İsteğe Bağlı Yayın Hizmetlerinde Çocukların Korunması: “Minnoşlar” Filmi Örneği

Yıl 2022, Sayı: 13, 265 - 287, 29.12.2022

Merve Can Maraşlı

https://doi.org/10.55609/yenimedya.1160315

Öz

Televizyonculuk alanında dijital platformların hızla yaygınlaşarak geniş bir izleyici kitlesine ulaşması, bu konuda yeni hukuki düzenleme ve denetlemelerin yapılmasına neden olmuştur. Bilhassa televizyon yayınlarının olumsuz etkilerine en çok maruz kalan çocuk izleyiciler için koruyucu hüküm ve uygulamalar arttırılmıştır. Bu çalışmada, yeni medya unsurlarından dijital platformlar içerisinde yer alan isteğe bağlı yayın hizmetlerine yönelik yeni düzenlemeler ‘çocukların korunması’ bağlamında ele alınmaktadır. Netflix’te yayınlanan ve RTÜK tarafından ‘katalogdan çıkarma’ cezası uygulanan Minnoşlar (Cuties, Maïmouna Doucouré, 2020) filmi bu alanda yaptırım uygulanan ilk içerik olması sebebiyle çalışmanın örneklemi olarak belirlenmiştir. Filmin analizinde nitel araştırma yöntemlerinden tematik çözümleme kullanılmıştır. Çocuk istismarı sınırlarına giren ögelere odaklanılan çalışma, uluslararası ve ulusal mevzuata dayanarak ‘hukuka uygunluk’ perspektifinden analiz edilmiştir. Filmin analizinden elde edilen bulgular ile RTÜK’ün uygulamış olduğu yaptırım kararı ilişkilendirilerek irdelenmiştir. Çalışmanın sonucunda, isteğe bağlı yayın hizmetlerinin zararlı içeriklerinden çocukları korumak için başta özdenetim ve ortak denetim mekanizmalarının doğru işletilmesi olmak üzere, medya okuryazarlığına verilen önemin artırılması ve çocukların kendileri için uygunsuz olan yayınlara erişiminin teknik olarak sınırlandırılması gerekliliğine ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İsteğe Bağlı Yayın Hizmetleri, Çocukların Korunması, RTÜK, Netflix, Minnoşlar

Destekleyen Kurum

YOK

Proje Numarası

YOK

Teşekkür

YOK

Ensuring Child Safety on Video on-Demand Services: The case of “Cuties” Movie

Öz

The rapid proliferation of digital platforms in the field of television broadcasting has led these platforms to reach a wider audience. Accordingly, new legal regulations and inspections have come along in this period. Protective provisions and practices have been increased, especially for child viewers, who are most vulnerable to the negative effects of television broadcasts. In this study, new regulations for video-on-demand services on digital platforms, one of the new media elements, are discussed in the context of ‘protection of children'. The movie Cuties (Doucouré, 2020), which has been broadcasted on Netflix and punished by 'exclusion from the catalog' in Turkey by “Radio and Television Supreme Council” (RTUK), has been chosen as a case for the study since it is the first content sanctioned in this regard. Thematic analysis has been used for the analysis of the movie. The main focus of this study is on the elements that fall within the boundaries of child abuse. These elements have been analyzed from the perspective of "compliance with the law" based on international and national legislation. The findings obtained from the analysis of the film and the sanction decision applied by RTUK have been analyzed by associating them. One of the conclusions is that the correct application of self-regulation and co-regulation mechanisms to protect children from the harmful content of video on-demand services is a necessity in today’s digital broadcasting world. Additionally, the importance of media literacy and technical measures limiting children's access to inappropriate content may present alternative solutions to the problem.

Anahtar Kelimeler

Video on-Demand Services, Child Safety, RTUK, Netflix, Cuties

Proje Numarası

YOK

Kaynakça

• Anayasa Mahkemesi. (2017, 28 Aralık). Yeterli gerekçe gösterilmeden edebî eserin müstehcen sayılmasının ifade, bilim ve sanat ile basın özgürlüklerini ihlal ettiğine ilişkin kararın basın duyurusu. https://www.anayasa.gov.tr/icsayfalar/basin/kararlarailiskinbasinduyurulari/bireyselbasvuru/detay/149.html.
• American Psychological Association. (t.y.). Pedophilia. APA dictionary of psychology. 12 Haziran 2021’de https://dictionary.apa.org/pedophilia adresinden alındı.
• BBC, (2021, 20 Ocak). Netflix'in abone sayısı salgın döneminde 200 milyonu aştı, şirket hisseleri değer kazandı. https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-55731244.
• BBC, (2020, September 4). Cuties Director 'Received Death Threats' over Netflix Film Poster. https://www.bbc.com/news/entertainment-arts-54027182.
• Boynudelik, U. (2018). Türkiye’nin sayısal televizyon yolculuğu (2010’dan bugüne). http://www.uygarboynudelik.com/wp-content/uploads/2018/02/TURKIYE%E2%80%99NIN-SAYISAL-TV-YOLCULUGU-220218C.pdf.
• Bulut, N. (2000). Hak ve özgürlüklerin sınırlandırılma nedeni olarak genel ahlâk. Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, 4(1-2) 29-42. https://hukukdergi.ebyu.edu.tr/?p=817.
• Büyükbaykal, G. (2007). Televizyonun çocuklar üzerindeki etkileri. İletişim Fakültesi Dergisi, (28), s. 31-44.
• Can Maraşlı, M. (2017). Avrupa Birliği’ne uyum bağlamında radyo ve televizyon yayınlarında denetim, uygulamada ortaya çıkan sorunlar ve özdenetim. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Can Maraşlı, M. (2021). Görsel-işitsel medyada ortak denetim. İçinde A. Çiftci (Editör), Kitle iletişiminde denetim. (ss. 425-449). Adalet Yayınevi.
• Chandler, D., Munday, R. (2018). Medya ve iletişim sözlüğü. (B, Taşdemir, Çev.). İletişim.
• Coşkun, S. (2018). Radyo ve televizyon yayın hizmetlerinde denetim. Adalet Yayınevi.
• Coşkun, S. (2021). Değişen televizyon izleme alışkanlıkları bağlamında dijital platformlarda eğlence programları: Gain örneği. İçinde S. Kılıç (Editör), Halkbilimi Bağlamında Türkiye’de Kültürel Turizm ve Eğlence Kültürü. (ss. 1-34). Eğitim Yayınevi.
• CSA.FR, (2020, 17 Kas). CSA kararı: “Mignonnes” Filminin avrupa kalifikasyonu. https://www.csa.fr/Reguler/Espace-juridique/Les-textes-reglementaires-du-CSA/Les-decisions-du-CSA/Qualification-europeenne-et-EOF-du-film-Mignonnes.
• Dale, M. (2020, Jan 14). Netflix Buys World Rights to Maimouna Doucouré’s Sundance-Player Cuties. https://variety.com/2020/film/global/netflix-buys-world-rights-to-maimouna-doucoures-sundance-player-cuties-1203467013/.
• Doucouré, M. (2019, September 15). Opinion: I directed ‘Cuties.’ This is what you need to know about modern girlhood. The Washington Post: https://www.washingtonpost.com/opinions/cuties-director-maimouna-doucoure-why-i-made-the-film/2020/09/15/7e0ee406-f78b-11ea-a275-1a2c2d36e1f1_story.html.
• Ec.europa.eu, (t.y.). Protection of Minors: Audiovisual Media Services Directive. https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/protection-minors-avmsd.
• Erdemir Göze, F. (2015). Televizyon İmgesine sinema perdesinden bakmak. Nobel Yayıncılık.
• Ergüney, M. (2020). RTÜK’ün internet denetimi: İlgili Mevzuat üzerine bir değerlendirme. AJIT-e: Bilişim Teknolojileri Online Dergisi, 11(41). 96-122.
• Fendoğlu, H. T. (2016). Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarında ifade özgürlüğü. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 25, 1-19.
• Güngör Kılıç, E. (2020). Genç seyircinin belleği: Yeşilçam'ın genç seyirciye anımsattıkları. İçinde A. Özsoy (Editör). Sinema seyir ve seyirci. (ss. 249-284). LiteraTürk Academia.
• Güngör, N. (2020). Önsöz. İçinde E. Sirer (Editör). Yeni izlence yeni izler kitle. LiteraTürk Academia.
• Hukuk Ansiklopedisi, (2017, 10 Aralık). Çocuk Hakları Beyannamesi. https://hukukbook.com/cocuk-haklari-beyannamesi/. IMDb, (2020). Cuties. https://www.imdb.com/title/tt9196192/?ref_=fn_al_tt_1.
• İçel, K. (2013). Kitle iletişim hukuku. Beta.
• Kapır, B. (2019). Küreselleşme sürecinde dijital medya platformlarının ekonomisi ve içerik üretim süreci: Netflix ve Blu TV örneği. İçinde F. Aydoğan (Editör). Endüstri 4.0 ve dijital medya. (ss. 219-242). Der Yayınları.
• Koç, M. (2003). Gelişim ve din psikolojisi açısından ergenlik dönemi. AKEV Akademik Dergi, 7(15), 113-132. http://isamveri.org/pdfdrg/D01777/2003_15/2003_13_KOCM.pdf.
• Mutlu, E. (2008). Televizyonu anlamak. Ayraç.
• Özbek, V. Ö. (2009). Müstehcenlik suçu. Seçkin Yayıncılık.
• Özkent, Y. (2019). Bireyin dönüşümü: Televizyonda kolektif düşlerin yitimi. Palet Yayınları.
• Postman, N. (1995). Çocukluğun yok oluşu (K. İnal, Çev.). İmge.
• Postman, N. (2014). Televizyon: öldüren eğlence (O. Akınhay, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Radyo ve Televizyon Üst Kurulu. (2020). https://www.rtuk.gov.tr/UstKurulKarar/Detay/14406.
• Resmî Gazete, (1927). Küçükleri Muzır Neşriyattan Koruma Kanunu, 627.
• Resmî Gazete, (1982). Anayasa, 17863.
• Resmî Gazete, (1983). Sosyal Hizmetler Kanunu, 18059.
• Resmî Gazete, (2001). Türk Medeni Kanunu, 24607.
• Resmî Gazete, (2004). Türk Ceza Kanunu. 25611.
• Resmî Gazete, (2005). Çocukları Koruma Kanunu, 25876.
• Resmî Gazete, (2007). İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun, 26530.
• Resmî Gazete, (2011). Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun, 27863.
• Resmî Gazete, (2012). Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun, 28227.
• Resmî Gazete, (2019). Radyo, Televizyon ve İsteğe Bağlı Yayınların İnternet Ortamından Sunumu Hakkında Yönetmelik, 30849.
• Seçmen, E. A. (2019). Uluslararası televizyon yayıncılığında yeni yönelimler: Dijital film ve dizi platformu Netflix. İçinde C. Kandemir (Editör). Dijital çağda televizyon ve medya. (ss. 1-22). Der Yayınları.
• Dışişleri Bakanlığı, (t.y.). Birleşmiş Milletler Teşkilatı ve Türkiye. https://www.mfa.gov.tr/birlesmis-milletler-teskilati-ve-turkiye.tr.mfa#:~:text=Birle%C5%9Fmi%C5%9F%20Milletler'in%20193%20%C3%BCye,%2C%20BM'nin%20kurucu%20%C3%BCyelerindendir.
• Stupniknews, (2021). Netflix Türkiye’deki abone sayısını açıkladı. https://tr.sputniknews.com/turkiye/202103071043972764-netflix-turkiyedeki-abone-sayisini-acikladi/.
• Tureng. (t.y.). Twerk. 1 Haziran 2021’de https://tureng.com/tr/turkce-ingilizce/twerk adresinden alındı.
• Türk Dil Kurumu. (t.y.). Masum. 2 Haziran 2021’de https://sozluk.gov.tr/ adresinden alındı.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi. (2001). Çocuk Haklarının Kullanılmasına İlişkin Avrupa Sözleşmesinin Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun. https://www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k4620.html.
• Uluslararası Çocuk Merkezi, (t.y.). 20 Kasım Dünya Çocuk Hakları Günü. http://www.icc.org.tr/icerik.php?id=25&kid=230.
• UNICEF, (1989). Çocuk Haklarına Dair Sözleşme. https://www.unicef.org/turkey/%C3%A7ocuk-haklar%C4%B1na-dair-s%C3%B6zle%C5%9Fme.
• UNICEF, (t.y.). 1946’dan Beri En Muhtaç Durumdaki Çocuklar İçin El Ele. https://www.unicefturk.org/public/uploads/files/Tarihce_Med_TR_Panel.png.
• Uzun, R. (2018). Çocukların medyadan ve medyada korunması çocuklara yönelik etik davranış kurallarının incelenmesi. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 22, 152-167.
• Vajıć, N., Voyatzıs, P. (2012). İnternet ve ifade özgürlüğü: “Cesur yeni dünya” ve AİHM’in evrilen içtihadı. İçinde İfade Özgürlüğü. (ss. 359-373). Matbam Ajans Reklam.
• Yapp, V. (2020, Ocak 24). 'Cuties' Invites You to Be an 11-Year-Old Girl—Through All the Highs and Lows. https://www.sundance.org/blogs/festival/cuties-invites-you-to-be-an-11-year-old-girl.
• Yolcuoğlu, İ. G. (2009). Türkiye’de Çocuk Koruma Sisteminin Genel Olarak Değerlendirilmesi. Aile ve Toplum, 5 (18), 43-57.
• Youtube, (2020). Cuties / Official Trailer / Netflix [Video]. https://www.youtube.com/watch?v=M0O7lLe4SmA.
• Zangro (Yapımcı) ve Doucouré, M. (Yönetmen). (2020). Minnoşlar [Film]. Fransa: France 3 Cinéma