) “İYUK Madde 28/4 Değişikliği: Yargı Kararlarının İdare Tarafından Uygulanmaması ve Çözüm Önerileri”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Ekim 2016, Y:7 S:28, Ankara, s.103-128.
• Güran, Sait (1980) ‘Türk İdare Hukukunda Tazminat Miktarının Saptanması”, İdare Hukuku Alanında Sorumluluk (Sorumluluk Hukukunda Yeni Gelişmeler III. Sempozyumu), İstanbul, Fakülteler Matbaası, s. 151-170.
• Gürsoy, Kemal Tahir (1972) “Destekten Yoksun Kalma Tazminatı” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C: 29, S: 1, s. 143-196.
• İyimaya, Ahmet (1990) “Tazminatın İrat Şeklinde Belirlenmesi”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi S:1990/1, s. 23-45.
• Karahasan, Mustafa Reşit (2001) Tazminat Hukuku (Maddi Tazminat), 6. Baskı, İstanbul, Beta. Karahasan, Mustafa Reşit (2004) Sorumluluk Hukuku (Kusura Dayanan ve Kusura Dayanmayan Sözleşme Dışı Sorumluluk), 6. Baskı, İstanbul, Beta.
• Kılıçoğlu, Ahmet M. (1984) “Manevi Tazminatın Hukuksal Niteliği” Ankara Barosu Dergisi, Y: 1984, S: 1, s. 15-21.
• Kuru, Baki (2009) Medeni Usul Hukuku (Ders Kitabı), 20. Baskı, Ankara, Yetkin Yayınları. Mazlum, İsmet (2013) “Tazminat Hükmünün Değiştirilmesi Amacıyla Açılan Davanın Yargılama Hukukundaki Yeri”, TBB Dergisi, Y:2013 S:106, s. 313-344.
• Oğuzman, M.Kemal/Öz, M.Turgut (2012) Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C:2, 9. Baskı, İstanbul, Vedat Kitapçılık.
• Onar, Sıddık Sami (1966) İdare Hukukunun Umumi Esasları, III. Cilt, 3. Baskı, İstanbul, İsmail Akgün Matbaası.
• Özgüldür, Serdar (2002) “İdarenin Hukuki Sorumluluğu ve Tam Yargı Davaları”, Gün Işığında Yönetim içinde (Ed: İl Han Özay), İstanbul, Alfa.
• Sancakdar, Oğuz (2013) İdare Hukuku (Teorik Çalışma Kitabı), 3. Baskı, Ankara, Seçkin Yayınevi.
• Sarsıkoğlu, Şenel (2016) “İdarenin Mali Sorumluluğu Açısından Zarar Kavramı”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C:65,S:4, s. 2389-2422.
• Sezer, Yasin/Bulut, Uğur (2016) “İdari Yargıda Belirsiz Tam Yargı Davası İhtimali”, TBB Dergisi, Y:2016, S:116, s. 213-246.
• Şahin, Ayşenur (2011) “Vücut Bütünlüğünün İhlalinden Doğan Zarar ve Tazmini”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C: XV, S: 2, s. 123-165.
• Tan, Turgut (2018) İdare Hukuku, 7. Baskı, Ankara, Turhan Kitabevi.
• Tek, Savaş (2010) “İdare Hukukunda İdarenin Sorumluluğu”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Nisan 2010, S:1, Ankara, s. 313-333.
• Tekinay, Selahattin Sulhi (1979) Borçlar Hukuku, 4.Baskı, İstanbul, Sermet Matbaası.
• Türk Borçlar Kanunu (2012) (Hazırlayan: Mutlu DİNÇ), Ankara, Seçkin Yayınevi.
• Ulusoy, Ali D. (2019) Yeni Türk İdare Hukuku, Ankara, Yetkin Yayınları.
• Ünlüçay, Mehmet (1998) ‘İdarenin Tazmin Borcu ve Enflasyon Olgusu’ Danıştay Dergisi, S: 94, s. 3-10.
• Yayla, Yıldızhan (1980) “İdarenin Sorumluluğu ve Mücbir Sebep”, İdare Hukuku Alanında Sorumluluk (Sorumluluk Hukukunda Yeni Gelişmeler III. Sempozyumu), İstanbul, Fakülteler Matbaası.
• Yıldızhan, Yayla (2010) İdare Hukuku, 2. Baskı, İstanbul, Beta.
• Yenice, Kazım/Esin, Yüksel (1983), Açıklamalı-İçtihatlı-Notlu İdari Yargılama Usulü, Ankara. Yılmaz, Ejder (2005) (Öğrenciler İçin) Hukuk Sözlüğü, 3. Baskı, Ankara, Yetkin Yayınları. Yumuk, Hamit (2005) “İdari Yargıda Tazminat Davası” (Yüksek Lisans), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Zabunoğlu, Yahya Kazım (2012) İdare Hukuku, Cilt 2, Ankara, Yetkin Yayınları. UYAP Bilişim Sistemi.