Mevcut Düzenlemeler Çerçevesinde Zorunlu Arabuluculukta Yetki

Yıl 2023, Sayı: 2, 535 - 564, 31.07.2023

Ayşe Kılınç

https://doi.org/10.33432/ybuhukuk.1287502

Öz

Hukukumuzda arabuluculuğa ilişkin ilk defa 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu (HUAK) ile düzenleme yapılmıştır. Buna göre, arabuluculuk ihtiyari bir uyuşmazlık çözüm yolu olarak hukukumuza girmiştir. Ancak önce iş uyuşmazlıkları bakımından, sonra ise ticari uyuşmazlıklar ve tüketici uyuşmazlıkları bakımından arabuluculuğa başvurulmuş olması dava şartı olarak kabul edilmiştir. Yine son düzenlemelerle, kira uyuşmazlıkları ve diğer bazı uyuşmazlıklar da zorunlu arabuluculuk kapsamına dahil edilmiştir. Dolayısıyla, hukukumuzda arabuluculuk hem ihtiyari hem de birtakım uyuşmazlıklar bakımından zorunlu bir uyuşmazlık çözüm yöntemine dönüşmüştür. HUAK m. 18/A hükmü ile dava şartı arabuluculuk bakımından uygulanacak genel bir düzenleme yapılmıştır. Belirtilen maddede, arabuluculuğun zorunlu olduğu uyuşmazlıklarda yetkiye ilişkin hükümler de yer almaktadır. Buna göre, zorunlu arabuluculukta yetkiye ilişkin düzenlemelerin, Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nda yer alan mahkemenin yetkisine ilişkin düzenlemelere paralel olduğu sonucu ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada ise mevcut düzenlemelerden yola çıkılarak, zorunlu arabuluculukta yetki konusu ele alınacaktır. Bu bağlamda, yetkili arabuluculuk bürosu, arabuluculuk bürosunun yetkisine itiraz, itirazın incelenmesi, itiraz hakkında karar ve kararın sonuçları konuları değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

arabuluculuk, zorunlu arabuluculuk, yetki, yetkili mahkeme, yetkili arabuluculuk bürosu

Venue in Mandatory Mediation in the Context of Current Regulations

Öz

For the first time in our law, mediation was regulated by the Law No. 6325 on Mediation in Civil Disputes. Accordingly, mediation has entered our law as an optional dispute resolution procedure. However, first for labor disputes, and then for commercial and consumer disputes, the application to mediation was accepted as a condition for litigation. Again, with the latest regulations, lease disputes and some other disputes have also been included within the scope of mandatory mediation. Therefore, in our law, mediation has turned into both a voluntary and a mandatory dispute resolution method for certain disputes. Article 18/A of the Law on Mediation in Civil Disputes established a general regulation to be applied in terms of mediation as a condition for litigation. The mentioned article also includes rules on venue in disputes where mediation is mandatory. Accordingly, it is concluded that the regulations on venue in mandatory mediation are parallel to the regulations on the venue of the court in the Code of Civil Procedure. In this study, based on the current regulations, the issue of venue in mandatory mediation will be discussed. In this context, the geographically competent mediation office, objection to the venue of the mediation office, examination of the objection, verdict on the objection and the consequences of the verdict will be evaluated.

Anahtar Kelimeler

mediation, mandatory mediation, venue, geographically competent court, geographically competent mediation office

Kaynakça

• Akkan, Mine (2017) "Mahkemeler", Pekcanıtez, Hakan/Özekes, Muhammet/Akkan, Mine/Taş Korkmaz, Hülya (Editörler), Pekcanıtez Usûl Medeni Usûl Hukuku C. III, 15. Bası, İstanbul, On İki Levha, s. 109-337.
• Arslan, Ramazan/Yılmaz, Ejder/Taşpınar Ayvaz, Sema/Hanağası, Emel (2022) Medenî Usûl Hukuku, Güncellenmiş 8. Baskı, Ankara, Yetkin.
• Atalı, Murat/Ermenek, İbrahim/Erdoğan, Ersin (2022) Medenî Usûl Hukuku, 5. Bası, Ankara, Yetkin.
• Atalı, Murat "Zorunlu Arabuluculuğun Yargılama Hukuku Bakımından Ortaya Çıkardığı Sorunlar": Erdoğan, Ersin (Editör), Arabuluculuğun Geliştirilmesi Uluslararası Sempozyumu, 6-7 Aralık 2018, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Ankara.
• Azaklı Arslan, Betül (2018) Medenî Usûl Hukuku Açısından Zorunlu Arabuluculuk, Ankara, Yetkin.
• Budak, Ali Cem (2019) "Ticari Davalarda Dava Şartı Olarak Arabuluculuk", Medenî Usûl ve İcra İflâs Hukuku Dergisi, C: 15, S: 42, s. 25-40.
• Budak, Ali Cem/Karaaslan, Varol (2022) Medenî Usûl Hukuku, 6. Bası, İstanbul, Filiz.
• Doğar, Mehmet (2020) "Ticari Uyuşmazlıklarda Arabuluculuk Süreci": Adıgüzel, Selminaz (Editör), İstanbul, Legal, s. 169-202.
• Ekmekçi, Ömer/Özekes, Muhammet/Atalı, Murat/Seven, Vural (2019) Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk, 2. Baskı, İstanbul, Oniki Levha.
• Erdoğan, Ersin (2017) "7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’nda Öngörülen Zorunlu Arabuluculuk ve Hak Arama Özgürlüğü Açısından Değerlendirilmesi", İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, C: 14, S: 55, s. 1211-1242.
• Görgün, Şanal/Börü, Levent/Kodakoğlu, Mehmet (2022) Medenî Usûl Hukuku, Tamamen Değiştirilmiş ve Güncellenmiş 11. Baskı, Ankara, Yetkin.
• Kısmet Kekeç, Elif (2014) Arabuluculuk Yoluyla Uyuşmazlık Çözümünde Temel Aşamalar ve Taktikler, 6325 Sayılı Kanuna Göre Güncellenmiş 2. Baskı, Ankara, Adalet.
• Koçyiğit, İlker/Bulur, Alper (2019) Ticari Uyuşmazlıklarda Dava Şartı Arabuluculuk, Birinci Baskı, Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü Arabuluculuk Daire Başkanlığı Yayını.
• Korkmaz, Ezgi (2020) "İş Hukukunda Dava Şartı Arabuluculuk: Güncel Sorunlar ve Tartışmalar", Medenî Usûl ve İcra İflâs Hukuku Dergisi, C: 16, S: 47, s. 861-928.
• Kuru, Baki (2016) İstinaf Sistemine Göre Yazılmış Medenî Usûl Hukuku, İstanbul, Legal.
• Namlı, Mert (2018) "Avrupa Adalet Divanı ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında İş Uyuşmazlıklarında Zorunlu Arabuluculuğun Mahkemeye Erişim Hakkı ile İlişkisi", İş Hukuku ve Sosyal Güvenli Hukuku Dergisi, C: 15, S: 60, s. 1295- 1328.
• Özbek, Mustafa Serdar (2013) Alternatif Uyuşmazlık Çözümü, Genişletilmiş 3. Baskı, Ankara, Yetkin.
• Özekes, Muhammet "Zorunlu Arabuluculuğun Hak Arama Özgürlüğü ve Arabuluculuk İlkeleri Bakımından Değerlendirilmesi "Zorunlu Arabuluculuğa Eleştirel Bir Yaklaşım": Erdoğan, Ersin (Editör), Arabuluculuğun Geliştirilmesi Uluslararası Sempozyumu, 6-7 Aralık 2018, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Ankara.
• Özekes, Muhammet (2017) "Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları", Pekcanıtez, Hakan/Özekes, Muhammet/Akkan, Mine/Taş Korkmaz, Hülya (Editörler), Pekcanıtez Usûl Medeni Usûl Hukuku C. III, 15. Bası, İstanbul, On İki Levha, s. 2801- 2846.
• Özmumcu, Seda (2016) "Karşılaştırmalı Hukuk ve Türk Hukuku Açısından Zorunlu Arabuluculuk Sistemine Genel Bir Bakış", İstanbul Hukuk Mecmuası, C: 74, S: 2, s. 807- 842.
• Pekcanıtez, Hakan (2017) "Medenî Usûl Hukukuna İlişkin Genel Bilgiler": Pekcanıtez, Hakan/Özekes, Muhammet/Akkan, Mine/Taş Korkmaz, Hülya (Editörler), Pekcanıtez Usûl Medeni Usûl Hukuku C. I, 15. Bası, İstanbul, On İki Levha, s. 1-75.
• Pekcanıtez, Hakan/ Atalay, Oğuz/Özekes, Muhammet (2022) Medenî Usûl Hukuku Ders Kitabı, 10. Bası, İstanbul, On İki Levha.
• Tanrıver, Süha (2022) Hukuk Uyuşmazlıkları Bağlamında Arabuluculuk, Tümüyle Gözden Geçirilmiş ve Güncellenmiş 2. Bası, Ankara, Yetkin.
• Tanrıver, Süha (2021) Medenî Usûl Hukuku Cilt I Temel Kavramlar ve İlk Derece Yargılaması, Tümüyle Gözden Geçirilmiş, Yenilenmiş ve Genişletilmiş 4. Baskı, Ankara, Yetkin.
• Taşpolat Tuğsavul, Melis (2012) Türk Hukukunda Arabuluculuk (6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu Çerçevesinde), Ankara, Yetkin.
• Yazıcı, Çiğdem (2020) "Türkiye'de Arabuluculuğun Gelişimi", Uluslararası Ticaret ve Tahkim Hukuku Dergisi, C: 9, S: 2, s. 313-352.