Eşitlikçi Bir Tasarım Hareketi Olarak ‘Kendin Yap’ ve Modaya Yönelik Uygulamalar

Yıl 2023, Sayı: 29, 99 - 114, 27.01.2023

Zehra Doğan Sözüer , Gözde Dönmez Yavuz

https://doi.org/10.17484/yedi.1068680

Öz

Kökenleri Bauhaus akımına dayanan ve günümüzde birçok ürüne yönelik uygulamalar öneren kendin yap hareketi, tasarıma yapısökümcü bir yaklaşım olmakla beraber bireye indirgenmiş demokratik bir üretim ve öğrenme hareketidir. Üretimi tüketiciler için deneyimleştirmek üzere, ürünlerin parçalarına ve üretim aşamalarına ayrıştırılması, bireylere hazır ürün satın alma yerine üretim tatmini ve hatta tasarlama olanakları sunar. İşlevsellik, eşsizlik, sürdürülebilirlik gibi birçok ana motivasyon ile eşleşen kendin yap hareketi günümüzde farklı alanlarda yayılım gösteren bir faaliyet olarak gözlemlenmektedir. 19 yy. da bir endüstri ürünü haline gelen giysi ise bu sürecin sonrasında dahi ev içinde üretilebilen bir ihtiyaç olmuş, evlerde giysi bakım onarımının yapılmasının yanı sıra, üretime yönelik makineler dahi bulundurulmuştur. Giysi üretmek için temel düzeyde anatomi bilgisi, temel dikim teknikleri ve kumaş bilgisi gerektirdiği söylenebilir. Moda ile açıklanabilecek hızlı giysi tüketimi, kullan-at giysileri yaygınlaştırmış ve buna bağlı olarak sosyal medya kullanan yeni nesil için keşfedilecek bir üretim alanı yaratmıştır. Bu araştırmanın amacı; günümüzde giysi için üretilen kendin yap kitlerini incelemek ve bunun demokratikleşen tasarım hareketi olarak giysi üretim tekniklerine etkilerini, sunduğu tasarım önerileri üzerinden modaya yansımalarını tartışmaktır. Bu çalışmanın verileri literatür taraması yoluyla toplanacaktır.

Anahtar Kelimeler

kendin yap, moda, giysi, tasarım

DIY as a Democratic Design Movement and Practices for Fashion

Öz

Do-it-yourself movement, which originated with the Bauhaus movement and now has applications for many products, is a deconstructive approach to design, but it is also a democratic production and learning movement focused on the individual. To provide consumers with the opportunity to experience production, division of products into parts and production stages provides users with production fulfillment and even design opportunities instead of purchasing ready-made products. Also, the movement is linked with many main motivations such as functionality, uniqueness, and sustainability, is observed as an activity that spreads in different areas today. Although apparel design, which also became an industrial product after the nineteenth century, has progressed into a home product, manufacturing machinery was provided in addition to garment maintenance and repair. Apparel design is a field that requires basic knowledge of anatomy, sewing techniques, and fabric knowledge. The rapid consumption of garments, which can be explained by fashion, has resulted in the widespread use of disposable clothing, creating a production area to be discovered by the new generation via social media. The aim of this research is to examine the DIY kits produced for clothing today and to discuss its effects on clothing production techniques as a democratizing design movement and its reflections on fashion through the design proposals it offers. The data for this study will be gathered through a review of the literature.

Kaynakça

• Al Rafai, R. (2019). Political and social ınfluences on fashion in 1930’s. International Journal of Design and Fashion Studies, 2(1), 4-11. https://ijdfs.journals.ekb.eg/article_180017_ba42e965b6a7c20f1943e6e3a7f6cccc.pdf
• Arnheim, R. (1987). Art among the objects. Critical Inquiry, 13(4), 677–685.
• Atılgan, N. Ş. (2013, May 9-11). Designer activity through open source knowledge: Designer toys movement [Conference presentation]. DAE-2013 2nd World Conference on Design, Arts, and Education, Ankara, Turkey. http://www.worldeducationcenter.eu/new/index.php/DAE/dae2013
• Atkinson, P. (2006). Do it yourself: Democracy and design, Journal of Design History, 19(1-10).
• Aus, R., Moora, H., Vihma, M., Unt, R., Kiisa, M., & Kapur, S. (2021). Designing for circular fashion: Integrating upcycling into conventional garment manufacturing processes. Fashion and Textiles. 8. DOI 10.1186/s40691-021-00262-9.
• Baudrillard, J. (2020). Tüketim toplumu (13.baskı). Ayrıntı Yayınları.
• Belgesay, M. Ç. (2020). Kendı̇n yap (DIY) kültürünün film yapımına etkisi (Tez no. 636690) [Yayımlanmış sanatta yeterlik tezi, Marmara Ünı̇versı̇tesı̇]. Ulusal Tez Merkezi.
• Bozdoğan, S. (2013). Modern mimarlık ve tropik coğrafyalar. Mimarlık, 372. http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=386&RecID=3174.
• Caferoğlu, M. (2016). Grafı̇k tasarımda ‘kendı̇n yap/tasarla’ (DIY) yaklaşımı ve geleneksel yöntemlerle post dı̇jı̇tal arayışlar (Tez no. 432417) [Yayımlanmamış sanatta yeterlik tezi, Anadolu Üniversitesi] Ulusal Tez Merkezi.
• Camburn, B. & Wood, K. (2018). Principles of maker and DIY fabrication: Enabling design prototypes at low cost.Design Studies 58.
• Camburn, B., Jensen, D., Crawford, R., Sing, K., Perez, K.B., Otto,K. and Wood,K.L.(2015), The Way Makers Prototype:Principles of DIY Design. Proceedings of ASME 2015 International Design Engineering Technical Conferences § Computers and Information in Engineering Conference.August 2015.
• Crane, D. (2018). Moda ve gündemleri. Ayrıntı Yayınları.
• Deniz, G. (2021). Tasarım bı̇lgı̇sı̇nı̇n aktarımı bağlamında zanaat bazlı günübı̇rlı̇k kendı̇n yap atölyeleri (Tez no 656900) [Yayımlanmış yüksek lisans tezi, Gazı̇ Ünı̇versı̇tesı̇] Ulusal Tez Merkezi.
• Diy Upcycled Clothing Ideas That You Can Make While You Are In Quarantine. (2020, April 28). All For Fashions. http://allforfashions.com/diy-upcycled-clothing-ideas-that-you-can-make-while-you-are-in-quarantine.
• Digital sewing patterns. (2021, May 04). https://www.burdastyle.com/guide-downloadable-pattern
• Dougherty, D. (2012). The Maker Movement, Innovations, 7(3).
• Edwards, C. (2006). Home is where the art is’: Women, handicrafts and home improvements 1750-1900. Journal of Design History, 19(1), 11–21.
• Erden, S. (2006). Türk tekstil işletmelerinin küresel rekabetteki yeri ve Aydın ilindeki tekstil işletmelerinde bir uygulama (Tez no. 187080) [Yayımlanmış yüksek lisans tezi, Adnan Menderes Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Erten, C. (2015). Mimarlık pratiklerine kendin-yap (dıy) kültürü üzerinden bir bakış (Tez no. 421037) [Yayımlanmış yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Fleischmann, K. (2015). The democratisation of design and design learning: how do we educate the next-generation designer. International Journal of Arts & Sciences, 2015-08(06), 101–108
• Foussianes, C. (2021, March 21). Labels like Collina Strada and Ahluwalia have always upcycled. Now, the big guys are too. Town and Country. https://www.townandcountrymag.com/style/fashion-trends/a35686779/fashion-upcylcing-pandemic-boom-explained/
• Fox, S. (2014) Third wave do-it-yourself (Diy): Potential for prosumption, innovation, and entrepreneurship by local populations in regions without industrial manufacturing infrastructure. Technology in Society, 39, 18-30.
• Brombacher, A., Djajadiningrat, T., Gardien, P. & Hummels, C. (2014). Changing your hammer: The implications of paradigmatic innovation for design practice. International Journal of Design, 8(2), 119-139.
• Görücü, G. (2017). Yeni gelenekler ve eski yaklaşımlar arasındaki derin uzaklık: İstanbul’un yükselen kendin-yap müzik sahnesinin sosyolojik bir temsili (Tez no. 475417) [Yayımlanmış yüksek lisans tezi, İstanbul Bilgi Üniversitesi] Ulusal Tez Merkezi.
• Greenwood, V. (2017, November 10). The invention of cake mix nearly foundered-but when manufactu-rers made a counter-intuitive change to their simple recipe, sales boomed. BBC Future. https://www.bbc.com/future/article/20171027-the-magic-cakes-that-come-from-a-packet
• Grzymkowski, E. (2019). Sanat 101 (8. baskı). Say Yayınları. Gür, Z. (2021, 11 Mayıs). Kendi parçanı kendin tasarla: Gucci'nin yoruma açık kazakları. Vogue. https://vogue.com.tr/haber-moda/kendi-parcani-kendin-tasarla-guccinin-yoruma-acik-kazaklari
• Hackney, F. (2006) 'Use your hands for happiness': home craft and make-do-and-mend in British women's magazines in the 1920s and 1930s. Journal of Design History, Spring, 2006, 19(1). 23-38.
• Hall, A. (2011). Experimental design: Design experimentation. Design Issues, 27(2), 17–26.
• Headher, H. (2018, December 30). 24 DIY dress refashion and upcycle tutorials. Headher Handmade. https://www.heatherhandmade.com/9-dress-refashion-tutorials
• Hinds, A. (2019, February 26). Sew on trend: The rise and rise of DIY clothes designers. The Sunday Post. https://www.sundaypost.com/fp/sew-on-trend-the-rise-and-rise-of-diy-clothes-designers
• Holt, F. & Mackinney-Valentin, M.(2015). Can anyone be a designer? Artifact, 3(4), 6.1-6.10.
• Homemade: DIY House by Reset Architecture. (2021, May 9). Detail. https://www.detail-online.com/article/homemade-diy-house-by-reset-architecture-33677
• Kawamura, Y. (2016). Moda-loji. (Ş. Özüdoğru, Çev). Ayrıntı Yayınları.
• Bujdosó, Z. & Khademi-Vidra A. (2020). Motivations and attitudes: An empirical study on diy (do-it-yourself) consumers in Hungary. Sustainability, 12, 517. doi:10.3390/su12020517
• Lattier, D. B. (2016, March 14). How the clock changed the World. Intellectual Takeout. https://intellectualtakeout.org/2016/03/how-the-clock-changed-the-world/
• Lukens, J. (2013). DIY infrastructure and the scope of design practice. Design Issues, 29(3), 14–27.
• Martin, R. (2012). Diy couture. Laurence King Publishing.
• Özmen, G. (2015), İnsan psı̇kolojı̇sı̇ ve giysi tasarımı (Tez no.389013) [Yayımlanmış yüksek lisans tezi, Bey-kent Ünı̇versı̇tesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Perkin, J. (2002, December 12). Sewing machines: Liberation or drudgery for women? History Today. The fashion magazine winning hearts around the World. (2021, 10 May). https://www.burdastyle.com/70-years-burda
• Uluengin, Ö. ve Görgülü, T. (2014). Mimarlıkta bir karşı duruş̧ tavrı olarak ‘anarchitecture’. Megaron, 2014, 9(4), 338-348.
• Wolf, M. & McQuitty, S. (2011). Understanding the do-it-yourself consumer: DIY motivations and outco-mes. Academy of Marketing Science Review, 1(3-4), 154–170.
• Yıldırım, B. (2013, 10 Ocak). Kendin tasarla, bedenine uydur ve giy. https://vogue.com.tr/metropol/kendin-tasarla-bedenine-uydur-ve-giy
• Yoon, J, Vonortas, N. S. & Han, S. W. (2020). Do-It-Yourself laboratories and attitude toward use: The effects of selfefficacy. Technological Forecasting and Social Change, 59, 1-11. 10.1016/j.techfore.2020.120192
• Zuberi, H. S. (2017). Development of agar based organic materials and their uses in design fıelds wıth do-it-yourself (diy) approach (Tez no. 493138) [Yayımlanmış yüksek lisans tezi, İzmir Ekonomi Ünı̇versı̇tesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Early Wheeler and Wilson machine (2021, 15 May). https://www.gettyimages.com/photos/lock-stitch-sewing-machines