Resim Çerçevesinden Dışarıya Doğru Bir Adım: 20. Yüzyılda Kamusal Alanın Oluşumunda Kadın İmgesi

Yıl 2019, Sayı: 22, 69 - 80, 22.07.2019

Elif Dastarlı

https://doi.org/10.17484/yedi.474477

Cited By: 2

Öz

Çalışmanın amacı, Osmanlı’nın 20.
yüzyıla tarihlenen son döneminde, Türk resminde kadın imgesini saptamak ve
toplumsal anlamda kamusallığın oluşumunda bu imgenin önemine dikkat çekmektir. Kadını
sosyal yaşamın dışında bırakan geleneksel yapı Batılılaşmayla kırılırken
kadınlar öne çıkarak değişimin simgesi haline gelmiştir. Resim sanatı da bu
süreçte Batılı biçim ve teknikler doğrultusunda değişmekte, içeriği yani temsil
ettikleri farklılaşmaktadır. Yaşamı evinde geçen kadın, erken dönem Türk
resminde de çoğunlukla kapalı mekânda temsil edilir. Oysa kadının kamusal
alandaki varlığı artarken, resim sanatında da kadın figürünün temsilinde bir
değişimin olup olmadığı önemli bir sorudur. Bu çalışmada, erken Türk resminden
seçilen, kadın figürünün kamusal mekânlarda temsil edildiği örnekler ile
değişimin iki yönlü özelliği araştırılmaktadır: yani resim imgesinde hayattaki,
hayattaki değişimde de resim imgesindeki yeni yorumun izi sürülmekte, sanat ile
hayatın birbirini belirleyen karşılıklı ilişkisi üzerinde durulmaktadır.
Böylece kadının kamusal varlığına dair toplumsal algının oluşumunda sanatsal
imgenin önemi ortaya çıkarılmaya çalışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Batılılaşma, modernleşme, kamusal alan, resim sanatı

Kaynakça

• Akkoyunlu, B. (Yay.haz.). (2006, Ocak). Kadınlar Resimler Öyküler: Modernleşme sürecindeki Türk resminde “kadın” imgesinin dönüşümü. İstanbul: Pera Müzesi Yayını.
• Aksel, M. (2011, Ekim) Sanat ve Folklor. Beşir Ayvazoğlu (Yay.haz.), 2. bs., İstanbul: Kapı Yayınları.
• Alkan, M.Ö. (1990, Yaz). Tanzimat’tan sonra kadının hukuksal statüsü ve devletin evlilik sürecine müdahalesi üzerine. Toplum ve Bilim. Sayı 50.
• Anonim. (2013, 04 Mayıs). Portakal Bahar Müzayedesi. http://www.rportakal.com/Article.aspx?PageID=173&ArtId=1998 (08.09.2018).
• Belge, M. (1983). Türkiye’de günlük hayat. Murat Belge (Gen.yön.), Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi. (s. 836-876). Cilt 3-4, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Berktay, F. (2011). Hayal ve hakikat ya da hayalin hakikatine bitmeyen yolculuk. Hayal ve Hakikat: Türkiye’den modern ve çağdaş kadın sanatçılar. (s. 26-41). İstanbul Modern Sanat Müzesi.
• Cevizci, A. (2005, Kasım). Felsefe Sözlüğü. 6. bs., İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Dastarlı Dellaloğlu, E. (2018, Ocak). Türk resminde modernleşme: İmgeler ve batılı kimlik. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı, İstanbul.
• de Amicis, E. (2009, Eylül). İstanbul. Sevinç Tezcan Yanar (Çev.), İstanbul: Pegasus Yayınları.
• Eldem, E. (2010). Osman Hamdi Bey Sözlüğü, 1. bs., İstanbul: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü.
• Geuss, R. (2007, Ocak). Kamusal Şeyler, Özel Şeyler. Gülayşe Koçak (Çev.), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Göğüş, C. (2015, Temmuz). Bir II. Alman İmparatorluğu projesi: Kaiser Wilhelm Anıtı’ndan Alman Çeşmesi’ne (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Göle, N. (1994, Ağustos). Modern Mahrem: Medeniyet ve örtünme. 5. bs., İstanbul: Metis Yayınları.
• Habermas J. (2003). Kamusallığın Yapısal Dönüşümü. Tanıl Bora, Mithat Sancar (Çev.), 5. bs., İstanbul: İletişim Yayınları.
• Hanioğlu, M.Ş. (2006, Ekim). Geçmişten günümüze örtünme, çağdaşlık ve medenîleşme projesi. Osmanlı’dan Cumhuriyet’e: Zihniyet, siyaset ve tarih. İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Işın, E. (2006, Şubat). İstanbul’da Gündelik Hayat. 4. bs., İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• İnankur, Z. (2014). Osmanlı resminde kadın figürü. M. Baha Tanman (Ed.), Nurhan Atasoy’a armağan, (s. 203-212). İstanbul: Lale Yayıncılık.
• Ödekan, A. (2011, Eylül). İmgenin dönüşümü. Esin Eşkinat (Ed.), Hayal ve Hakikat: Türkiye’den modern ve çağdaş kadın sanatçılar. (s. 56-65). İstanbul Modern Sanat Müzesi, 2011.
• Özsezgin, K. (Haz.) (1993, Eylül). İbrahim Çallı. 1. bs., İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, Eylül 1993.
• ____________ (1996). Mimar Sinan Üniversitesi İstanbul Resim Ve Heykel Müzesi Koleksiyonu. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Said, E. (2003). Şarkiyatçılık. Berna Ülner (Çev.), İstanbul: Metis Yayınları.
• Tanpınar, A.H. (2006, Kasım). XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi. Abdullah Uçman (Yay.haz.), 1. bs., İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Yakın Üldes, M. (2017). Türk resim sanatında bireyin temsili (1850-1950’li Yıllar) (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı, İstanbul.
• Yasa Yaman, Z. (Ed.). (2012). Ankara Resim Heykel Müzesi. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Sanat Eserleri Dizisi.