Gerçekliğin Yeniden İnşasında Sosyal Medya Ve Hakikat Ötesi Düşüncenin Simbiyotik İlişkisi

Yıl 2021, Sayı: 11, 1 - 17, 30.12.2021

Esma Keskinkaya

Öz

Yoğun olarak Donald Trump’ın Amerika Birleşik Devletleri başkanı olarak seçilmesi ile gündeme gelen ve nihayetinde 2016 yılında Oxford Dictionary tarafından yılın sözcüğü olarak ilan edilen hakikat ötesi (post-truth), muğlak bir gerçekliği yeniden, ancak bu sefer daha güçlü bir biçimde gündeme gelmesini sağlamıştır. Bu kavram dikkatleri somut delillerin ve uzmanlıkların gücünün zayıfladığı, duyguların en kuvvetli deliller olarak sayıldığı bir hakikat rejimine çekmektedir. Hakikat ötesi kavramı temelde kamuoyundaki önemli bir dönüşüme karşılık gelmektedir. Artık insanlar siyasiler tarafından aldatılan pasif gruplar olmaktan çıkmış, yalanlara ortak olmaya başlamışlardır. Duyguların insanları etkilemede mantığın önüne geçtiği bu düşünce sistemi, sosyal medya ortamında daha da güçlenmiştir. Bu makalede hakikat kavramından yola çıkılarak, yalan, hakikat ötesi ve sosyal medyanın etkileşimini takip eden bir izlek üzerinden sosyal medyanın hakikat ötesi rejimin inşasındaki rolü ile hakikat ötesi düşünce sisteminin sosyal medyanın etkisini artıran özelliklerini ortaya koymak amaçlanmıştır. Sosyal medyanın hakikat ötesi düşünce sistemi üzerindeki etkisi konusundaki akademik mutabakata ek olarak hakikat ötesi düşünce sisteminin de sosyal medyanın etkisini artırdığı savunulmaktadır. Değişen kamuoyu, logosun itibarsızlaşması, duygulanım gerçekliği ve uzman karşıtlığı bu karşılıklı etkileşimde merkezi konuma sahip olmuşlardır.

Anahtar Kelimeler

Hakikat, Hakikat Ötesi, Sosyal Medya, Alternatif Gerçek, Kamuoyu

Kaynakça

• Aristoteles, (1995). Retorik, (M. H. Doğan, Çev.), Yapı Kredi
• Block, D. (2019). Post-truth and political discourse, Pallgrave Macmillan,
• Boletsi, M. (2017). Crisis, terrorism, and post-truth: processes of othering and self-definition in the culturalization of politics, İçinde Boletsi & Sage, (ss. 17-50). Brill Rodopi
• Boletsi, M. ve Sage, T. (Editörler.) (2017). Subjects barbarian, monstrous, and wild encounters in the arts and contemporary politics, Brill Rodopi.
• Bradley, F. H. (1907). On truth and copying, Mind, Sayı 62, Nisan 1907. 165-180
• Bradley, F.H. (1914). Essays on truth and reality, Clarendon Press
• Carson, T.L. (2010). Lying and deception theory and practice, Oxford University Press
• Castells, M. (2015) Networks of outrage and hope social movements in the ınternet age, (2. Baskı), Cambridge
• Cosentino, G. (2020). Social media and the post-truth world order the global dynamics of disinformation, Palgrave Macmillan
• Çağrıcı, M. (1997). Hakikat, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 15, 177-178
• Çalışlar, A. (1991). Felsefe sözlüğü, Cem
• Duman, M.A. (2019). Tanzimat dönemi Türk edebiyatı’nın pragmatiği, Paradigma Akademi
• Foucault, M. (1980). Power / knowledge selected interviews & other wrinting 1972-1977, Colin Gordon (editör), Pantheon Books
• Gardner, H. (2011), Hakikat, güzellik ve iyilik, Optimist
• Geçer, E. (2018). Gerçeğin paradoksal yenilgisi (iletişim, kültür ve politika yazıları), 1. Baskı, İletişim Medya
• Geçer, E. ve Özmen, K. (2018), Yeni medya, siyaset ve manipülasyon: Facebook'tan Cambridge Analytica'ya Trump-Clinton yarışı, İçinde E. Geçer, (ss.151-174), İletişim Medya
• Güven, A. (2020). Hakikatin yitimi olarak post-truth: bir kavramsallaştırma denemesi, İnsan & İnsan, Kış 2020, 7(23), 20-36.
• Hançerlioğlu, O. (1985). Felsefe ansiklopedisi kavramlar ve akımlar, Cilt 2 (E-I), Remzi
• Hızır, N. (1955). Kavram incelemeleri IV hakikat kavramı üzerine, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 13(4), 57-61
• Jaques, C., Islar, M. ve Lord,G. (2019). Post-truth: hegemony on social media and implications for sustainability communication, Lund University Centre for Sustainability Studies, 11 (2120), 1-16
• Isenberg, A. (2014). Deontology an the ethics of lying, Philosophy and Phenomenological Research, 24(4), 463-480
• İsi, H. (2015). Gerçek ve hakikat sözcükleri üzerine felsefi ve dilbilimsel inceleme, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(41), Aralık 2015, 181-195
• James, W. (1987). Writings 1902-1910 the varieties of religious experience pragmatism a pluralistic universe the meaning of truth some problems of philosophy essays, Penguin Random House, Library of America Series No 38.
• Jamieson, K.H. ve Cappella, J. N. (2010). Rush limbaugh and the conservative media establishment echo chamber, Oxford
• Kahneman, D. (2011).Thinking, fast and slowly, Farrar, Straus and Giroux
• Kalpokas, I. (2019). A political theory of post-truth, Palgrave Pivot
• Kant, I. (1991). The metaphysics of morals, (M. Gregor Çev.), Cambridge University Press, (Orijinal eserin yayın tarihi 1797).
• Karagöz, K. (2018). “Post-truth çağında yayıncılığın geleceği”, TRTakademi, 3(6), Temmuz 2018, 678-708
• Keyes, R. (2017), Hakikat sonrası çağ, (İlk Baskı 2004), DeliDolu
• Kocabay Şener, N. (2018). Hakikat sonrası çağda haber organizasyonlarının itibarını “haber”le korumak, Halkla İlişkiler ve Reklam Çalışmaları E-Dergisi, Mart 2018, 1(1), 55-69
• Lewandowsky, S. , Ecker, U. K. H., & Cook, J. (2017). Beyond misinformation: understanding and coping with the “post-truth” era. Journal of Applied Research in Memory and Cognition, 6(4), 353-369.
• Li, X. ve Yuan, Y. (2020). When lying is more than deceiving: A pragmatic study of lying based on the relevance-adaptation model, Journal of Pragmatics, 163, 32-45
• Marsh, K. (2017). Living post-truth lives… but what comes after?, NATO Strategic Communications Centre of Excellence, 3, Güz 2017, 191-206
• McComiskey B. (2017). Post-truth rhetoric and composition, AAUP
• McIntyre, L. (2018). Post-truth, Massachusetts Institute of Technology
• McLennan, M. (2018). Differend and “post-truth”, French Journal For Media Research, Sayı 9, ISSN 2264-4733
• McManus, C. ve Michaud C. (2018). “Never Mind The Buzzwords: Defining Fake News and Post-Truth”, İçinde J. Althuis ve L. Haiden (ed.) i, ss. 14-20
• Mill, J. S. (1985). What Utilitarianism Is. İçinde The Collected Works of John Stuart Mill, Essays on Ethics, Religion, and Society, J.M. Robson (editör) (Orijinal eserin yayın tarihi 1833)
• Morvan, P. (2004). Ramsey on truth and truth on Ramsey, British Journal for the History of Philosophy, 1(4), 705 – 718
• Nichols, T. (2017). The death of expertise, Oxford Press
• Niedzviecki, H. (2019). Dikizleme günlüğü, Gökçe Gündüç (çev.), 2. Basım, Ayrıntı
• Oxford Languages, (2016) Word of the Year, https://languages.oup.com/word-of-the-year/2016/
• Pariser, E. (2011), Filter bubble: what the ınternet is hiding from you, Penguin
• Perez, R.M. ve Mayorga, T. (2007). From realism to "realicism" the metaphysics of Charles Sanders Peirce, Lexington Books
• Ross, W.D. (2007) The right and the good, Philip Stratton-Lake (ed.). Clarendon Press (Orijinal eserin yayın tarihi 1930)
• Sawyer, M.E. (2018). Post-truth, social media, and the “real” a phantasm”, İçinde M. Stenmark, S. Fuller ve U. Zackariasson (editörler) ss. 1-17
• Schwartz, R. (2012). Rethinking pragmatism from william james to contemporary philosophy, Wiley-Blackwell
• Speed, E. ve Mannion, R. (2017). The rise of post-truth populism in pluralist liberal democracies: challenges for health policy. International Journal of Health Policy Managment, 6(5), 249–251
• Stenmark, M. Fuller, S. ve Zackariasson, U. (ed). (2018). Relativism and post-truth in contemporary society, Palgrave Macmillan
• Taş, O. ve Taş, T. (2018). Post-hakikat çağında sosyal medyada yalan haber ve Suriyeli mülteciler sorunu, Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, S. 29, 183-208
• Tepe, H. (2016). Platon’dan Habermas’a felsefede doğruluk ya da hakikat, Bilgesu
• Terzi, A. (2020). Post-truth kavramı ve türkçe karşılıkları üzerine, Türk Dili, Nisan 2020, 69(820), 80-86
• Tesich, S. (1992). A Government of Lies, The Nation, Ocak 1992, 6(13), 12-14
• Tutal, N. (2017). Post-gerçek: şeytanla imzalanan yeni sözleşme, Varlık Dergisi, Mayıs 2017.
• Walker, V. (2018). Post-truth Rhetoric and its Impacts on the 2016 Presidential Election, Ball State University, Onur Tezi
• Wittgenstein, L. (2018). Tractatus logico-philosophicus, (İlk Baskı 1922), Pears/McGuinness (çev.), http://people.umass.edu/klement/tlp/tlp.pdf
• Zackariasson, U. (2018). Introduction: engaging relativism and post-truth, İçinde M. Stenmark, S. Fuller ve U. Zackariasson (ed). ss. 1-17 doi:10.1007/978-3-319-96559-8_1
• Zalta, E.N., Nodelman, U., Alben, C. ve Anderson, R.L. (2019). The pragmatic theory of truth, Standford Encyclopedia of Philosophy, Standford Universitesi