FEN LİSESİ ÖĞRENCİLERİNİN MESLEK SEÇİMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN BULANIK TOPSIS YÖNTEMİ İLE ANALİZİ

Yıl 2018, Cilt: 16 Sayı: 1, 77 - 97, 31.03.2018

Nalan Gülten Akın , Mühibe Akyıldız

https://doi.org/10.11611/yead.359180

Cited By: 2

Öz

Meslek seçimi, bireyin tüm
yaşantısını etkileyen önemli bir karardır. Doğru kararın verilebilmesi için
meslek seçiminde etkili olan bütün faktörlerin en iyi şekilde değerlendirilmesi
gerekir. Kişisel özellikler, ilgi, yetenek, değerler, aile, sosyo-ekonomik
çevre, mesleğin maddi ya da manevi getirisi, iş güvencesi meslek seçiminde
etkili olan faktörlerden sadece bir kaçını oluşturmaktadır.

Gerçek hayatta bireylerin meslek
seçerken en çok etkilendikleri faktörleri kesin olarak belirlemek ve bunları
önem derecesine göre sıralamak mümkün olmamaktadır. Bu durumun çözümü için
Zadeh tarafından bulanık küme teorisi geliştirilmiştir. Teorinin çok kriterli
karar verme (ÇKKV) yöntemlerine dahil edilmesiyle, birden fazla kriter,
alternatif ve karar vericinin olduğu problemlerin çözümü mümkün hale gelmiştir.
Meslek seçimini etkileyen faktörlerin sıralanması ÇKKV yöntemleri ile
çözülebilecek problemlerdendir.

ÇKKV metotlarından bulanık TOPSIS
yöntemi ile nitel ve nicel veriler beraber işlenebilmekte ve bulanık ifadeler sayısal
verilere dönüştürülebilmektedir. Bu çalışmada ÇKKV yöntemlerinden biri olan
BTOPSIS yöntemini kullanılarak, fen lisesi öğrencilerinin meslek tercihlerinde
etkili olan faktörlerin sıralaması yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Meslek seçimine etki eden faktörler, Çok kriterli karar verme

ANALYSIS OF THE FACTORS THAT AFFECT THE CHOOSING A CAREER OF SCIENCE HIGH SCHOOL STUDENTS BY FUZZY TOPSIS METHOD

Öz

Anahtar Kelimeler

Factors Affecting The Choice of Occupation, Multi Criteria Decision Making, FTOPSIS

Kaynakça

• Akın, N.G. (2016) “Personel Seçiminde Çok Kriterli Karar Verme: Bulanık TOPSİS Uygulaması”, İşletme Araştırma Dergisi, 8(2): 224-254.
• Akın, O., Onat, O.K. (2015) “Muhasebe Eğitimi Alan Öğrencilerin Meslek Seçimini Etkileyen Faktörler: Demografik Farklılaşmalar Üzerine Bir Araştırma”, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 8(15): 298-299.
• Amiri-Aref, M., Javadian, N. ve Kazemi, M. (2012) “A New Positive and Negative Ideal Solution for Fuzzy TOPSIS”, Wsas Transactions on Circuits and Systems, 3(11): 92-103.
• Ashtiani, B., Haghighirad, F., Makui, A. ve Montazer, G.A. (2009) “Extension of Fuzzy TOPSIS Method Based on Interval-Valued Fuzzy Sets”, Applied Soft Computing, 9: 457-461.
• Ayvaz, B., Boltürk, E., Kaçtıoğlu, S. (2015) “Supplıer Selectıon With TOPSIS Method In Fuzzy Environment: An Applicatıon In Banking Sector Research Article” Sigma Journal Engineering And Natural Sciences Sigma J Eng & Nat Sci., 33 (3): 351-362
• Başkal S.(2009) “Anadolu, Fen ve Genel Liselerde Eğitim Alan Son Sınıf Öğrencilerinin Bir Üst Öğrenime Geçişte Meslek Seçimi İle İlgili Yaşadıkları Kaygıların Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi (Muğla İli Örneği)”, Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Chen, C.T. (2000) “Extensions Of The TOPSIS For Group Decision-Making Under Fuzzy Environment”, Elsevier Science, Fuzzy Sets and Systems, 114: 1-9.
• Chen, T.Y. (2015) “The Inclusion-Based TOPSIS Method with Interval-Valued Intuitionistic Fuzzy Sets for Multiple Criteria Group Decision Making”, Applied Soft Computing, 26: 57-73.
• Çelik, H. (2009) “Anadolu Liselerinde Son Sınıfta Okuyan Öğrencilerin Meslek Tercihlerine Etki Eden Faktörler”, Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ecer, F. (2007) “Fuzzy TOPSIS Yöntemiyle İnsan Kaynağı Seçiminde Adayların Değerlemesi ve Bir Uygulama”, Doktora Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Eleren, A., Ersoy M. (2007) “Mermer Blok Kesim Yöntemlerinin Bulanık TOPSİS Yöntemiyle Değerlendirilmesi”, Madencilik, 46(3): 9-22.
• Gati, I., Landman, S., Davidovitch, S. vd. (2010) “From Career Decision-Making Styles to Career Decision-Making Profiles: A Multidimensional Approach”, Journal of Vocational Behavior, 76 (2): 277-291.
• Guan, Y., Chen, S.X., Levin, N. vd. (2015) “Differences in Career Decision-Making Profiles Between American and Chinese University Students- The Relative Strength of Mediating Mechanisms Cultures”, Journal of Cross-Culturel Psychology, 46(6): 856-872.
• Karagülle, B. (2007) “Türkiye’de İşsizliğe Bir Çözüm Önerisi Olarak Türkiye İş Kurumu’nun İş Danışmanlığı Hizmetleri”, Uzmanlık Tezi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Kars, V. (2012) “Meslek Seçiminde Öğrencinin Karşılaştığı Sorunlar ve Farkındalık”, Tıpta Uzmanlık Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı, Van.
• Kılınç, A. (2007) “Üniversite Seçiminde Öğrenci Yönelimlerini Etkileyen Faktörler”, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kıran B., Taşkıran E. G. (2015) “Ege Üniversitesi Eczacılık Fakültesi 1.Sınıf Öğrencilerinin Meslek Tercihine Etki Eden Faktörler”, Marmara Üniversitesi, Pharmaceutical Journal, 19 (2): 159-167.
• Kıyak, S. (2006) “Genel Lise Öğrencilerinin Meslek Seçimi Yaparken Temel Aldığı Kriterler”, Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kordon, E. (2006) “Yetkinliklere Dayalı Kariyer Planlama Ve Endüstri Mühendisliği Öğrencileri İçin Bir Uygulama”, Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Korkut Owen, F. (2008) “Meslek Seçimi ve Meslek Seçimini Etkileyen Etmenler” Ragıp ÖZYÜREK (Ed.), Kariyer Yolculuğu İçinde. Euroguidance (Avrupa Rehberlik Merkezi), Avrupa Birliği Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığı, Hayat Boyu Öğrenme Programı (LLP), Ortak Konulu (Transversal) Programı, 1. Baskı, Ankara, s.11-46.
• Köroğlu, Ö. (2014) “Meslek Seçimi İle Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi: Turizm Rehberliği Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(2): 137-157.
• Kuo, M.S, Liang, G.S., Huang, W.C. (2006) “Extensions Of The Multicriteria Analysis With Pairwise Comparison Under A Fuzzy Environment”, Science Direct International Journal of Approximate Reasoning, 43(3): 268–285.
• Kuştarcı, A. (2010) “Ailenin Sosyo-Ekonomik Yapısının Öğrencilerin Fakülte veya Yüksekokul Tercihleri Üzerindeki Etkileri (Cumhuriyet Üniversitesi Örneği)”, Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.
• Küçük, O., ECER, F. (2007) “Bulanık TOPSİS Kullanılarak Tedarikçilerin Değerlendirilmesi ve Erzurum’da Bir Uygulama”, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(1): 45-65.
• Madi, E.N., Md Tap, A.O. (2011) “Fuzzy TOPSIS Method in the Selection of Investment Boards by Incorporating Operational Risks”, Proceedings of the World Congress on Engineering, London, U.K.
• Mehrjerdi, Y.Z. (2012) “Developing Fuzzy TOPSIS Method Based On Interval Valued Fuzzy Sets”, International Journal of Computer Applications, 42(14): 7-18.
• Nadaban, S., Dzitac, S. ve Dzitac I. (2016) “Fuzzy TOPSIS: A General View”, Information Technology and Quantitive Management, 91: 823-831.
• Özkaya, E. (2007) “İstanbul İli Ümraniye İlçesi Mevlana Lisesi Son sınıf Öğrencilerinin Mesleki İlgileri”, Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Patil, S.K., Kant, R. (2014) “AFuzzy AHP-TOPSIS Framework for Ranking The Solutions of Knowlwdge Management Adoption in Supply Chain to Overcome Its Barriers”, Expert Systems with Application, 41: 679-693.
• Pekkaya, M., Çolak, N. (2013) “Üniversite Öğrencilerinin Meslek Seçimini Etkileyen Faktörlerin Derecelerinin AHP ile Belirlenmesi”, International Journal of Social Science, 6(2): 797‐818.
• Saghafian, S. ve Hejazi, S.R. (2005) “Multi-criteria Group Decision Making Using A Modified Fuzzy TOPSIS Procedure”, Proceedings of the 2005 International Conference on Computational Intelligence for Modelling, Control and Automation, and International Conference on Intelligent Agents, Web Technologies and Internet Commerce IEEE
• Sarı, S.V. ve Şahin, M. (2104) “Lise Son Sınıf Öğrencilerinin Mesleğe Karar Verme Öz-Yeterliliklerini Yordamada Mükemmeliyetçilik Özeliklerinin Rolü”, H.U. Journal of Education, 29(1): 238-250.
• Sarıkaya, T., Khorshıd, L. (2009) “Üniversite Öğrencilerinin Meslek Seçimini Etkileyen Etmenlerin İncelenmesi: Üniversite Öğrencilerinin Meslek Seçimi”, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, Cilt: 7 Sayı:2, 393-423.
• Söyler, H., Pirim, L. (2014) “Using Fuzzy AHP And Fuzzy TOPSIS Methods For The Analysis Of Development Agencies Project Evaluatıon Criteria”, Social Sciences, 9 (4): 105-117.
• Vurucu, F. (2010) “Meslek Lisesi Öğrencilerinin Meslek Seçimi Yeterliliği Ve Meslek Seçimini Etkileyen Faktörler”, Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yelken, K. (2008) “Ortaöğretim Son Sınıf Öğrencilerinin Üniversite Tercihlerini ve Meslek Seçimini Etkileyen Faktörler "Sakarya İl Merkezi Örneği", Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.