Dijital Varlıkların “Kontrol”ü Kavramının Mülkiyet ve Zilyetlik Kavramlarıyla Karşılaştırılması

Yıl 2025, Sayı: 1, 287 - 316

Adem Yelmen

https://doi.org/10.33432/ybuhukuk.1509580

Öz

Teknolojik gelişmeler, dijital varlıkların doğumuna ve giderek yaygınlaşmasına sebebiyet vermektedir. Bu gelişmeler ayrıca beraberinde yeni hukuki meseleleri de gündeme getirmektedir. Akabinde bu meselelere çözüm arayışı ihtiyacıyla yeni kavramların ortaya çıkarılması ve yeni alan tanımlamaları yapılması gerekliliği doğmaktadır. Zira klasik müesseseler, yeni meselelerin çözümünde tam anlamıyla etkili olamadığı gibi etkin çözümler de sunamamaktadır. Bu sebeple de karşımıza yeni müesseseler çıkmaktadır. Bu çalışma kapsamında ele alınacak yeni müesseselerin ikisi “dijital varlık”lar ve bunlar üzerindeki “kontrol” kavramlarıdır. Belirtmek gerekir ki, dijital varlıklar modern toplum ve ekonomi için temel bir öneme sahiptir. Çünkü dijital varlıklar kendi başlarına değerli şeyler olarak, bir ödeme aracı olarak veya başka şeyleri ya da hakları temsil etmek için kullanılmaktadırlar. Bu noktada da dijital varlıklar üzerindeki hakimiyeti ifade etmek üzere, mülkiyet veya zilyetlik yerine “kontrol” kavramı karşımıza çıkmıştır. Bu kavram, Dijital Varlıklara İlişkin UNIDROIT İlkeleri ile gündeme gelmiştir. Bu çalışmada da “kontrol” kavramı, mülkiyet ve zilyetlik müesseseleri açısından ele alınarak, konu, haklar ve devir başlıkları özelinde birbirleriyle karşılaştırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Dijital Varlıklar, Kontrol, Mülkiyet, Zilyetlik, Hak Sahipliği

A Comparison of The Concept of “Control” of Digital Assets with Property and Possession

Öz

Technological developments lead to the birth and increasing prevalence of digital assets. These developments also bring up new legal issues. Subsequently, with the need to seek solutions to these issues, new concepts need to be introduced and new field definitions need to be made. This is because classical institutions are not fully effective in solving new issues, nor can they offer effective solutions. For this reason, new institutions are emerging. Two of these new institutions to be addressed in this study are the concepts of "digital assets" and "control" over them. It should be noted that digital assets are fundamental to modern society and economy. This is because digital assets are used as things of value, as a means of payment or to represent other things or rights. At this point, the concept of "control" rather than property or possession has emerged to express dominion over digital assets. This concept has come to the fore with the UNIDROIT Principles on Digital Assets. In this study, the concept of "control" is examined in terms of ownership and possession, and compared with each other in terms of subject matter, rights, and transfer.

Anahtar Kelimeler

Digital Assets, Control, Property, Possession, Ownership

Kaynakça

• Akçaal, Mehmet (2023) Eşya Hukuku, 3. Baskı, Ankara, Yetkin Yayınevi. Akçaal, Mehmet (2022) “NFT (Değiştirilemeyen Jeton) Eserlerinin Miras Yoluyla Geçmesi”, TBB Dergisi, S.159, ss. 363-396.
• Akipek, Jale G./Akıntürk, Turgut (2009) Eşya Hukuku, İstanbul, Beta Yayınevi.
• Akipek, Jale G./Akıntürk, Turgut/Ateş, Derya (2018) Eşya Hukuku, 2. Baskı, İstanbul, Beta Yayınevi.
• Altındal, Hasan/Arslan, Yunus Emre (2021) “Türk Hukukunda Dijital Miras: Karşılaşılan Sorunlar ve Uluslararası Uygulamalar Çerçevesinde Bazı Çözüm Önerileri”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XXV, S. 1, ss. 313-351.
• Antalya O. Gökhan (2019) Eşya Hukuku Cilt IV/1, 3. Baskı, Ankara, Seçkin Yayınevi.
• Antalya, O. Gökhan (2023) “Eşya Olarak Dijital Veriler: Dijital Eşya”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 29, S. 2, ss. 1208-1222.
• Arıkan, Özgür (2022) “Telif Hakları Hukuku Boyutuyla NFT’ler”, TFM, C. 8, S. 2, ss. 323-336.
• Ayan, Mehmet (2015) Eşya Hukuku I, Zilyetlik ve Tapu Sicili, 12. Baskı, Konya, Mimoza Yayınevi.
• Ayan, Mehmet (2015) Eşya Hukuku II, Mülkiyet, 8. Baskı, Konya, Mimoza Yayınevi.
• Aybay, Aydın/Hatemi, Hüseyin (2012) Eşya Hukuku, 3. Bası, İstanbul, Vedat Kitapçılık.
• Aydos, Oğuz Sadık (2023) Pratik Eşya Hukuku, 6. Baskı, Ankara, Gazi Kitabevi.
• Banta, Natalie M. (2017) “Property Interests in Digital Assets: The Rise of Digital Feudalism”, Cardozo Law Review, V. 38, N. 3, pp. 1099-1158.
• Başpınar, Veysel (2009) Mülkiyet Hakkını İhlal Eden Müdahaleler, Ankara, Yetkin Yayınları.
• Beier, Choate/Porter, Susan (2013) “The Digital Asset Dilemma”, NYSBA Trusts and Estates Law Section Newsletter, V. 46, N. 2, pp. 5-9.
• Conner, John (2011) “Digital Life after Death: The Issue of Planning for a Person's Digital Assets after Death”, Estate Planning & Community Property Law Journal, V. 3, N. 2, pp. 301-322.
• Çalışkan, Yusuf (2021) “UNIDROIT’nın Özel Hukuka İlişkin Çalışmalarına Genel Bir Bakış”, Public and Private International Law Bulletin, S.41, C.2, ss. 463–481.
• Demirboğa, Dursun Ali (2021) Türk Medeni Kanunu ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Çerçevesinde Mülkiyet Hakkının Konusu ve Kapsamı, Ankara, Yetkin Yayınları.
• Doğancı, Doğa Ekrem (2022) “Sosyal Medya Kullanıcı Hesabı Sözleşmelerinin Dijital Tereke Yönünden Değerlendirilmesi”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 28, S. 1, ss. 329-370.
• Erçoşkun Şenol, Hatice Kübra/Sucu Yer, Kübra (2023) Şematik Eşya Hukuku, Ankara, Seçkin Yayınevi.
• Eren, Fikret (2024) Mülkiyet Hukuku, 8. Baskı, Ankara, Legem Yayınevi.
• Erman, Hasan (2023) Eşya Hukuku Dersleri, 10. Basım, İstanbul, Der Kitabevi.
• Ersöz, Oğuz (2024) Dijital Tereke Kavramı ve Miras Hukukundaki Sorunları, İstanbul, Onikilevha Yayınları.
• Ertaş, Şeref (2012) Eşya Hukuku, 10. Baskı, İzmir, Barış Yayınları.
• Esener, Turhan/Güven, Kudret (2024) Eşya Hukuku, 9. Baskı, Ankara, Yetkin Yayınları.
• Hrubesch-Millauer, Stephanie (2021) “Der digitale Nachlass und die Frage nach einem Sondererbrecht”, Schriften zum Familien- und Erbrecht Band/Nr. 27, Stämpfli Verlag AG, ss. 119-139.
• Hull, Ian M. et al. (2019) “Planning Considerations for Digital Assets”, Estates, Trusts & Pensions Journal, V. 38, N. 3, pp. 250-270.
• İnce Akman, Nurten (2018) “Mirasbırakanın Dijital Bilgilerinin Mirasçılara Geçişi (Dijital Tereke)”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.9, S.2, ss. 527-560.
• Kaplan, İbrahim (2021) Türk Eşya Hukuku İle Sorulu-Cevaplı TMK. Madde 683-1030, Ankara, Yetkin Yayınevi.
• Kılıçoğlu, Ahmet M. (2021) Eşya Hukuku, Ankara, Turhan Kitabevi.
• Lopez, Alberto B. (2016) “Death and the Digital Age: The Disposition of Digital Assets”, Savannah Law Review, V. 3, N. 1, pp. 77-90.
• McCarthy, Laura (2015) “Digital Assets and Intestacy”, Boston University Journal of Science and Technology Law, V. 21, N. 2, pp. 384-412.
• Nomer, Haluk Nami/Ergüne, Mehmet Serkan (2023) Eşya Hukuku, 10. Baskı, İstanbul, Oniki Levha Yayınları.
• Nomer, Haluk Nami/Ergüne, Mehmet Serkan (2015) Eşya Hukuku, Zilyetlik ve Tapu Sicili, 2. Baskı, İstanbul, Oniki Levha Yayınları.
• Oğuzman, M. Kemal/Seliçi, Özer/Oktay-Özdemir, Saibe (2014) Eşya Hukuku, 17. Baskı, İstanbul, Filiz Kitabevi.
• Oğuzman, M. Kemal/Seliçi, Özer/Oktay-Özdemir, Saibe (2023) Eşya Hukuku, Kısaltılmış Ders Kitabı, 6. Baskı, İstanbul, Filiz Kitabevi.
• Özlük, Betül (2019) “Mülkiyet ve Zilyetlik Üzerine Düşünceler”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 27, S. 1, ss. 139-166.
• Öztürk, Sevgi Ayşe, (2022) “Yeni Bir Dijital Varlık Olarak NFT: Pazarlama Dünyasındaki Yeri Üzerine Değerlendirmeler”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(4), ss. 1151-1164.
• Phelps, Charles (2014) “More Inheritable Rights for Digital Assets”, Rutgers Law Record, 41, pp. 131-153.
• Sarıdağ, Orhan Gazi (2022) “Antalya Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi’nin 13.11.2020 Tarihli Kararı Çerçevesinde Dijital Terekenin Kapsamının İncelenmesi,” Bilişim Hukuku Dergisi C. 4, N. 2, ss. 191-232.
• Sheridan, Patricia (2020) "Inheriting Digital Assets: Does the Revised Uniform Fiduciary Access to Digital Assets Act Fall Short?", Ohio State Technology Law Journal, V. 16, N. 2, pp. 363-394.
• Sirmen, A. Lale (2023) Eşya Hukuku, 11. Baskı, Ankara, Legem Yayınevi.
• Tekelioğlu, Numan (2022) “Eşya Kavramını Yeniden Düşünmek: Nft’lerin Eşya Niteliği ve Eşya Hukuku Bakımından Geleceği Üzerine Bir İnceleme”, SÜHFD., C. 30, S. 3, ss. 1301-1329.
• Tekinay, Selahattin Sulhi/Akman, Sermet/Burcuoğlu, Haluk/Altop, Atilla (1989) Tekinay Eşya Hukuku, Cilt I, Zilyedlik – Tapu Sicili, Mülkiyet, 5. Bası, İstanbul, Filiz Kitabevi.
• Topuz, Murat (2020) Türk Özel Hukukunda Taşınmaz Mülkiyeti, Ankara, Seçkin Yayınevi.
• Turan Başara, Gamze (2023) “Kripto Paralarla İlgili Miras Hukukuna Özgü Temel Meseleler”, İnÜHFD, S.14, C.1, ss.15-30.
• Ünal, Mehmet/Başpınar, Veysel (2023) Şekli Eşya Hukuku, 13. Baskı, Ankara, Savaş Yayınevi.
• van Erp, Sjef (2019) “Access Management of Digital Assets”, European Property Law Journal (EPLJ), V. 8, N. 3, pp. 227-230.
• van Erp, Sjef (2016) “Ownership of Digital Assets?”, European Property Law Journal (EPLJ), V. 5, N. 2, pp. 73-76. Walsh, Suzanne B. (2014) “Coming Soon to a Legislature Near You: Comprehensive State Law Governing Fiduciary Access to Digital Assets”, Charleston Law Review, V. 8, N. 3, pp. 429-450.