Sinemada Mekân: The Fall Filmi’nde Göstergebilimsel Yaklaşımla Mekân Okumaları

Yıl 2023, Sayı: 29, 67 - 80, 27.01.2023

Filiz Çelik , Begüm Dilara Arslan , Fikriye Yıldız , Merve Kalp

https://doi.org/10.17484/yedi.1162213

Cited By: 1

Öz

Mekân, mimarlık disiplinlerinin yanı sıra felsefe, coğrafya, tarih, sanat, sahne sanatları ve sinema gibi farklı disiplinlerin de ortak konusu ve çalışma alanıdır. Bu nedenle her disiplin kendi bakış açısından mekân tanımlamaları yapmıştır. Mimarlık disiplinlerinde mekân kavramı, ışık-gölge, hareket ve zaman ile oluşan, sınırları belirlenmiş boşluğu ifade etmektedir. Sinemada ise mekân senaryo, ışık, müzik ve oyuncular gibi kaçınılmaz elemanlardan birisidir. Sinemada amaç, mekân oluşturmak değildir. Mekân, sinemada karakter ve olay ilişkisini daha gerçekçi şekilde anlatmak için kullanılan bir araç niteliğindedir. Sinemada mekân, hikâyeyi anlatmak için kullanılır ve mekândan bağımsız olarak hikâye aktarılamaz. Bu bağlamda sinemada olayların aktarılabilmesi ve algılanabilmesi için mekânın önemi yadsınamaz. The Fall filminde, iki ana karakterin düşerek yaralanması sonucu hastanede karşılaşmaları, aralarında geçen diyalog ve fantastik hikâyeler anlatılmaktadır. Filmin çekimleri, 16 ülkede birbirinden farklı gerçek mekânlarda yapılmıştır. Bu çalışmada; mekân, sinemada mekân, sinemada mekân kurgusu ve mekân algısı kavramları açıklanmış; The Fall filminden seçilen Hadrianus’un Villası ve Bahçesi, Buenos Aires Botanik Bahçesi ve Hayvanat Bahçesi, Ekber Şah Türbesi, Chand Baori ve Umaid Bhawan Sarayı’nın göstergebilimsel çözümlemesi yapılmıştır. Belirlenen mekânların özellikleri, mekân seçimiyle taşınan anlam, olaylar ve mekân arasındaki ilişki, karakterler ve mekân arasındaki ilişki, mekândaki göstergeler, belirtiler ve semboller ile aktarılmak istenen anlam açıklanmıştır.

Anahtar Kelimeler

algı, göstergebilim, peyzaj tasarımı, görüntüsel gösterge, mekân, sinema

Space in the Cinema: Space Readings with Semiological Approache in The Fall Movie

Öz

Space is the common subject and study area of different disciplines such as art disciplines, philosophy, geography, performing arts and cinema, as well as architectural disciplines. For this reason, each discipline has defined space from its own point of view. The concept of space in architectural disciplines refers to the space with defined boundaries, formed by light-shadow, movement and time. In cinema, on the other hand, space is one of the inevitable elements such as scenario, light, music and actors. The purpose in cinema is not to define or create the space, but the space is a tool used to reach the goal. In cinema, space is used to tell the story, and the story cannot be told independently of the place. The importance of space in cinema is undeniable in order to convey and perceive events. In The Fall film, the two main characters meet in the hospital after being injured by falling, the dialogue between them and fantastic stories are told. The shooting of the film was made in different real locations in 16 countries. In this study; the concepts of space, space in cinema, space setup and space perception in cinema have been explained. Semiological analysis has been made of Hadrian's Villa and Garden, Buenos Aires Botanical Garden and Zoo, Akbar Shah Tomb, Chand Baori and Umaid Bhawan Palace, which were selected from the movie The Fall. The characteristics of the determined spaces, the meaning conveyed by the choice of place, the relationship between events and space, the relationship between characters and space, the meaning to be conveyed by the signs, indexes and symbols in the space has been explained.

Anahtar Kelimeler

perception, semiology, space, landscape design, cinema, green area., icon

Kaynakça

• Adiloğlu, F. (2001). Türk sineması: mekân üzerinden bir çözümleme (Tez No. 176213) [Yayımlanmış doktora tezi, İstanbul Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Akdoğan, G. (1974). Bahçe ve peyzaj sanatı tarihi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları.
• Akyıldız, Ö. (2012). Mimari mekânların, sinemanın kurgusal mekânları üzerine etkileri (Tez No. 312200) [Yayımlanmış yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Beşışık, G. (2013). Sinema ve mimarlıkta mekân kurgusu ve kavrayışı (Tez No. 328495) [Yayımlanmış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Bilgili, M. (2016). Coğrafya öğretiminde mekân ve yer karmaşası üzerine bir araştırma. Coğrafya Eğitimi Dergisi, 2(1), 11-19.
• Bolak Hisarlıgil, B. (2008). Martin Heidegger’de ‘mekân’ düşüncesi: Hermeneutik-fenomenolojik bir yaklaşım. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(25), 23-34.
• Buenos Aires Botanik Bahçesi. (2021, 24 Ekim). Wikipedia içinde. https://en.wikipedia.org/wiki/Buenos_Aires_Botanical_Garden
• Buenos Aires Eko-Park. (2022, 5 Kasım). Wikipedia içinde. https://en.wikipedia.org/wiki/Buenos_Aires_Eco-Park_(formerly_Zoo)
• Cankurtaran, D. (2016, 25 Kasım). Sanatta mekân olgusu. Mimari tasarım yüksek lisans programı: Mimari tasarım süreç ve etkileşimleri yüksek lisans dersi semineri, İstanbul Teknik Üniversitesi. https://mimaritasarimsurecveetkilesimleri.wordpress.com/2016/11/25/sanatta-mekân-olgusu/
• Çankaya, K. (2008). Sinemada görsel algılama (Tez No. 236042) [Yayımlanmış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Dali, S. (1935). Mae West’s Room. Art Institute of Chicago, Chicago, Illınois. https://www.istanbulsanatevi.com/sanatcilar/soyadi-d/dali-salvador/salvador-dali-surrealist-daire-olarak-kullanilabilen-mae-westin-yuzu-8223/
• Erdoğdu, Ö. (1993). Sinema ve mekân. Ege Mimarlık, 11, 49-53.
• Ertem, Ü. (2010). Sinema ve mimarlık etkileşiminin örnek kara filmler üzerinden incelenmesi (Tez No. 292336) [Yayımlanmış yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Gezer, H. (2012). Mekânı kavrama sürecinde algılama bileşenleri. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(21), 1-10.
• Graham, H. (2006). Art deco India. Spirit of Progress, 7(1), 16-18.
• Güneş, A. (2013). Bir eserin mimarisini göstergebilimsel bir yaklaşımla okuma ya da mimari göstergebilim: Divriği Ulucamii ve Darüşşifası. Erciyes İletişim Dergisi “akademia”, 3(2), 74-86.
• Hasol, D. (1988). Ansiklopedik mimarlık sözlüğü. Yem Yayınları, 35.
• Hazır, R. (2020). The Fall hakkında mutlaka bilinmesi gereken 15 detay. https://filmloverss.com/the-fall-hakkinda-mutlaka-bilinmesi-gereken-15-detay/
• İlkdoğan, H. (2017). Üç oda üç zaman, okuyucu filmi göstergebilimsel analizi. İdil Journal of Art and Language, 6(38), 2817-2833.
• Kahveci, K. (2017). Varlık-yokluk arasında: Mekân üzerine bir değerlendirme. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 59, 101-108.
• Mackenzie, D. A. (1996). Çin ve Japon mitolojisi. İmge Kitabevi.
• Miles, M. (1997). Art, space and the city. Routledge.
• Özcan, S. (2015). İstanbul adalarının mekân kullanımı ve sürdürülebilir yönetim kapsamında değerlendirilmesi (Tez No. 388817) [Yayımlanmış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Özçalık, M. (2017). Lotus çiçeğinin farklı kültürlerdeki önemi ve peyzaj tasarımında kullanımının irdelenmesi. Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi, 10, 22-28.
• Özçınar, M. (2010). Sinematografik zaman ve mekânın oluşumunda felsefi arka plan (Tez No. 280173) [Yayımlanmış doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Özmakas, U. (2009). Charles Sanders Peirce’ın gösterge kavramı. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 32-45.
• Öztürk, B. (2012). Sinemada mekân tasarımının incelenmesi: bilim kurgu sineması örneği (Tez No. 315199) [Yayımlanmış yüksek lisans tezi, Maltepe Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Rapoport, A. (1977). Human aspects of urban form: Towards a man-environment approach to urban form and design. Pergamon Press.
• Rifat, M. (2013). XX. yüzyılda dilbilim ve göstergebilim kuramları (1. tarihçe ve eleştirel düşünceler). Yapı Kredi Yayınları.
• Ryan, M. & Lenos, M. (2012). Film çözümlemesine giriş (E. S. Onat, Çev.). De Ki Basım Yayım Ltd. Şti.
• Serdaroğlu, F. (2016). Sinema neden sanattır? Sinemayı sanat olarak ele alan bir araştırma ne tür bir yaklaşım benimsenmelidir? Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Uluslararası Hakemli Dergisi, 24(2), 113-125.
• Sevin, B. (2018). Edebiyat, sinema, mekân arasındaki geçişgenlik üzerine bir araştırma: Steampunk ve Siberpunk’ın farklı tasarım sahalarındaki izdüşümleri (Tez No. 521105) [Yayımlanmış yüksek lisans tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Smith, J. D. (2009). Consistency and character in the Mahābhārata. Bulletin of the School of Oriental and African Studies, 72(1), 101-112.
• Singh, A. & Mishra, S. A. (2019). Study of ancient stepwells in India. International Journal of Research in Engineering, Science and Management, 2(10), 632-634.
• Singh, T. (Yönetmen/Senaryo Yazarı). (2008). The Fall [Film].
• Sözen, G. ve Boyacıoğlu, E. (2020). Sinema ve mimarlığın mekânla mutlak ilişkisi: Otomatik portakal. Mimarlık Dergisi, 415, 54- 59.
• Şahin, H. H. (2015). Ekber Şah’ın sosyo-kültürel ve dinî reformlarının toplumsal hayata etkisi. Tarih Okulu Dergisi (TOD), 22, 113-133.
• Şen, C. (2015). Bir dünya cenneti-Kadıköy ve edebiyatımız üzerine. Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature, 1(2), 241-242.
• Uslugil, H. E. (2021). Temel tasarım dersinin sinema filmleri eşliğinde yürütülmesine yönelik bir yöntem önerisi (Tez No. 685062) [Yayımlanmış doktora tezi, Konya Teknik Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.