TFRS 16 KAPSAMINDA SAHİPLİĞE DAYALI KİRA SERTİFİKALARININ MUHASEBELEŞTİRİLMESİ

Yıl 2021, , 437 - 455, 31.12.2021

Serhan Gürkan , Fatih Güçlü

https://doi.org/10.11611/yead.1026032

Öz

Sukuk, bir varlığın menkul kıymetleştirilerek ihraç edildiği kira sertifikalarıdır. Bu çalışmada, sukuk ihracı ve vade süreci boyunca VKŞ açısından sukukun TFRS 16 Kiralamalar Standardı’na göre muhasebeleştirilmesi incelenmiştir. Bu bağlamda sukuk türlerinden icare sukuk (sahipliğe dayalı kira sertifikaları) ihracı üzerinden bir örnek olay aracılığıyla muhasebe kayıtları gösterilmiştir. Çalışmada yer alan örnek olay ve muhasebe kayıtları, hali hazırda yapılan sukuk ihraçlarına ilişkin bilgiler ve sukuk ihraç eden işletmelerin kamuya açıkladıkları finansal raporlar incelenerek oluşturulmuştur. Çalışmada yer verilen örnek olay doğrultusunda, icare sukuk ihracını gerçekleştiren işletmelerin muhasebe kayıtlarında dikkat etmesi gereken noktaların başında kâr payı oranı ile etkin kâr payı oranı arasındaki fark olduğu vurgulanabilir. Muhasebe kayıtları noktasında dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta, kâr payı tutarları ile VKŞ’nin alacağı hizmet/aracılık bedelinin ayrıştırılması gerekliliğidir. Örnek olay ile ilgili olarak dikkat edilmesi gereken bir başka husus ise icare sukuk ihracında dayanak varlığın devrinin özün önceliği kavramı gereği ticari bir işlem olarak değerlendirilemeyeceğidir. Bu nedenle TFRS 15 hükümleri yerine TFRS 16 hükümlerinin uygulanması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

İslami Finans, Sukuk, Kira Sertifikaları, TFRS 16

ACCOUNTING OF OWNERSHIP-BASED LEASE CERTIFICATES UNDER TFRS 16

Öz

Sukuk are lease certificates in which an asset is securitized and issued. In this study, the accounting of sukuk transactions according to TFRS 16 Leases Standard in terms of SPV during the issuance and maturity period is examined. In this context, accounting records are shown through a case study on the issuance of sukuk ijarah (lease certificates based on ownership), which is one of the types of sukuk. The case study and accounting records in the study, the information on the current sukuk issuances and the financial reports announced to the public by the sukuk issuing enterprises were created by examining. In line with the case study included in the study, it can be emphasized that the difference between the profit share rate and the effective profit share rate is one of the most important points to be considered in the accounting records of the companies that issue the sukuk ijarah. A significant point to be considered at the point of accounting records is the necessity of separating the profit share amounts and the service/intermediation fee to be received by the SPV. Another issue to be noted regarding the case study is that the transfer of the underlying asset in the issuance of sukuk ijarah cannot be considered as a commercial transaction due to the concept of substance over form. Therefore, TFRS 16 provisions should be applied instead of TFRS 15.

Anahtar Kelimeler

Islamic Finance, Sukuk, Lease Certificates, TFRS 16

Kaynakça

• AAOIFI. (2015). Faizsiz Finans Standartları. İstanbul: TKBB Yayınları.
• AAOIFI. (2021). Accounting, Auditing and Governance Standards. 10 Eylül 2021 tarihinde https://aaoifi.com/standard/accounting-standards/?lang=en adresinden erişildi.
• Akpınar, A. ve Çetintaş, M. E. (2021). Sukuk Yatırım Sertifikalarının FFMS 33 ve FFMS 34 Kapsamında Muhasebeleştirilmesi. International Journal of Islamic Economics and Finance Studies, (1), 72–99. doi:10.25272/ijisef.821044
• Antepli, A. (2020). TMS-23 Borçlanma Maliyetleri Standardı; Murabaha Sukuku’nun Muhasebeleştirilmesi. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, (2), 337–352.
• Bilen, B. (2016). Sukuk ve Muhasebe Uygulamaları. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 8(15), 249–279. doi:10.14784/marufacd.266058
• Güçlü, F. (2019). AAOIFI Faizsiz Finans Standartları ve Sermaye Piyasası Kurulu Mevzuatında Sukuk Düzenlemeleri. II. Business and Organization Research International Conference (BOR) içinde (ss. 1100–1120). İzmir.
• ICD. (2021). Islamic Finance Development Report 2020.
• KGK. (2019). Faizsiz Finans Muhasebe Standartlarına İlişkin Kurul Kararları 21 Mayıs 2019 Tarihli ve 30780 Sayılı Resmî Gazetede Yayımlanmıştır. 10 Ağustos 2021 tarihinde https://kgk.gov.tr/ContentAssignmentDetail/3574/Faizsiz-Finans-Muhasebe-Standartlarına-İlişkin-Kurul-Kararları-21-Mayıs-2019-Tarihli-ve-30780-Sayılı-Resmî-Gazetede-Yayımlanmıştır- adresinden erişildi.
• KGK. (2021). Faizsiz Finans Muhasebe Standartları (FFMS). 12 Eylül 2021 tarihinde https://kgk.gov.tr/DynamicContentDetail/9201/Faizsiz-Finans-Muhasebe-Standartları-(FFMS) adresinden erişildi.
• SPK. Kira Sertifikaları Tebliği. Pub. L. No. III-61.1 (2013).
• TKBB. (2021). Eylül 2021 Özet Sukuk Raporu.
• Ulusan, H. (2015). Kira Sertifikası Uygulamalarının Vergisel Boyutu ve Muhasebeleştirilmesi. Muhasebe ve Denetime Bakış, (Haziran), 31–50.
• Yanpar, A. (2015). İslâmi Finans: İlkeler, Araçlar ve Kurumlar (2. Baskı.). İstanbul: Scala Yayıncılık.
• Yılmaz, R. ve Bölükbaşı, R. (2020). Faizsiz Finansman Bonosu Sukuk Uygulaması ve Muhasebeleştirilmesi. İşletme Bilimi Dergisi (JOBS), 8(1), 167–194. doi:10.22139/jobs.661614