Black Mirror Dizisi Özelinde Hipergerçeklik: Post-Truth Kavramı Bağlamında Bir Değerlendirme

Yıl 2021, Sayı: 11, 63 - 86, 30.12.2021

Hakan Ayaz , Ferihan Ayaz

Öz

Posth-truth kavramı gerçekliğin tam olarak anlaşılamadığı, örtülü bir gerçeklik dönemini işaret etmektedir. Hiper gerçeklik kavramıyla Baudrillard’ın işaret ettiği dünya post-truth şeklinde ifadesini bulan dünya ile aynı özellikleri taşımaktadır. Ancak özellikle teknolojinin gelişmesi gerçekliğin çarpıtılmasını daha çok kolaylaştırmıştır. Gelişen medya araçları ve yeni iletişim teknolojileri gerçekliği bambaşka bir boyuta taşımıştır. Baudrillard’ın işaret ettiği karmaşık bir dünyada yaşamak zorunda olan insanlar teknolojinin dezavantajlarını da deneyimlemektedir. Teknolojinin dezavantajlarına işaret eden Black Mirror dizisinin incelenmesi bu bağlamda önemlidir. Bu çalışmada söz konusu dizinin 5 bölümü nitel içerik analizi tekniği ile analiz edilmiştir. Bu analizin sonrasında şu sonuçlara ulaşılmıştır: Tüm bölümlerde ortak olan şey dünyanın, insanın ve teknolojinin değişimi sonucunda insanların daha da yalnızlaşması, mutsuzlaşması, metalara sahip olmanın insanı mutlu etme yetmemesi, teknolojinin kontrolünü daha da arttırması, insana ait gerçeklik duygusunun yitimi temasıdır. İnsanoğlu teknolojiyi daha ileri bir aşamaya taşımaktadır. Ancak teknoloji insanın özünü esir almakta, onu bir hapishane gibi çevrelemektedir. Baudrillard’ın işaret ettiği “gerçek üstü” topluma, medya aracılığı ile şekil verilmekte ve sistem kendini yeniden üretmektedir. Sisteme yönelik başkaldırılar bile sistem tarafından kendine dahil edilmektedir. İsyanın bile yer aldığı bir raf vardır ve hiçbir şey sistemin dışına itilmez. Her şey sistemin bir aracı haline kolaylıkla dönüşebilmektedir. Teknolojik gelişmelerin insan hayatında yol açabileceği sorunları öngörmek, insanlığın geleceğinin sağlığı açısından faydalı olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Posttruth, hiper gerçeklik, Black Mirror, Gerçek üstü, Teknoloji

Kaynakça

• Altincik, H. (2017). Popüler kültür araçlarından reklamların gündelik ihtiyaçları yönlendirmesi: Cam sektörü reklamları örneğinde bir analiz. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18: 52-62.
• Antony, S. ve Tramboo, I.A. (2020). Hyperreality in Media andLiterature: An Overview of Jean Baudrillard’sSimulacraandSimulation. EuropeanJournal of Molecular&ClinicalMedicine, 7(10), 3314-3318.
• Aşkan, H. ve Altunay M. C. (2018). Teknolojik ilerlemenin distopik imgesi: Black Mirror Televizyon Serisi. İNİF E-Dergi, 3(2), 49-62.
• Atmaca, A.Ö. (2016). ABD’nin hakikat ötesi başkanı: Donald Trump. TheTurkish Yearbook of International Relations. 47, 105-111.
• Baudrillard, J. (2011). Simülakrlar ve simülasyon (6. baskı). (O. Adanır, Çev.). Ankara: Doğu Batı Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1982).
• Brooker, C. (2011). Charlie Brooker: the darkside of our gadget addiction | Gadgets | TheGuardian (Erişim tarihi: 26.11.2021).
• Karapınar, A. (2017). Gerçeklik ve hiper gerçeklik; Baudrillard ve G. Debord anlatılarından hareketle "hakikatin yeniden insaşı". Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(53), 513-518.
• Keyes, R. (2017). Hakikat sonrası çağ. (Çev: D. Özçetin). Ankara: Delidolu.
• Keyes, R. (2004). Post-truthera. New York: St. Marttin’sPress.
• Koçak, P. G. (2017). Gösterişçi tüketim üzerine teorik ve uygulamalı bir çalışma: Pamukkale Üniversitesi Örneği. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2: 79-112.
• Lacan, J. (2005). Ecrits. (Çev: B. Fink, H. Fink ve R. Grig). Newyork: Norton &Company.
• Mayring, Philipp (2000). Qualitative Content Analysis. Forum QualitativeSozialforschung/Forum: QualitativeSocialResearch, 1(2), Art. 20. https://www.researchgate.net/publication/215666096_Qualitative_Content_Analysis (Erişim Tarihi: 02.11.2021).
• Onay, A. ve Övür, A. (2018). Yapay zeka örneği olarak Black Mirror dizisi metal kafa bölümünün incelenmesi. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 2(3), s. 121-135.
• Önk, Ü.Y. (2009). Baudrillard perspektifinden bir kitle iletişim ve sanat aracı olarak simülasyon evreninde televizyon. Selçuk İletişim, 5(4), 201-218.
• Jimenez-Morales, M. ve Lopera-Marmol, M. (2018). Why Black Mirror is reallywrittenby Jean Baudrillard, Black Mirrorand Critical Media Theory içinde (s. 103-113),.(Editörler: Angela M. Cirucci ve BarryVacker), Lanham :LexingtonBooks.
• Sarıoğlu, E.B. (2020). Yalan haber, “post-truth” kavramı ve medya üçlemesi: Geçmişten gündeme belirleyen örnekler. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi. 9(1), 377-397.
• Shaljani, B. (2018). Reklamlarda artırılmış gerçeklik uygulamalarının tüketici davranışlarında oynadığı rol. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Ticaret Üniversitesi: İstanbul.
• Şen, A.F ve Taşdelen, H. (2020). Post-truth bağlamında yeni medya: 2019 yerel seçim örneğinde bir inceleme. Akdeniz İletişim Dergisi, 33, 11-34.
• Şimşek, V. (2018). Post-truth ve yeni medya: Sosyal medya grupları üzerinden bir inceleme. Global Media Journal TR Edition, 8(16), 1-15.
• Terzi, A. (2020). Posttruth kavramı ve Türkçe karşılıkları üzerine. Türk Dili, 69(820), 80-86.
• Yaşar, İ. H. ve Uğurhan, Y. Z. C. (2021). Sosyal medyada güven ve teyit: Sosyal medya kullanım sıklığı bağlamında bir inceleme. İNİF E- Dergi, 6(1), 32-52.
• Zarzalejos, J.A. (2017). Communication, journalismandfact-checking. UnoDevelopingIdeas. 27, 11-13.
• https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/definition/english/post-truth?q=post-truth (Erişim tarihi: 23.09.2021.
• https://teyit.org/yilin-kelimesi-post-truth-nedir/(Erişim Tarihi: 24.09.2021).
• https://www.cnnturk.com/kultur-sanat/black-mirror-dizisinin-konusu-nedir-oyunculari-ve-isimleri-neler-black-mirror-dizisi-kac-sezon-kac-bolum (Erişim Tarihi: 02.11.2021).
• https://www.oscarfavorite.com/2013/09/fifteen-million-merits.html (Erişim Tarihi: 02.11.2021).
• https://www.news18.com/news/movies/black-mirror-rachel-jack-and-ashley-too-review-miley-cyrus-episode-is-not-more-than-hannah-montana-2177495.html (Erişim tarihi: 26.11.2021).
• https://www.buzzfeed.com/mjs538/black-mirror-ep-and-britney (Erişim Tarihi: 26.11.2021).
• https://tr.pinterest.com/pin/601019512752732882/ (Erişim Tarihi: 26.11.2021).
• https://www.dimestoreriot.com/2015/09/the-waldo-moment.html (Erişim Tarihi: 26.11.2021).