Changing Norms, Eroding Values With Online Disinhibition Effect Virtual Media: Social Media BeggingThe Age Of Interface-Based Mobile Communication

Yıl 2021, Sayı: 10, 107 - 136, 30.05.2021

Eda Gedikoğlu Gül Esra Atalay

Öz

Anahtar Kelimeler

Social Media Begging, Digital Begging, Virtual Begging, Online Begging, Social Norms

Çevrimiçi Disinhibisyon Etkisi İle Değişen Normlar, Aşınan Değerler: Sosyal Medya Dilenciliği

Öz

Teknolojinin gelişmesiyle birlikte çevrimdışı ortamlarda yer alan birçok gündelik yaşam pratiği sosyal medya mecralarına entegre olmuştur. Sosyal medya mecralarının dikizleme kültürü oluşturmasıyla birlikte çevrimiçi ortamlarda kendine yer bulan eylemlerden biri de dilenciliktir. Sosyal medya araçlarının görünme ve göstermeye dayalı yapısı gündelik yaşam pratikleri kadar toplumsal normlar ve değerlerde de birtakım değişimlerin yaşanmasına neden olmuştur. Bu süreçte utanma duygusunun ortadan kalkması ve yüz yüze iletişimin etkisinin azalması sosyal normların dejenere olmasının sebepleri arasında yer almıştır. Kullanıcılar yüz yüze iletişimde dile getiremeyeceği para, ürün ve takip gibi isteklerini çevrimiçi ortamlarda rahatlıkla ifade etmiştir. Yapılan bu çalışmada, sosyal medya araçlarının toplumsal kontrol mekanizmalarına etkileriyle birlikte sosyal normlar ve değerlerde yaşanan değişimlerin sosyal medya dilenciliğinin gerçekleşmesine olan etkilerinin ortaya çıkarılması hedeflenmiştir. Bu bağlamda irdelendiğinde sosyal medya dilenciliğinin tanımlanması, detaylandırılması ve örneklendirilmesi sağlanmıştır. Çalışma kapsamında içerik analizi ve netnografik araştırma yöntemi birlikte kullanılmıştır. Gelirini sosyal medyadan sağlayan fenomenlerin kullandığı Youtube, Instagram, TikTok ve Instagram mecralarından paylaştıkları gönderiler ve hikâyeler ile birlikte takipçilerin yaptığı yorumlar ve direkt kutusundan attıkları mesajlar çalışma kapsamında analiz edilmiştir. Çalışma sonucunda, sosyal medya aracılığıyla değişen sosyal normlar ve değerlerin sosyal medya dilenciliğine neden olduğu gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

sosyal medya dilenciliği, dijital dilencilik, sanal dilencilik, online dilencilik, sosyal normlar

Kaynakça

• Avcı, N. (2007). Toplumsal değerler ve gençlik. Siyasal Kitabevi.
• Aytaş, G. (2019). Ağızdan ağıza pazarlama trendi olarak sosyal medya fenomenlerinin marka yayılımı ve tüketici satın alma karar sürecine etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Afyon Kocatepe Üniversitesi.
• Birtek, F. (2014). Dilencilik suçu. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 5(2), 121-172.
• Bozkurt, Ö. (2018). Sosyal medya ve kültürel yansımaları. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (5) 406-417.
• Brown, D. ve Fiorella, S. (2013). Influence marketing – how to create, manage, and measure brand influencers in social media marketing. Que Publishing.
• Coşkun, C. (2018). Marka, ajans ve youtuber üçgeninde nüfuz pazarlamasının belirleyici unsurları [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Bahçeşehir Üniversitesi.
• Çelebi, M. (2009). Cumhuriyetin ilk yıllarında İstanbul’da dilencilik (Bir dilencinin anıları). İçinde S. Parin (Ed.), Bir kent sorunu dilencilik: “Sorunlar ve çözüm yolları”. (ss. 159-170). İBB Zabıta Daire Başkanlığı.
• Descartes, R. (1998). Discourse on method and meditations on first philosophy (D. A. Cress, Çev.). Hackett Publishing Company.
• Dijk, J. V. (2018). Ağ toplumu (B. Çoban ve B. Ataman, Çev.). Epsilon Yayınevi.
• Eroğlu, E. (2015). Geçmişten günümüze sosyal normlar. Akademik Bakış Dergisi, (50), 299-308.
• Ertürk, Y. D. (2016). İnsan ilişkileri ve iletişim yöntemleri. İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi.
• Gedikoğlu E. (2020). Dijital çağda değişen normlar, aşınan değerler: Sosyal medya dilenciliği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Üsküdar Üniversitesi.
• Gedikoğlu, E., Özşirin, S. ve Oğuş, K. (2019). Sosyal medya dilenciliği: Sosyal medya mecralarında sosyal normların dejenerasyonu. 6. Uluslararası İletişim Günleri Dijital Dönüşüm Sempozyum Bildiri Kitabı. (ss. 227-254). Üsküdar Üniversitesi.
• Goffman, E. (2004). Günlük yaşamda benliğin sunumu (B. Cezar, Çev.). Metis Yayınları.
• Gürbüz, A. (2014). Reşat Nuri Güntekin’in Miskinler Tekkesi romanında dilencilik algısı. Turkish Studies, 9(3), 745-754.
• Hardt, M. ve Negri, A. (2002), İmparatorluk (A. Yılmaz, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Karaca, P. (2021). Sosyal medya çağında dijital emek kavramı ve ticari bir medya platformu olarak Google. Aksaray İletişim Dergisi, 3(1), 131-164.
• Karaman, B. ve Özçalık, M. (2007). Türkiye’de gelir dağılımı eşitsizliğinin bir sonucu: Çocuk işgücü. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 14(1), 25-41.
• Kerstens, J. ve Stol, W. (2014). Receiving online sexual requests and producing online sexual images: The multifaceted and dialogic nature of adolescents’ online sexual interactions. Cyberpsychology: Journal of Psychosocial Research on Cyberspace, 8(1), Article 8.
• Kükrer, M. (2014). Ankara’da dilencilik ve sadaka kültürü [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi Sosal Bilimler Enstitüsü.
• Marshall, G. (1999). Sosyoloji sözlüğü (O. Akınhay ve D. Kömürcü, Çev.). Bilim ve Sanat Yayınları.
• Munzer, S. (1999). Beggars of God: The Christian ideal of mendicancy. The Journal of Religious Ethics, 27(2), 305-330.
• Özer, Y. E. ve Yontar, İ. G. (2013). Kent güvenliğini tehdit eden bir unsur olarak dilencilik. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(43), 237-249.
• Özkalp, E. (2003). Kültür. İçinde E. Özkalp, H. Arıcı, R. Bayraktar, O. Aydın, B. Erkal ve A. Uzunöz (Eds.), Davranış bilimlerine giriş. (ss. 57-73). Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Yayınları.
• Öztürk, E. ve Çalıcı, C. (2018). Modern toplumda kimlik, “siber dissosiyasyon” ve “siber alter”: Teorik ve klinik bir yaklaşım. İçinde E. Öztürk (Ed.), Ruhsal travma ve dissosiyasyon. (ss. 39-47). Türkiye Klinikleri Yayınevi.
• Pirtini, S., Onurlu, Ö. ve Tığlı, M. (2013). Pazarlama iletişiminde değer yaratma aracı olarak sosyal medya ve sosyal ağlar. İçinde C. Bilgili ve G. Şener (Eds.), Kitle iletişiminde yaşanan değişimler (ss. 203-212). Grafik Tasarım Yayıncılık.
• Rojek, C. (2001). Celebrity. Reaktion Books.
• Sayar, K. (2013). Özgürlüğün baş dönmesi. Timaş Yayınları.
• Sayın, Ö. (1994). Sosyolojiye giriş. Neşa Ofset.
• Seyyar, A. (2015). İngilizce-Almanca karşılıklı Türkçe açıklamalı ahlak terimleri (ansiklopedik sözlük). Rağbet Yayınları.
• Suler, J. (2004). The online disinhibition effect. Cyber Psychoogy & Behavior, 7(3). 321-326.
• Sözen, E. (2012). Hepimiz globaliz hepimiz yereliz. Melisa Matbaacılık.
• Tarhan, N. (2011, Eylül 27). Sosyal medya ahlaki normları değiştirdi mi? https://www.nevzattarhan.com/sosyal-medya-ahlaki-normlari-degistirdi-mi.html. Erişim tarihi: 08.09.2019.
• Tokgöz Bakıroğlu, C. (2013). Sosyalleşme ve kimlik inşası ekseninde sosyal paylaşım ağları. XV. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri. (ss. 1047-1054). Akdeniz Üniversitesi.
• Türk Dil Kurumu Sözlükleri. TDK: http://sozluk.gov.tr/. Erişim tarihi: 22.07.2019
• Vatandaş, C. (2002). Dilenciler ve dilencilik (sosyolojik bir araştırma). Sosyal Bilimler Dergisi, 170-183.