EVALUATION OF ORAL AND DENTAL HEALTH HOSPITALS AND ORAL AND DENTAL HEALTH CENTERS EFFICIENCIES BY DATA ENVELOPMENT ANALYSIS

Yıl 2019, Cilt: 17 Sayı: 4, 72 - 90, 30.12.2019

FARUK Yılmaz , İLHAN KEREM Şenel , ÖZGÜR İnce

https://doi.org/10.11611/yead.569522

Cited By: 1

Öz

As a fact of the economy, scarcity of resources
requires resource allocation decisions as well as effective use of available
resources. In this respect in recent years, oral and dental health services is
insufficient to meet the current demands of the offering institution in Turkey
has resulted in the allocation of resources to increase the quantity of these
institutions. In this context, it is possible to provide benefits by evaluating
to what extent the available resources are used effectively in the short term,
as well as the benefit to be provided through the allocation of new resources
in the long term. From this point of view, the efficacy of oral and dental
health centers (ADSM) and oral and dental health hospitals (ADSH) affiliated to
the Ministry of Health in Ankara, Istanbul and Izmir provinces were evaluated. In this study Data Envelopment
Analysis (DEA), a non-parametric method, was used to evaluate the efficiency of
healthcare facilities. In this analysis, number of dental units, number of
total dentists and number of other health care personnel were chosen as input
variables and number of outpatients (examination), number of tooth extractions,
number of surgical operations, total number of channel (endodontic) and filler
(conservative) treatments and number of total prosthesis were chosen as output
variables. As a result of the analysis made under assumptions of constant
return to scale and variable return to scale, of 36 health facilities, 23
(63.9%) were found technical efficient, 13 (36.1%) were total efficient and 14
(38.9) were scale efficient.
In the analysis, the mean technical efficacy score of the health facilities
(0.937) was found to be quite high and reference groups were determined and
effectiveness targets were established in order to ensure inefficient health
facilities were effective.

Anahtar Kelimeler

Oral and Dental Health Institutions, Efficiency, Data Envelopment Analysis.

AĞIZ VE DİŞ SAĞLIĞI HASTANELERİ VE AĞIZ VE DİŞ SAĞLIĞI MERKEZLERİNİN ETKİNLİKLERİNİN VERİ ZARFLAMA ANALİZİ İLE DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

Kaynakların
kıtlığı ekonominin bir gerçeği olarak kaynak dağıtımı kararlarının verilmesi
yanında aynı zamanda mevcut kaynakların etkin kullanımını da gerektirmektedir. Bu
yönüyle Türkiye’de son yıllarda ağız ve diş sağlığı hizmeti sunan kurumların
mevcut talebi karşılamada yetersiz olması bu kurumların niceliğini artırmaya yönelik
kaynakların tahsisi ile sonuçlanmıştır. Bu bağlamda uzun vadede yeni kaynak
tahsisi ile sağlanacak faydanın yanı sıra, kısa vadede mevcut kaynakların ne
ölçüde etkin kullanıldığı değerlendirilerek fayda sağlamakta mümkündür. Bu bakışla araştırmada Ankara, İstanbul ve İzmir illerinde
faaliyet gösteren Sağlık Bakanlığı’na bağlı ağız ve diş sağlığı merkezleri
(ADSM) ile ağız ve diş sağlığı hastanelerinin (ADSH) etkinlikleri
değerlendirilmiştir. Belirtilen sağlık tesislerinin etkinlik değerlendirilmesinde
parametrik olmayan bir yöntem olan Veri Zarflama Analizi (VZA) kullanılmıştır.
Analizde girdi
değişkeni olarak diş üniti sayısı, toplam diş hekimi sayısı ve diğer sağlık
hizmetleri personeli sayısı; çıktı değişkeni olarak poliklinik (muayene) sayısı, diş çekimi sayısı, cerrahi müdahale sayısı,
kanal (endodontik) ve dolgu (konservatif) tedavi sayısı ve toplam protez sayısı belirlenmiştir. Ölçeğe
göre sabit getiri ve ölçeğe göre değişken getiri varsayımları altında yapılan analiz
sonucunda 36 sağlık
tesisinden 23’ünün (%63,9) teknik etkin, 13’ünün (%36,1) toplam etkin ve 14’ünün
(38,9) ölçek etkin olduğu saptanmıştır. Analizde sağlık tesislerinin
özellikle teknik etkinlik skoru ortalaması (0,937) oldukça yüksek bulunmakla
birlikte, teknik etkin olmadığı saptanan sağlık tesislerinin etkin olabilmesi
için referans grubu belirlenerek etkinlik hedefleri oluşturulmuştur. 

Anahtar Kelimeler

Ağız ve Diş Sağlığı Kurumları, Etkinlik, Veri Zarflama Analizi

Kaynakça

• Akar, Ç. (2014). Türkiye’de Ağız-Diş Sağlığı Hizmetlerinin Strateji Değerlendirmesi. Türk Diş Hekimleri Birliği Yayınları, Araştırma Dizisi, 9.
• Arslan, B. (2017). Ağız Diş Sağlığı Hastanelerinin (ADSH) Veri Zarflama Analizi (VZA) Yöntemiyle Teknik Verimliliklerinin Ölçülmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Banker, R. D., Charnes, A. ve Cooper, W. W. (1984). Some Models for Estimating Technical and Scale Inefficiencies in Data Envelopment Analysis. Management Science, 30(9), 1078-1092.
• Buck, D. (2000). The Efficiency of The Community Dental Service in England: A Data Envelopment Analysis. Community Dentistry and Oral Epidemiology, 28(4), 274-280.
• Byrnes, P. ve Valdmanis, V. (1994). Analyzing Technical and Allocative Efficiency of Hospitals. İçinde A. Charnes, W. W. Cooper, A. Y. Lewin ve L. M. Seiford (Eds.), Data Envelopment Analysis: Theory, Methodology, and Applications. New York: Springer Science and Business Media; 129-144.
• Charalambous, C., Maniadakis, N., Polyzos, N., Fragoulakis, V. ve Theodorou, M. (2013). The Efficiency of The Public Dental Services (PDS) in Cyprus and Selected Determinants. BMC Health Services Research, 13(1), 420.
• Charnes, A., Cooper, W. W. ve Rhodes, E. L. (1978). Measuring the Efficiency of Decision Making Units. European Journal of Operational Research, 2(6), 429-444.
• Cook, W. D. ve Zhu, J. (2005). Modeling Performance Measurement: Applications and Implementation Issues in DEA. New York: Springer Science and Business Media.
• Cooper, W. W., Seiford, L. M. ve Tone, K. (2006). Introduction to Data Envelopment Analysis and Its Uses: With DEA-Solver Software and References. New York: Springer Science and Business Media.
• Debreu, G. (1951). The Coefficient of Resource Utilization. Econometrica, 19(3), 273-292.
• Grytten, J. ve Rongen, G. (2000). Efficiency in Provision of Public Dental Services in Norway. Community Dentistry and Oral Epidemiology, 28(3), 170-176.
• Kavuncubaşı, Ş. ve Ersoy, K. (1995). Hastanelerde Teknik Verimlilik Ölçümü. Amme İdaresi Dergisi, 28(3), 77–92.
• Kirigia, J. M., Emrouznejad, A., Sambo, L. G., Munguti, N. ve Liambila, W. (2004). Using Data Envelopment Analysis to Measure the Technical Efficiency of Public Health Centers in Kenya. Journal of Medical Systems, 28(2), 155-166.
• Koopmans, T. C. (1951). Analysis of Production as an Efficient Combination of Activities, Activity Analysis of Production and Allocation. New York: Wiley.
• Luptacik, M. (2010). Mathematical Optimization and Economic Analysis. New York: Springer.
• Ozcan, Y. A. ve Ersoy, K. (1994). Efficiency of Health Care in Republic of Turkey. TIMS XXXII, Anchorage, Alaska, USA.
• Özdemir, Y. (2011). Türkiye’deki Sağlık Bakanlığı’na Bağlı Ağız ve Diş Sağlığı Merkezlerinin Veri Zarflama Analizi İle Göreceli Teknik Verimliliklerinin Ölçülmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ray, S. C. (2004). Data Envelopment Analysis: Theory and Techniques for Economics and Operations. USA: Cambridge University Press.
• Sağlık Bakanlığı (2005). Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, Yayımlandığı Resmi Gazete: Tarih 05.05.2005, Sayı: 25806.
• Sağlık Bakanlığı (2013). Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Uygulama Tebliği, Yayımlandığı Resmi Gazete: Tarih 24.03.2013, Sayı: 28597.
• Sağlık Bakanlığı (2015). Ağız ve Diş Sağlığı Hizmeti Sunulan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmelik. Resmi Gazete Tarihi: 03.02.2015, Sayı: 29256.
• Sağlık Bakanlığı (2017). Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2016. Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Sağlık Bakanlığı (2018). Ağız ve Diş Sağlığı Hizmet Göstergeleri 2017. Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Tarım, A. (2001). Veri Zarflama Analizi: Matematiksel Programlama Tabanlı Göreli Etkinlik Ölçüm Yaklaşımı. Ankara: Sayıştay Yayınları.
• Temür, Y. ve Bakırcı, F. (2008). Türkiye’de Sağlık Kurumlarının Performans Analizi: Bir VZA Uygulaması. Sosyal Bilimler Dergisi, 10(3), 261-282.
• TÜİK, Türkiye Sağlık Araştırmaları 2016. Erişim: 10.10.2018 http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=24573.
• WHO (2013). Oral Health Surveys - Basic Methods. 5. b. World Health Organization, France, 62.
• Yazıcıoğlu, B. (2006). Ağız ve Diş Sağlığı, Halk Sağlığı Temel Bilgiler. Ed. Çağatay Güler – Levent Akın, Hacettepe Üniversitesi Yayını, Ankara.Yolalan, R. (1993). İşletmelerarası Göreli Etkinlik Ölçümü. Ankara: MPM Yayınları.