Comparison of public-commercial news sites in terms of click-baiting oriented reporting: the case of trthaber.com and milliyet.com.tr

Yıl 2021, Sayı: 11, 18 - 37, 30.12.2021

Mahmut Bingöl Hayrullah Yanık

Öz

Considered as the fourth estate in developed democratic systems, the media undergoes a radical transformation with the internet. While the sector takes advantage of the unlimited possibilities of the internet, commercial concerns cause new legal and ethical violations. One of these violations is the "click baiting" journalism. Click baiting in general is the act of producing news based on manipulation in violation of the journalism principles and values by playing with news headlines, themes and visuals in order to attract more clicks and visitors in internet journalism. In this study, the difference between public and commercial journalism in terms of click-baiting journalism within the framework of public activity understanding of journalism is analyzed by content analysis method based on the criteria created from the literature. As samples, trthaber.com and milliyet.com.tr are included in the study. In the study, the equal number of homepage news of these news sites on April 17, 2018 and March 24, 2021 are analyzed. The findings revealed that, unlike trthaber.com, milliyet.com.tr heavily uses click baits.

Anahtar Kelimeler

Online journalism, click-baiting, news headline, public journalism, commercial journalism

Tık Tuzağı Habercilik Açısından Kamu-Ticari Haber Sitelerinin Karşılaştırılması: trthaber.com İle milliyet.com.tr Örneği

Öz

Gelişmiş demokratik sistemlerde dördüncü güç olarak kabul edilen medya, internet ile birlikte köklü bir dönüşüm geçirmektedir. Sektör, internetin sınırsız olanaklarından yararlanırken, özellikle ticari kaygılar yeni yasal ve etik ihlallere neden olmaktadır. Bu ihlallerden bir tanesi “tık tuzağı” habercilik anlayışıdır. Tık tuzağı; internet haberciliğinde daha fazla tıklanma ve ziyaretçi çekmek amacıyla haber başlığı, tema ve görselleriyle oynayarak habercilik ilke ve değerlerine aykırı bir şekilde manipülasyona dayalı bir haber üretme eylemidir. Çalışmada, gazeteciliğin kamusal faaliyet anlayışı çerçevesinde, tık tuzağı odaklı habercilik açısından kamu ve ticari yayıncılık arasındaki fark, literatüre dayalı olarak oluşturulan kriterler üzerinden içerik çözümlemesi yöntemiyle analiz edilmektedir. Çalışmaya trthaber.com ve milliyet.com.tr dahil edilmiştir. Çalışmada, söz konusu haber sitelerinin 17 Nisan 2018 ve 24 Mart 2021 tarihlerindeki eşit sayıdaki ana sayfa haberleri analiz edilmiştir. Elde edilen bulgular, trthaber.com'un aksine milliyet.com.tr'nin yoğun bir şekilde tık tuzaklarına başvurduğunu ortaya koymuştur

Anahtar Kelimeler

İnternet gazeteciliği, tık tuzağı, haber başlığı, kamu yayıncılığı, ticari yayıncılık

Kaynakça

• Akgüner, T. (1998). Kamu Hizmeti Yayıncılığı. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi (7). 285-296. 10 Şubat 2018 tarihinde https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/212903 adresinden erişilmiştir.
• Aktaş, C . (2007). İnternet'in Gazeteciliğe Getirdiği Yenilikler. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 5 (1), 30-41. http://dergipark.gov.tr/josc/issue/19015/200719 adresinden 28.12.2017 tarihinde erişilmiştir.
• Aziz, A. (2014). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri ve Teknikleri (geliştirilmiş ve gözden geçirilmiş 9. baskı), Ankara: Nobel Yayınevi.
• Basın Konseyi. Basın Meslek İlkeleri. https://www.basinkonseyi.org.tr/basin-meslek-ilkeleleri/ adresinden 08.03.2018 tarihinde erişilmiştir.
• Berta García, Orosa, Santiego Gallur, Santorun, Xosé López, García (2017): “Use of clickbait in the online news media of the 28 EU member countries”. Revista Latina de Comunicación Social, 72, pp. 1.261 to 1.277. http://www.revistalatinacs.org/072paper/1218/68en.html DOI: 10.4185/RLCS-2017-1218en.
• BTK. (2020). İletişim Hizmetleri İstatistikleri. https://www.btk.gov.tr/uploads/pages/iletisim-hizmetleri-istatistikleri/istatistik-2020-3.pdf, adresinden 01.03.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Bulunmaz, B. (2011). “İnternet Gazeteciliğinin Medya Dünyası İçindeki Rolü Ve Ekonomik Boyutları”. Marmara İletişim Dergisi, (18), 27-46, http://dergipark.gov.tr/maruid/issue/25223/266660, adresinden 07.03.2018 tarihinde erişilmiştir.
• Chen, Y., Conroy, N. J., & Rubin, V. L. (2015, November). Misleading online content: Recognizing clickbait as false news. In Proceedings of the 2015 ACM on Workshop on Multimodal Deception Detection (pp. 15-19). ACM.
• D., Potter (2006). Handbook of Independent Journalism. US Department of State, International Information Programs.
• Deuze, M. (2001). “Understanding the Impact of the Internet: On New Media Professionalism, Mindsets and Buzzwords”. Faculty of Social and Behavioral Sciences (FMG), EJournalist: Volume 1, Number 1. http://www.ejournalism.au.com/ejournalist/deuze.pdf adresinden 20.02.2018 tarihinde erişilmiştir.
• Deuze, M. (2003). “The Web and its Journalisms: Considering the Consequences of Different Types of News Media Online”. New Media & Society 5(2), pp.203-230, DOI: 10.1177/1461444803005002004
• Erdemir, F. (2009 ). Özel Televizyon Yayıncılığına Geçiş Sürecinde TRT’nin Yazılı Basında Sunumu (1990 – 2007) (Yayımlanmış Doktora Tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi, https://tez.yok.gov.tr/ adresinden 25.02.2018 tarihinde erişilmiştir, tez no:257683.
• Erdoğan, İ. (2008). İletişimi Anlamak, (3. Baskı). Ankara: Erk Yayınevi.
• Eren, E. (2008). Kamu Yayıncılığı ve Bir Kitle İletişim Kurumu Olarak Türkiye Radyo Televizyon Kurumu, (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, SBE, İstanbul, https://tez.yok.gov.tr/ adresinden 27.02.2018 tarihinde erişilmiştir, tez no:231750.
• Evers, H. (2010a). “Medya etiği”. Çaplı, B., Tuncel, H. (Ed). Televizyon Haberciliğinde Etik (İçinde), 45-59, Ankara: Fersa Yayınları.
• Evers, H. (2010b). “İnternet Haberciliği: Yeni Etik Sorunlar mı?”, Çaplı, B., Tuncel, H. (Ed). Televizyon Haberciliğinde Etik (İçinde), s. 322-328, Ankara: Fersa Yayınları.
• Flavian, C., & Gurrea, R. (2016). İnternette Gazete Okumak - Web Sitesinin Niteliklerinin Etkisi. (Çev.) Mahmut Bingöl, (içinde) Yeni Medya:Kullanıcının Yükselişi, (Eds.)H. Hülür, & C. Yaşın, s. 439-464. Ankara: Ütopya.
• Geray, H., Aydoğan, A. (2010). “Yeni İletişim Teknolojileri ve Etik”. Çaplı, B., Tuncel, H. (Ed). Televizyon Haberciliğinde Etik (İçinde), s. 305-321, Ankara: Fersa Yayınları
• Giussani, B. (1997). “A New Media Tells Different Stories”. First Monday, 2(4). https://doi.org/10.5210/fm.v2i4.521.
• Güz, N. (2005). Haberde Yönlendirme ve Kamuoyu Araştırmaları, Ankara: Nobel Yayınevi.
• Güz, N., Yanık, H. (2020). “Toplumsal Sorumluluk Yaklaşımı ve Güven Bağlamında Medya ve Kamuoyu Araştırmaları Arasındaki İlişki”, Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 8 (1), ss. 298-336, https://doi.org/10.19145/e-gifder.671286.
• Hafızoğulları, Z. (2003). Kamu Yayıncılığı ve TRT Kurumu. Ankara Barosu Dergisi, (4), 13-38
• Internet World Stats-IWS (2020). Internet Growth Statistics: Todays Road to e-Commerce and Global Trade Internet Technology Reports. https://www.internetworldstats.com/emarketing.htm#top adresinden 20.02.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Işık, U., Koz, K. (2014). “Çöp Yığınlarında Haber Aramak: İnternet Gazeteciliği Üzerine Bir Çalışma”. Humanities Sciences, 9 (2), 27-43, http://dergipark.gov.tr/nwsahuman/issue/19919/213199 adresinden 19.01.2018 tarihinde erişilmiştir.
• İçel, K. (2017). Kitle İletişim Hukuku. İstanbul: Beta Yayınevi.
• Milliyet, https://www.milliyet.com.tr/ adresinden 17.04.2018 ve 24.03.2021 tarihlerinde erişilmiştir.
• Newhagen, J. E., & Rafaeli, S. (1996). Why communication researchers should study the Internet: A dialogue. Journal of computer-mediated communication, 1(4), JCMC 145. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/j.1083-6101.1996.tb00172.x)
• Özel, E. K., & Deniz, Ş. (2019). “Tık” ve “Etik” Arasında Sıkışan Gazetecilik: İnternet Gazeteciliğinin Ortaya Çıkardığı Yeni Etik Sorunlar Ve Gazetecilerin Konuya Bakış Açısı Üzerine Bir Araştırma. Erciyes İletişim Dergisi, 6(1), 443-466.
• Özyal, B. (2016). “Tık Odaklı Habercilik: Tık Odaklı Haberciliğin Türk Dijital Gazetelerindeki Kullanım Biçimleri”. Global Media Journal: Turkish Edition, 6 (12). 273-301, https://globalmediajournaltr.yeditepe.edu.tr/sites/default/files/Burak%20%C3%96ZYAL.pdf adresinden 20.03.2017 tarihinde erişilmiştir.
• Reklamcılar Derneği, (2020). Türkiye’de Tahmini Medya ve Reklam Yatırımları (İlk 6 Aylık Rapor), http://rd.org.tr/Assets/uploads/7ffbee0a-c83f-438c-8095-c2fbe18e968d.pdf adresinden 10.3.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Reklamcılar Derneği. (2018). 2017 Yılı Medya ve Reklam Yatırımları Raporu Açıklandı, http://rd.org.tr/haber/2017-medya-ve-reklam-yatirimlari-raporu-aciklandi, adresinden 03.04.2018 tarihinde erişilmiştir.
• TRT Haber, https://www.trthaber.com/, adresinden 17.04.2018 ve 24.03.2021 tarihlerinde erişilmiştir.
• TÜİK. (2020). En son kullanım zamanına ve cinsiyete göre bilgisayar ve İnternet kullanım oranları, 2004-2020. https://tuikweb.tuik.gov.tr/ adresinden 08.02.2021 tarihinde erişilmiştir.
• TÜİK. (2020). Nüfus, yıllık nüfus artış hızı, il, ilçe, belde, köy sayısı ve nüfus yoğunluğu, 2007-2020, https://tuikweb.tuik.gov.tr/ adresinden 08.02.2021 tarihinde erişilmiştir.
• TÜİK. (2020). Son üç ay içinde İnternet kullanan bireylerin İnterneti kişisel kullanma amaçları. https://tuikweb.tuik.gov.tr/ adresinden 08.03.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Uluç, G. (2001). Basın ve Etik. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, Istanbul University Faculty of Communication Journal, 0 (11), ss.83-93. https://dergipark.org.tr/en/pub/iuifd/issue/22878/244562 adresinden erişilmiştir.
• Uyanık, F. (2012). Kamusal Yayıncılıkta Tarafsızlık Tartışmaları: BBC Örneğinde Gazze Haberleri (Yayımlanmış Doktora Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi, https://tez.yok.gov.tr/ adresinden 17.03.2018 tarihinde erişilmiştir, Tez No: 327812.
• We Are Social, Hootsuit. (2021). Digital 2021: Global Overview Report. https://wearesocial.com/digital-2021 adresinden 10.03.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Yaylagül, L. (2013). “Bilgisayar ve İnternetin Ekonomi Politiği”. Global Media Journal: Turkish Edition, 4(7),https://globalmediajournaltr.yeditepe.edu.tr/sites/default/files/Levent%20YAYLAGU%CC%88L.pdf adresinden 18.02.2018 tarihinde erişilmiştir.
• Yıldırım, B. (2010). “Gazeteciliğin Dönüşümü: Yöndeşen Ortam ve Yöndeşen Gazetecilik”. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 6 (2), 230-253. http://dergipark.gov.tr/josc/issue/19020/200645 adresinden 20.01.2017 tarihinde erişilmiştir.
• Yurdigül, Y., Yüksel, H. (2012). “Gazeteciliğin Dönüşümü: Yeni Medyaya Entegrasyon Sürecinde Değişen Habercilik Pratikleri”. Akdeniz İletişim, (18). 140- 162, https://dergipark.org.tr/tr/pub/akil/issue/48077/607866 adresinden 23.03.2018 tarihinde erişilmiştir.
• Yüksel, E., Gürcan, H. İ., Keskin Vural, İ., Birsen H. (2013). Haber Yazma Teknikleri, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını.