Batılılaşmadan Vahşi Batılılaşmaya: Sosyal Medyanın Gücü

Yıl 2025, Sayı: 18, 145 - 163, 30.06.2025

Nur Esra Atmaca

https://doi.org/10.55609/yenimedya.1544906

Öz

21. yüzyıl teknolojinin olduğu kadar hızlı toplumsal değişimlerin de tarihi olarak dikkat çekmektedir. Tarihsel süreçte gelişmenin, çağdaşlaşmanın önemli bir ifadesi olarak batılılaşma olgusu insan hakları ve ifade özgürlüğünün önemli bir kapsayanı olarak kabul görmektedir. İlk kitle iletişim aracı olarak gazetenin 17. yüzyıldan itibaren insanlara ulaşmaya başlaması, ifade özgürlüğünün kitleler üzerinde genişleyen etkisini gündeme getirmiştir. Takip eden 300 yıl boyunca kitlelere ulaşma araçları sürekli gelişmiş ve çeşitlenmiştir. Özgürlüklerin sınırları her ne kadar toplumdan topluma değişiklikler gösterse de; kazanımlar, insan hakları, bilgi edinme hakkı ve ifade özgürlüğü kavramlarıyla evrensel bir gereklilik olarak kabul edilmiştir. Önemli kırılma noktası ise, 5. güç olarak nitelenen internetin kitlelere ulaşmada benzeri görülmemiş gücü ve işlevidir. İnsanların ilk kez bir mecrada üretici konumuna geçmesiyle bir medya mecrası “sınırsızlığın” getirdiği yeni sorunlarla yüzleşmiştir; internet demokratik bir ortamın sürdürülmesinin teminatı olamamıştır. Bu çalışmada dünya genelinde batı ülkelerinin gelişmişlik seviyesine ulaşılmasını ifade eden batılılaşmanın, zenginleşen mecralarla nasıl tecrübeler ortaya koyduğu ve adeta bir vahşi batı ortamına dönüşerek nasıl bir tehlike alanı haline geldiği irdelenmiştir. Çalışma, sosyal medya üzerine önemli perspektifler sunarken, insan yaşamının kutsallığının söz konusu platformların sınırsız özgürlüğü kadar önemli olduğunu göz önüne getirmeyi amaçlamaktadır. Bu çalışma, okuyucuları sosyal medyaya dair bir tartışmaya davet etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Batılılaşma , Vahşi batılılaşma , Sosyal medya , İnsan hakları , İfade Özgürlüğü

From Westernisation To Wild Westernisation: The Power Of Social Media

Öz

The 21st century draws attention as the history of rapid social changes as well as technology. The phenomenon of westernisation as an important expression of development and modernisation in the historical process is accepted as an important scope of human rights and freedom of expression. The fact that the newspaper, as the first mass media, began to reach people in the 17th century brought the expanding effect of freedom of expression on the masses to the agenda. During the following 300 years, the means of reaching the masses have continuously developed and diversified. Although the limits of freedoms vary from society to society, the gains have been recognised as a universal necessity with the concepts of human rights, the right to information and freedom of expression. The important breaking point is the unprecedented power and function of the Internet, which is characterised as the 5th power, in reaching the masses. With people becoming producers in a medium for the first time, a media medium has faced new problems brought about by ‘limitlessness’; the internet has not been able to guarantee the maintenance of a democratic environment. In this study, it is examined how westernisation, which means reaching the level of development of western countries worldwide, has revealed experiences with enriched media and how it has become a danger area by turning into a wild west environment. While offering important perspectives on social media, the study aims to bring to the fore that the sanctity of human life is as important as the unlimited freedom of these platforms. This study invites readers to a discussion on social media.

Anahtar Kelimeler

Westernisation , Wild westernisation , Social media , Human rights , Freedom of expression.

Kaynakça

• 2023 yılında YouTube'a kaç video yüklendi? (2023, Deember 27). NTV. https://www.ntv.com.tr/teknoloji/2023-yilinda-youtubea-kac-video-yuklendi,eqoD4O2bIUqOaX6XPXl_bQ#
• AA (2023, December 18). Yapay zekayla hazırlanan YouTube reklamları yanıltıyor. https://www.aa.com.tr/tr/teyithatti/aktuel/yapay-zekayla-hazirlanan-youtube-reklamlari-yaniltiyor/1817129
• Arslan, M. İ. (2024, May 7). Uluslararası Göç Örgütü: Dünya Genelinde Tahminen 281 milyon uluslararası göçmen bulunuyor. AA. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/uluslararasi-goc-orgutu-dunya-genelinde-tahminen-281-milyon-uluslararasi-gocmen-bulunuyor/3212551#:~:text=Birle%C5%9Fmi%C5%9F%20Milletler%20(BM)%20Uluslararas%C4%B1%20G%C3%B6%C3%A7,say%C4%B1s%C4%B1n%C4%B1n%20117%20milyona%20ula%C5%9Ft%C4%B1%C4%9F%C4%B1n%C4%B1%20bildirdi.
• Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: Nitel bir araştırma nasıl yapılır?. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388.
• Bardakçı, İ. (1984). Mukayeseli devlet fikir, basın ve haberleşme rejimleri. (y.y).
• Baronchelli, A. (2018, June 28). Des groupes minoritaires engagés peuvent faire basculer l’opinion publique et bouleverser des conventions sociales. Le Monde. https://www.lemonde.fr/idees/article/2018/06/29/des-groupes-minoritaires-engages-peuvent-faire-basculer-l-opinion-publique-et-bouleverser-des-conventions-sociales_5323218_3232.html?
• Bayrak, T. (2017). Sosyal Medyada Dijital Etik: Twitter’da Şiddet İçerikli İletilerin İncelenmesi. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 1(1), 32-46.
• BBC News Türkçe (2019, January 28). Mavi balina oyunu - hükümetten ailelere uyarı: gerekirse çocuğunuzun elektronik cihazlardan uzak kalmasını sağlayın. https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-47034111
• Bilgilier, H. A. (2018). Sosyal medya kullanımı ile sosyal medya bağımlılık düzeylerinin belirlenmesine yönelik bir araştırma: Ege Üniversitesi örneği. Erciyes İletişim Dergisi, Volume 5, Number 4, 351-369
• Binark, M. & Çomu, T. (2011, August 6). Nefret söyleminin nefret suçuna evrilmesi. Bianet. http://bianet. org/bianet/biamag/131930-nefret-soyleminin-nefret-sucuna-evrilmesi
• Campbell, R., Martin, C.R. & Fabos, B. (n.d). Media & culture: an ıntroduction to mass communication an ıntroduction to mass communication. 4th edition. Bedford / St. Martin’s.
• Centola, D., Becker, J., Brackbill, D. & Baronchelli, A. (2018). Experimental evidence for tipping points in social convention. Science, 360(6393), pp. 1116-1119. https://www.science.org/doi/10.1126/science.aas8827
• Christians, Fackler, Richardson, & Kreshel, P. (2006). Media ethics: cases and moral reasoning. Routledge.
• CNN Türk (2024, 14 August). Yavuz Bingöl sosyal medyadan hakareti affetmedi. https://www.cnnturk.com/magazin/yavuz-bingol-sosyal-medyadan-hakareti-affetmedi-2140696
• Cumhuriyet (2024, August 12). Saldırıyı da canlı yayınladı... Eskişehir’de 18 yaşındaki genç 5 kişiyi bıçak ve baltayla yaraladı: ‘Savaş oyunu’ iddiası!, https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/eskisehirde-18-yasindaki-genc-5-kisiyi-bicak-ve-baltayla-yaraladi-2237139
• Davis, C. J.,. Flores. A. Francis. J. M,. Pettingill, L., Rundle, M., & Gardner, H. (2009). Young people, ethics, and the new digital media: a synthesis from the goodplay project. MA: MIT Press. Durukal, E. & Armağan, E. (2019). E-CRM. The Kitap.
• Dworak, E.M., Revelle, W., Condon, D.W. (May –June 2023). Looking for Flynn effects in a recent online U.S. adult sample: Examining shifts within the SAPA Project, Intelligence, Volume 98, 2023, 101734, ISSN 0160-2896, https://doi.org/10.1016/j.intell.2023.101734.
• Erdoğan, İ. (2013). Dördüncü güç medyadan beşinci güç internete: demokratik bir dönüşüm mü yaşanıyor ?. Selçuk İletişim, 8(1), 176-191. https://Doi.Org/10.18094/Si.69611 Ersöz, B. (2020). New Generation Web Paradigm-Web 4.0. Journal of Computer Sciences and Technologies, 1(2), 58-65.
• Fuchs, C. (2020). Sosyal Medya: Eleştirel Bir Giriş, (Çev. D. Saraçoğlu & İ. Kalaycı). NotaBene Yayınları.
• Foucart, S. (2013, Februry 14). Comment les "trolls" radicalisent l'esprit des lecteurs sur Internet Le Monde. https://www.lemonde.fr/sciences/article/2013/02/14/comment-les-trolls-radicalisent-l-esprit-des-lecteurs-sur-internet_1832973_1650684.html
• Gündüz, U. (2009). Basında Batılılaşma Tasarımı: Jön Türk Gazeteciliği ile Günümüz Gazeteciliğinin Karşılaştırılması [Yayımlanmamış doktora tezi]. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Gazetecilik Anabilim Dalı.
• Güney, M. & Taştepe, T. (2020). Ergenlerde Sosyal Medya Kullanımı ve Sosyal Medya Bağımlılığı. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 9(2), 183-190. https://doi.org/10.46971/ausbid.757713
• Han, B. C. (2022). Enfokrasi: Dijitalleşme ve demokrasi krizi. (M. Özdemir, Çev.). Ketebe Yayınları. Hanioğlu, Ş. (t.y.). Batılılaşma. https://islamansiklopedisi.org.tr/batililasma https://www2.tbmm.gov.tr/d27/2/2-3050.pdf
• Kalaman, S., Orhan, H., & Kocabay, İ. (2019). Sosyal Medya Kullanımı ve Aleksitimi: Acil Serviste Çalışan Hemşireler Üzerine Bir Araştırma. AJIT-E: Academic Journal of Information Technology, 10(37), 45-56. https://doi.org/10.5824/1309-1581.2019.2.003.x
• Kalkandelen, B. (2024, August 7). Roblox'a erişim engeli getirildi (Roblox yasaklandı mı? Roblox ne zaman açılacak?), NTV. https://www.ntv.com.tr/teknoloji/robloxa-erisim-engeli-getirildi-roblox-yasaklandi-mi-roblox-ne-zaman-acilacak,ubxktMSPNEi18UzNzg1OjA
• Kaymak, A. (2010). Yeni medyada nefret söyleminin hukuki boyutu. Yeni medyada nefret söylemi, (Yay. Haz. Tuğrul Çomu). Kalkedon.
• Keen, A. (2007). The Cult of the Amateur: How Today’s Internet is Killing Our Culture. Currency.
• Koloğlu, O. (2015). Osmanlı’dan 21. yüzyıla basın tarihi. Pozitif.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. New York: Sage Publications, Inc.
• Milliyet (2024, August 13). Son dakika: izlediği oyunlara özendi, 5 kişiyi bıçakladı! Eskişehir'de dehşetin yeni detayları. https://www.milliyet.com.tr/gundem/son-dakika-izledigi-oyunlara-ozendi-5-kisiyi-bicakladi-eskisehirde-dehsetin-yeni-detaylari-7170579
• Naughton, J. (2015, February 1). The Internet Is Not the Answer review – how the digital dream turned sour. The Guardian. https://www.theguardian.com/books/2015/feb/01/internet-is-not-the-answer-review-andrew-keen
• Önsoy, R. (1989). Osmanlı batılılaşma hareketleri ve Atatürk inkılâplar. Erdem, 5(14), 365-378.
• Öztekin, H. (2015). Yeni medyada nefret söylemi: ekşi sözlük örneği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 8 Sayı: 38. Pourquoi répondre aux idées reçues, (n.d). Repondreauxprejuges. https://www.repondreauxprejuges.com/pourquoi-il-faut-repondre
• Romano, A. (2020, August 25). Why we can’t stop fighting about cancel culture. Vox. https://www.vox.com/culture/2019/12/30/20879720/what-is-cancel-culture-explained-history-debate
• Sakarya, G. (2020, June 19). Sosyal medyanın acımasız yüzü: linç kültürü. TRT Haber. https://www.trthaber.com/haber/yasam/sosyal-medyanin-acimasiz-yuzu-linc-kulturu-494173.html
• Shea, V. (1994). Netiguette. Albion Books.
• Semiz-Türkoğlu, H. (2018). Sosyal medya üzerinden mahremiyet farkındalığı ve değişimin ölçümlenmesine yönelik bir araştırma. Connectist: Istanbul University Journal of Communication Sciences, 54, 163-189 https://doi.org/10.26650/CONNECTIST408216
• Sosyal medya yasası: Hangi ülke, internette nasıl denetimler uyguluyor ?, (2020, July 3). BBC News Türkçe. https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-53261921
• Soydan, B. (2023). Yeni medya ve sosyal medya: etik sorunlar ve çözüm yaklaşımları. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 7 (3), 198-215.
• Şen, A. F., & Şen, Y. F. (2015). Sosyal medya, iletişim hakkı ve ifade özgürlüğü üzerine bir değerlendirme. Gazi Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(2), 122-136. Tekin, Y. (n.d). Batılılaşma. https://ansiklopedi.tubitak.gov.tr/ansiklopedi/batililasma
• Tsesis, A. (2002). Destructive messages how hate speech paves the way for harmful social movements. New York University Press.
• Turkle, Sherry. (2011). Alone together : why we expect more from technology and less from each other. Basic Books
• Turkle, S. (1995). Life on the screen: İdentity in the age of internet. Touchstone. Simon & Schuster.
• Uluç, G., & Yarcı, A. (2017). Sosyal medya kültürü. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (52), 88-102.
• Kaplan, A. M. & Haenlein, M. (2010). Users of the world, unite! The challenges and opportunities of social media. Business Horizons, Volume 53, Issue 1 , January–February, Pages 59-68. https://doi.org/10.1016/j.bushor.2009.09.003
• Uslu, M. (2021). Türkiye’de sosyal medya bağımlılığı ve kullanımı araştırması. Turkish Academic Research Review, 6(2), 370-396. https://doi.org/10.30622/tarr.933479
• Varol, S. D. (2023). Sosyal Medyada Kişisel Verilerin Korunması Sorunu [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Maltepe Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Disiplinlerarası İnsan Hakları Anabilim Dalı.
• We Are Social (2024), Digital 2024: global overview report https://wearesocial.com/uk/blog/2024/01/digital-2024/
• Westenberg, J. (2024, July 8). The art of not sharing. https://medium.com/westenberg/the-art-of-not-sharing-b2484a80edbc
• Yaşa, H., & Öksüz, O. (2020). Nefret söyleminin inşasında sosyal medyanın rolü: ekşi sözlük örneği. Erciyes İletişim Dergisi, 7(2), 1383-1408. https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.713467
• Youtube (2024). YouTube topluluk kuralları'nın uygulanması, https://transparencyreport.google.com/youtube-policy/removals?hl=tr