Stopping and Asking for Identity within the Scope of Article 4/A of the Law on Police Duties and Powers (PVSK)

Yıl 2024, Sayı: 1, 1 - 49, 31.01.2024

Zeliha Alpsoy

https://doi.org/10.33432/ybuhukuk.1356323

Öz

Whereas stopping and asking for identity are different procedures, when our legislation is examined, it is seen that the legislator tends to regulate these two different procedures under the very same article. Even though both procedures are regulated in various laws, this study examines the issue based on Article 4/A of the Law on Police Duties and Powers (PVSK).
The procedures of stopping and asking for identity are carried out by law enforcement.
Therefore, the study first provides information on the concept of law enforcement and types of law enforcement. Following the information on law enforcement, the stopping process, which constitutes the first pillar of the study, is analyzed. The rights and freedoms related to the procedure, the differences of the procedure from similar procedures, the concept of reasonable cause, the reasons for stopping, and the use of the authority to stop are examined under the subheading of stopping. In the study, the rights and freedoms restricted by the stopping procedure are tried to be revealed and discussions on the subject are included.
Following the examination of the stopping process, the other pillar of the study, asking for identity, is examined. Under this heading, the concept of identity and the rights and freedoms related to the process of asking for identity are emphasized. After the views in the doctrine on both procedures are given, the subject is evaluated in terms of judicial decisions.
In the last part of the study, the consequences of unlawful stopping and asking for identity and the ways of controlling these procedures are analyzed. The fact that a person complies with the rules of law does not mean that these procedures will not be applied to the person.
Therefore, knowing the legal framework of these procedures, which are more likely to be encountered compared to other measures within the scope of criminal law, will be beneficial in terms of doctrine and practice.

Anahtar Kelimeler

Stopping, Asking for identity, Law enforcement, inquiry, Freedom of travel

PVSK m. 4/A Kapsamında Durdurma ve Kimlik Sorma

Öz

Durdurma ve kimlik sorma birbirinden farklı işlemler olmakla birlikte mevzuatımıza bakıl- dığında kanun koyucunun farklı bu iki işlemi aynı madde kapsamında düzenleme eğiliminde olduğu görülmektedir. Her iki işlem de çeşitli kanunlarda düzenlenmekle birlikte çalışmada Polis Vazife ve Salahiyetleri Kanunu (PVSK) m. 4/A temel alınarak konu incelenmiştir.
Durdurma ve kimlik sorma işlemleri kolluk tarafından icra edilen işlemlerdir. Bu nedenle çalışmada önce kolluk kavramı ve kolluk türleri hakkında bilgi verilmiştir. Kolluğa ilişkin verilen bilgilerin ardından çalışmanın ilk ayağını oluşturan durdurma işlemi incelenmiştir. Durdurma üst başlığı altında işlemin ilişkili olduğu hak ve özgürlükler, işlemin benzer işlemlerden farkları, makul sebep kavramı, durdurma sebepleri ve durdurma yetkisinin kullanılması incelenmiştir.
Çalışmada özellikle durdurma işlemi ile kısıtlanan hak ve özgürlükler ortaya konulmaya çalışıl- mış konuya ilişkin tartışmalara yer verilmiştir.
Durdurma işleminin incelenmesinin ardından çalışmanın diğer ayağı olan kimlik sorma iş- lemi incelenmiştir. Bu başlık altında kimlik kavramı ile kimlik sorma işlemiyle bağlantılı hak ve özgürlükler üzerinde durulmuştur.
Her iki işleme ilişkin doktrindeki görüşlere yer verildikten sonra konu yargı kararları açı- sından da değerlendirilmiştir.
Çalışmanın son kısmında hukuka aykırı icra edilen durdurma ve kimlik sorma işlemlerinin sonuçları ve bu işlemleri denetlenme yolları incelenmiştir.
Kişinin hukuk kurallarına uyuyor olması, bu işlemlerin kendisi hakkında uygulanmayacağı anlamına gelmemektedir. Bu nedenle ceza hukuku kapsamında yer alan diğer tedbirlere naza- ran karşılaşılma ihtimali daha yüksek olan bu işlemlerin hukuki çerçevesinin bilinmesi öğreti ve uygulama bakımından yararlı olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Durdurma, Kimlik sorma, Kolluk, Yoklama, Seyahat hürriyeti

Kaynakça

• Akbulut, Berrin (2021) Ceza Hukuku Genel Hükümler, 8. Baskı, Ankara, Adalet.
• Akyılmaz, Bahtiyar/Sezginer, Murat/Kaya, Cemil (2017) Türk İdare Hukuku, 8. Baskı, Ankara, Seçkin.
• Altıparmak, Kerem/Aytaç, Ahmet Murat/Karahanoğulları, Onur/Hançer, Türkan/Aydın, Devrim (2007) "Polis Vazife ve Salahiyet Kanununda Değişiklik: Durdurma- Kimlik Sorma- Arama - Parmak İzi Alınması - Silah Kullanma", Hukuk ve Adalet, S:11, s.117-140.
• Atay, Ethem Ender (2016) İdare Hukuku, 5. Baskı, Ankara, Turhan.
• Avcı, Mustafa (2008) “Önleme Amaçlı Özgürlük Kısıtlamaları”, Polise Görev, Yetki ve Sorumluluk Veren Mevzuat Uygulamaları Eğitim Projesi (MUYEP) Tebliğleri II, Ankara, s.163-192.
• Aydın, Murat (2012) Arama ve El Koyma, 2. Baskı, Ankara, Seçkin.
• Belci, Ozancan (2020), "Çarşı ve Mahalle Bekçileri Kanununun Ceza Muhakemesi Hukuku Açısından Değerlendirilmesi", Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C:22, S:2, s.1089-1122.
• Bıçak, Vahit (2018) Ceza Muhakemesi Hukuku, 4. Bası, Ankara, Seçkin.
• Centel, Nur/Zafer, Hamide (2021) Ceza Muhakemesi Hukuku, 20. Bası, İstanbul, Beta.
• Çağlayan, Ramazan (2018) İdare Hukuku Dersleri, 6. Baskı, Ankara, Adalet.
• Dayton, A. Kimberley (2001) “Oto Durdurma ve Amerikan Anayasası, 4 No’lu Ek Madde”, Çeviri: Akademi Tercüme, Ceza Hukuku Reformu Sempozyum 20-23 Ekim 1999 Taksim Park Plaza Oteli, 1. Bası, İstanbul, Beta, s.31-38.
• Dutertre, Gilles (2003) Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarından Örnekler, Almanya, Avrupa, <https://www.anayasa.gov.tr/media/3600/aihmkararlarindanornekler.pdf> s.e.t. 18.12.2023.
• Erdağ, Ali İhsan (2010) “Kolluğun “Durdurma ve Kimlik Sorma” Yetkisi (PVSK madde 4/A)”, Ankara Barosu Dergisi, S:4, s.37-60, < https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/397756>, s.e.t. 20.12.2023.
• Erdağ, Ali İhsan (2008) “Kolluğun Durdurma Yetkisi ve Durdurma Üzerine Yapılabilecek İşlemler”, Polise Görev, Yetki ve Sorumluluk Veren Mevzuat Uygulamaları Eğitim Projesi (MUYEP) Tebliğleri II, Ankara, s.39-46.
• Ergül, Ozan/Ketizmen, Muammer (2007) “Polis Vazife ve Salahiyetleri Kanunu’nda Yapılan Değişiklikler Üzerine”, Güncel Hukuk, S:44, s.12–19.
• Eryılmaz, M. Bedri (2008) “5681 Sayılı Kanun ile Polis Vazife ve Selahiyet Kanundaki Değişiklikler Sonrası Oluşan Yeni Durum; Bir Adım İleri, İki Adım Geri”, Polise Görev, Yetki ve Sorumluluk Veren Mevzuat Uygulamaları Eğitim Projesi (MUYEP) Tebliğleri II, Ankara, s.17-38.
• Eryılmaz, M. Bedri (2003) Türk ve İngiliz Hukukunda ve Uygulamasında Durdurma ve Arama, Ankara, Seçkin.
• Eryılmaz, Mesut Bedri (2012) Ceza Muhakemesi Hukuku Dersleri, 1. Baskı, Ankara, Seçkin.
• Galeri, Aytekin (2009) Önleyici Polislik, 2. Baskı, Ankara, Seçkin.
• Gök, Mehmet (2015) T.C. İçişleri Bakanlığı, “Adli ve Önleme Aramaları Yönetmeliği, Önleme Aramalarında Mülki İdare Amirinin Görev, Yetki ve Sorumlulukları, nezarethanelerin Denetimi, Cezaevlerinin haricen Korunması, Sevk ve Nakillerle ilgili Faaliyetler, Mevzuat ve Uygulama örnekleri”, Sayı: 200/39, <https://www.icisleri.gov.tr/mulkiyeteftis/inceleme-arastirma-raporlari> s.e.t. 19.12.2023.
• Gökcan, Hasan Tahsin (2008) “Önleyici Kolluk Tedbirleri Karşısında Milletvekili, Hâkim, Savcı, Avukat Gibi Özel Görev ve Sıfata Haiz Kişilerin Durumu”, Polise Görev, Yetki ve Sorumluluk Veren Mevzuat Uygulamaları Eğitim Projesi (MUYEP) Tebliğleri II, Ankara, s.111-120.
• Gözler, Kemal/Kaplan, Gürsel (2017) İdare Hukuku Dersleri, 19. Baskı, Bursa, Ekin.
• Gözübüyük, A. Şeref/Gölcüklü, Feyyaz (2016) Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İnceleme ve Yargılama Yöntemi, 11. Baskı, Ankara, Turhan.
• Gül, Yunus Emre (2018) “PVSK’da Önleme Araması ve Durdurma”, İstanbul Barosu Dergisi, C:92, S:3, s.218-238.
• Kalabalık, Halil (2019) İdare Hukuku Dersleri, 4. Baskı, C. II, Ankara, Seçkin. (İdare Hukuku Dersleri)
• Kalabalık, Halil (2017) İnsan Hakları Hukuku, 5. Baskı, Ankara, Seçkin. (İnsan Hakları Hukuku)
• Karakehya, Hakan (2009) ““Gözetim ve Suçla Mücadele”: Gözetimin Tarihsel Gelişimi ile Yakın Dönemde Gerçekleştirilen Hukuki Düzenleme ve Uygulamalar Bağlamında Bir Değerlendirme”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C:58, S:2, s.319-358.
• Karakehya, Hakan (2022), Ceza Muhakemesi Hukuku, 4. Baskı, Eskişehir, Nisan.
• Koca, Mahmut/Üzülmez, İlhan (2020) Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, 7. Baskı, Ankara, Adalet.
• Kunter, Nurullah (1986) Muhakeme Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku, 8. Bası, İstanbul, Kazancı Matbaacılık.
• Metli, Osman (2015) “Kolluk Görevlilerinin Durdurma Kontrol Kimlik Sorma ve Kimlik Tespiti Yetkileri”, Yüksek Lisans, Zirve Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, <https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp> s.e.t. 29.05.2021.
• Özbek, Veli Özer (2008) “Önleme Araması”, Polise Görev, Yetki ve Sorumluluk Veren Mevzuat Uygulamaları Eğitim Projesi (MUYEP) Tebliğleri II, Ankara, s.67-92.
• Özbek, Veli Özer (2005) CMK İzmir Şerhi, Ankara, Seçkin.
• Özbek, Veli Özer (2021), Polis Hukuku ve Ceza Muhakemesi Hukukunda Temel Haklara Müdahaleler, 1. Baskı, Ankara, Seçkin.
• Öztürk, Bahri/Tezcan, Durmuş/Erdem, Mustafa Ruhan/Sırma Gezer, Özge/Saygılar Kırıt, Yasemin F./Alan Akcan, Esra/Özaydın, Özdem/Erden Tütüncü, Efser/Altınok Willemins, Derya/Tok, Mehmet Can (2019) Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku, 13. Baskı, Ankara, Seçkin.
• Sarıgül, Ali Tanju (2013) İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesinde Kişiye Tanınan Özgürlük ve Güvenlik Hakkı, 1. Baskı, Ankara, Seçkin.
• Sevindik, Mürsel (2010) Polis Savunma Taktikleri, 5. Baskı, Ankara, Detamat Tanıtım Matbaacılık Hizmetleri San, Tic. Ltd. Şti.
• Sönmez, Nevzat (2011) “Önleyici Kolluk Hizmetleri Bağlamında Polis Vazife ve Selahiyet Kanunu’na Göre Polisin Durdurma Yetkisi”, Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C:6, S:1, s.213-265.
• Sürücü, A. Sinan (2010) İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Kararlarında ve Türkiye’de Tutuklama, 1. Baskı, Ankara, Seçkin.
• Şahin, Cumhur/Göktürk, Neslihan (2019) Ceza Muhakemesi Hukuku-I, 19. Bası, Ankara, Seçkin.
• Şahinkaya, Onur (2020) Önleyici Yakalama ve Durdurma Dünü-Bugünü-Yarını, 1. Baskı, İstanbul, On iki levha.
• Şen, Ersan/Maviş, Mert (2022), Polisin Durdurma ve Arama Yetkisi”: Şen, Ersan (Editör), Yorumluyorum XXVI, 1. Baskı, Ankara, Seçkin.
• Şirin, Tolga (2018), Özgürlük ve Güvenlik Hakkı Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru El Kitapları Serisi – 1, <https://www.anayasa.gov.tr/media/3544/01_ozgurluk_guvenlik_hakki.pdf> s.e.t. 20.12.2023.
• Ünver, Yener/Hakeri, Hakan (2019) Ceza Muhakemesi Hukuku, 15. Baskı, C. 2, Ankara, Adalet.
• Yayla, Mehmet (2016) İspat ve Şüphe, Ankara, Seçkin.
• Yenisey, Feridun (2008) “Faili “Tekrar Tanımaya Yarayan” Önleme ve Koruma Tedbirleri Durdurma, Kimlik Sorma, Kimlik Tespiti, Parmak İzi Alma, Fotoğraf Çekme Fizik Kimliğin Tespiti”, Polise Görev, Yetki ve Sorumluluk Veren Mevzuat Uygulamaları Eğitim Projesi (MUYEP) Tebliğleri II, Ankara, s.5-16.
• Yenisey, Feridun (2015) Kolluk Hukuku, 2. Baskı, İstanbul, Beta.
• Yenisey, Feridun/Nuhoğlu, Ayşe (2020) Ceza Muhakemesi Hukuku, 8. Baskı, Ankara, Seçkin.
• Yılmaz, Ejder (2005) Hukuk Sözlüğü, 9. Baskı, Ankara, Yetkin.
• Yurtcan, Erdener (2007) “PVSK Değişikliğine Dair Birkaç Not”, Güncel Hukuk, 8-44 Sayısı.