Palaeoecology, Biostratigraphy and Benthic Foraminifera of the Karaisalı Formation around Gözne (N Mersin)

Yıl 2019, Cilt: 40 Sayı: 3, 268 - 292, 27.12.2019

Nurdan İnan , Kemal Taslı , Selim İnan

https://doi.org/10.17824/yerbilimleri.605235

Öz

In this study, 12 genera and 13 species of benthic
foraminifera are determined to make a contribution for determination of benthic
foraminiferal content, biostratigraphy, paleoecology and formation description
of the Karaisalı Formation which crops out in the south and southeastern parts
of Gözne (Mersin). In the study area, depositional age of the Karaisalı
Formation is determined as Aquitanian (Early Miocene) considering stratigraphic
ranges of especially; Archaias cf. kirkukensis, Borelis melo,
Operculina complanata ve Gypsina marianensis.

It has been seen
that Idalina sinjarica, Asterigerina rotula, Rotalia perovalis, Rotalia trochidiformis,
Gyroidinella manga and Sphaerogypsina carteri species extends to Aquitanian.

The four benthic foraminiferal
zones are distinquished from base to top; Amphistegina lessonii interval zone,
Rotalia perovalis and Sherbornina cf. atkinsoni concurrent range zone, Archaias
cf. kirkukensis interval zone and Gypsina marianensis and Borelis melo
assemblage zone and systematics of foraminifera found in these zone are
described.

The
Globigerina-Rotalia mixed community, the Amphistegina-Archaias community, the
Miliolidae community, and the Pelecypoda- Gastropoda community have
distinguished 4 distinctly distinct communities.The foraminiferal assemblages show that depositional
environment of the Karaisalı Formation (Early Miocene)  varies  from shallow carbonate shelf with depth up to
30 m to lagoon and lithoral environments.

Anahtar Kelimeler

Aquitanian, Benthic foraminifera, Biostratigraphy, Gözne, Karaisalı Formation, Mersin

Gözne (Mersin) Yöresinde Karaisalı Formasyonunun Bentik Foraminiferleri, Biyostratigrafisi ve Paleoekolojisi

Öz

Gözne (Mersin)
güney ve güneydoğusunda yüzlek veren Karaisalı Formasyonu’nun bentik
foraminifer içeriği, biyostratigrafisi ve paleoekolojisiyle birlikte tanımına
katkı koymayı amaçlayan bu çalışmada 12 bentik foraminifer cinsi ve 13 tür
saptanmıştır. Bunlardan özellikle Archaias cf. kirkukensis, Borelis
melo, Operculina complanata ve Gypsina marianensis türlerinin
Türkiye’deki yaş konakları birlikte değerlendirilerek, Karaisalı Formasyonu’nun
inceleme alanındaki çökelme yaşının Akitaniyen (Erken Miyosen) olduğu
belirlenmiştir.

Idalina sinjarica, Asterigerina
rotula, Rotalia perovalis, Rotalia trochidiformis, Gyroidinella
manga ve Sphaerogypsina
carteri türlerinin yaş konağının
Akitaniyen’e kadar ulaştığı görülmüştür.Bu çalışmada alttan-üste doğru sırasıyla; Amphistegina lessonii
ara zonu, Rotalia perovalis ve Sherbornina cf. atkinsoni
ortak menzil zonu, Archaias cf. kirkukensis ara zonu, Gypsina
marianensis ve Borelis melo topluluk zonu olmak üzere 4 bentik
foraminifer biyozonu tanımlanmış, bu biyozonlara esas olan foraminiferlerin
sistematik tanımları yapılmıştır.Globigerina-Rotalia karışık topluluğu, Amphistegina-Archaias topluluğu,
Miliolidae topluluğu ve Pelecypoda- Gastropoda topluluğu olarak çok belirgin 4
topluluk ayırtedilmiştir. Foraminifer
topluluklarına göre Karaisalı Formasyonu’nun çökelme ortamı Akitaniyen (Erken
Miyosen)’de en fazla 30 m derinliğinde karbonat şelfinden, lagüner ve kıyı
ortamlarına kadar değişmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Akitaniyen, Bentik foraminifer, , biyostratigrafi, Gözne, Karaisalı Formasyonu, Mersin, Miyosen

Kaynakça

• Abdulsamad, E.O. and El Zanati, S.M., 2013. Miocene benthic foraminifera the Soluq area, NE Libya; Biostratigraphy and environmental significance. Journal of Mediterranean Earth Sciences, 5, 245-256.
• Adams, C.O., 1989. Foraminifera as ecological indicators of geological events: Proceedings of the Geologists Association, 100 (3), 297-311.
• Akyazı, M., 1996. Ilgaz yöresindeki Üst Jura-Alt Kretase yaşlı kireçtaşlarının stratigrafisi ve paleontolojisi. Doktora Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Sivas, (Yayınlanmamış).
• Al-Dulaimi, E.K. and Al-Dulaimi, S.I., 2017. A Study of Biostratigraphy of Sinjar Formation in selected sections from northern Iraq. Iraqi Journal of Science, 58/2B, 891-916.
• Asıs, J. And Jasın,B., 2015. Miocene Larger Benthic Foraminifera from the Kalumpang Formation in Tawau, Sabah. Sains Malaysiana, 44/10, 1397-1405.
• Büyükutku, A., 2003. Adana Havzası KB’sında Miyosen Birimlerinin Ortamsal Analizi ve Petrol Jeolojisi Açısından İncelenmesi, Ankara Üniversitesi, Bilimsel Araştırma Projesi kesin raporu, Proje No. 20010705043, Ankara.
• Chapman, F., 1922. Sherbornina: a new genus of the foraminifera from Table Cape, Tasmania. Journal of the Linnean Society of London, Zoology, 34, 501-503.
• Cosovic, V., Drobne, K. and Moro, A., 2004. Paleoenvironmental model for Eocene foraminiferal limestones of the Adriatic carbonate platform (Istrian Peninsula), Facies, 50, 61-75.
• Çoruh, T., Yakar, H. ve Ediger, V.Ş., 1997. Güneydoğu Anadolu Bölgesi Otokton İstifinin Biyostratigrafi Atlası. T.P.A.O. Eğitim Yayınları No: 30, Ankara.
• Daneshian, J. and Dana, L., 2007. Early Miocene benthic foraminifera and biostratigraphy of the Qom Formation, Deh namak, Central ıran, Journal of Asian Earth Sciences, 29 (5-6), p. 844-858.
• Dizer, A., 1962. Denizli bölgesinin Eosen ve Oligosen foraminiferleri. İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Mecmuası. Seri B, 27(1-2).
• Dizer, A., 1962. Sivas Bölgesinin Miosen Foraminiferleri. İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Mecmuası, 27(1-2), 49-83.
• Ergene, T.M., 1972. Quantitative Environmental Analysis and Related Reservoir Properties of Karaisalı Limestone in Bulgurdağ Oil Field, Turkey. Revue de la Faculte des sciences de L’universite D’İstanbul, Serie B, 37 (3-4), 165-186.
• Fichtel, L. and Moll, J.P.C., 1798. Testacea microscopica, aliaque minuta ex generibus Argonauta et Nautilus, ad naturan picta et descripta (Microscopische und andere klein Schalthiere aus den geschlechtern Argonaute und Schiffer), Vienna-Camesina, 123 s.
• Flügel, E., 1977. Fossil Algae. Springer-Verlag, Berlin Heidelberg, New York, 375 s., 119 şek., 32 lv. Gedik, F., 2015, Benthıc foramınıferal bıostratıgraphy of Malatya Oligo-Mıocene successıon (eastern Taurıds,Eastern Turkey). Bulletin of the Mineral Research and Exploration, 150, 19-50
• Gedik, F., 2018, An example of evolutionary trends in the Miogypsinidae (Foraminiferida) from Turkey. Historical Biology An International Journal of Paleobiology • 1-23.
• Grenier, G.O.G., 1969. Recent benthic foraminifera, environmental factors controlling their deposition. Nature, 223, 168-170.
• Görür, N., 1980. Karaisalı Kireçtaşının (Miyosen) Diyajenetik Evrimi. Türkiye Beşinci Petrol Kongresi, Z. Aksoy ve N. Pamir (ed.), TPJ Derneği, Ankara, 123-128.
• Gül, M. ve Koç, H., 2003. Karaisalı Kireçtaşı Gözne Resifinin (Gözne-Mersin) Sedimantolojik Özellikleri. Yerbilimleri, 42, 53-59.
• Gürbüz, K. ve Gökçen, S., 1985. Karaömerli-Akkuyu-Balcalı Bölgesi (Kuzey Adana) Neojen İstifinin Sedimanter Jeolojik İncelemesi. Yerbilimleri, 1(2), 67-79.
• Hakyemez, A.,Özgen-Erdem and Kangal, Ö., 2016. Planktonic and benthic foraminiferal biostratigraphy of the Middle Eocene-Lower Miocene successions from the Sivas Basin (Central Anatolia, Turkey).Geologıca Carpathıca, 67/1, 21-40.
• Hanzawa, S., 1957. Cenozoic foraminifera of Micronesia. Geol. Soc. Amer. Mem., 66, 1-66.New York.
• Henson, I.R.S., 1950. Cretaceous and Tertiary reef formations and associated sediments in the Middle East. Bull. Am. Ass. Petrol. Geol., 34, 215-238.
• Hottinger, L., Halıcz, E. and Reiss, Z., 1993. Recent Foraminiferida from the Gulf of Aqapa, Red Sea. Dela Sazu, 33, 179 s., 230 lv. , Ljubljana.
• İlker, S., 1975. Adana Baseni Kuzey-Batısının Jeolojisi ve Petrol Olanakları. TPAO, 973, Ankara.
• İnan, N. ve Temiz, H., 1992. Niksar (Tokat) yöresinde Kretase/Tersiyer geçişinin litostratigrafik ve biyostratigrafik özellikleri. Türkiye Jeoloji Bülteni, 35(1), 39-47.
• Loeblich, A.R. and Tappan, H., 1988. Foraminiferal Genera and Their Classification. Van Nostrand Reinhold Company, New York.
• Lutherbacher, H.P., 1970. Environmental distribution of early Tertiary microfossils, Tremp Basin, Northeastern Spain. ESSO Production Research European Laboratories, 46p.
• Mastandrea, A., Muto, F., Neri, C., Papazzoni, C.A., Perri, E. and Russo, F., 2002. Deep-Water Coral Banks: an Example from the Calcare di Mendicino (Upper Miocene, Northern Calabria, Italy). Facies, 47, 27-42.
• Murray, J.M. 1973. Distribution and ecology of living benthic foraminiferids. New York, Crane, Russak and Co., 274 p.
• Meriç, E., 1983. Foraminiferler. M.T.A. Enstitüsü Matbaası, 280 s., Ankara.
• Orbigny, A.d’.,1826. Tableau méthodique de la classe des Céphalopodes. Annales des Sciences Naturelles, 7, 245-314.
• Öğrünç, G., Gürbüz, K. ve Nazik, A., 2000. Adana Baseni Üst Miyosen-Pliyosen İstifinde Messiniyen Tuzluluk Krizine Ait Bulgular. Yerbilimleri, 22, 183-192.
• Örçen, S., 1989. Munzur Dağları’nın Akitaniyen Paleoekolojisi ve Paleocoğrafyası.Türkiye Petrol Jeologları Derneği Bülteni, 1(3), 201-210.
• Özcan,E., Less, G., Báldi-Beke, M., Kollányi, K. and Acar, F., 2009, Oligo-Miocene foraminiferal record (Miogypsinidae, Lepidocyclinidae and Nummulitidae) from the Western Taurides (SW Turkey): Biometry and implications for the regional geology. Journal of Asian Earth Science, 34, pp.740–760.
• Özcan, E., Less, G., Baldi-Beke, M. and Kollanyi,K., 2010. Oligocene hyaline larger foraminifera from Keleşdere section (Muş, Eastern Turkey). Micropaleontology, 56/5, Current Research in Turkey, 465-493.
• Özer, B., Biju-Duval, B., Courrier, P. ve Letouzey, J., 1974. Antalya-Mut-Adana Neojen Havzaları Jeolojisi. Türkiye İkinci Petrol Kongresi, Ankara, 72-76.
• Özgen, N., 1997. Batı Pontid’lerde Paleosen/Eosen Yüzlekleri ve Bentik Foraminiferleri. Doktora Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Sivas (yayımlanmamış)
• Özgen, N., 2000. Nurdanella boluensis n. gen., n. sp., a Miliolid (Foraminifera) from the Lutetian of the Bolu Area (Northwestern Turkey). Revue Paléobiologie, 19(1), 79-85.
• Özgen-Erdem, N., 2001. Chrysalidina (Pfendericonus) kahleri Hottinger ve Drobne’ in Bolu yöresi Lütesiyen’indeki varlığı. Yerbilimleri, Hacettepe Üniversitesi Yerbilimleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Bülteni, 24, 35-42.
• Özgen, N., İnan, N. ve Akyazı, M., 1993. Harabekayış (Elazığ) formasyonunun stratigrafik tanımlaması. Türkiye Jeoloji Bülteni, 8, 135-148.
• Pampal, S., 1984. Adana Havzası Kuzey Kesimlerinin Miyosen Stratigrafisi. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 5, 67-74.
• Prazeres, M., Roberts,T. E. and Pandolfi, J.M., 2017. Shifts in species abundance of large benthic foraminifera Amphistegina: the possible effects of Tropical Cyclone Ita. Coral Reefs, 36, 305-309.
• Reis, Z. and Hottinger, L., 1984. The Gulf of Aqaba, Ecological Micropaleontology. Springer-Verlag, 354 p.
• Robertson, A.H.F., Ustaömer, T., Parlak, O., Ünlügenç, U.C., Taslı, K. and İnan, N., 2006. The Berit transect of the Tauride thrust belt, S Turkey: Late Cretaceous-Early Cenozoic accretionary/collisional processes related to closure of the Southern Neotethys. Journal of Asian Earth Sciences, 27, 108-145.
• Robertson, A.H.F., Parlak, O. and Ünlügenç U.C., 2013. Geological development of Anatolia and the eastern most Mediterranean region. Geological Society special publication 372, 402 p.
• Samuel, O., Borza, K. ve Köhler, E., 1972. Microfauna and Lithostratigraphy of the Paleocene and adjacent Cretaceous of the Middle Váh Valley (West Carpathian ). Geologický ústav Dionýza Štúra, Bratislava.
• Schmidt, S., 1961. VII. Adana Petrol Bölgesinin Stratigrafik Nomenklatörü. Petrol Dairesi Yayını, , 57-63, Ankara.
• Seyrafian, A., Moghadam,H.V., Arzani,N. and Taheri,A., 2011. Facies analysis of the Asmari Formation in central Zagros Basin, southwest ıran: Biostratigraphy, Paleoecology and diagenesis. Revista mexicana de Ciencias Geologicas, 28/3, 439-458.
• Sirel, E. ve Gündüz, H., 1981. Description of new species of Borelis from the Hatay (S. Of Turkey) and Elazığ Regions (E. Of Turkey). Bulletin of the Mineral Research and Exploration Institute of Turkey, 92, 70-74.
• Sirel, E., 2003. Foraminiferal description and biostratigraphy of the Bartonian, Priabonian and Oligocene shallow-water sediments of the southern and eastern Turkey. Revue Paléobiologie, 22(1), 269-339.
• Sirel, E., Özgen-Erdem,N. and Kangal, Ö., 2013, Systematics and biostratigraphy of Oligocene (Rupelian-Early Chattian) foraminifera from lagoonal-very shallow water limestone in the eastern Sivas Basin (central Turkey). Geologia Croatica. 66/2,83-109.
• Smout, A. ve Eames, F.E., 1958. The genus Archaias (Foraminifera) its stratigraphical distribution. Paleontology, 1(3), 207-225.
• Suata, F. ve İnan, N., 1996. İşhan Köyü (Sivas GD’su) Yöresinin Stratigrafisi ve Paleontolojisi. Cumhuriyet Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, Seri A Yerbilimleri, 13(1), 101-116.
• Şenol, M., Şahin, Ş., Duman, T. ve Taşkın, Ş., 1998. Mersin-Tarsus Arasının Jeolojisi. Maden Tetkik Arama Dergisi , Ankara, 4-19.Taraf, F. ve Gürbüz, K., 2012. Karaisalı Formasyonu’nun (Adana Baseni-Türkiye) oluşumunu kontrol eden faktörler. 65.Türkiye Jeoloji Kurultayı 2-6 Nisan, Bildiri Özleri, s. 554
• Taraf, F., Eren, M. ve Gürbüz, K., 2013. Karaisalı Formasyonu’nun (Adana Baseni-Türkiye) Fasiyes ve Mikrofasiyes Özellikleri , Türkiye Jeoloji Bülteni, 56 /3,
• Terquem, O., 1882. Les foraminiferes de L’Eocene des environs de Paris. Soc. Geol. France, 2(3), 1-193.
• Türkiye Stratigrafi Komitesi, 1986. Türkiye’de tanımlanmış fosillerin kronostratigrafik yayılımları. MTA Genel Müdürlüğü, Ankara, 116 s.
• Ünal, A., 2006. Gözne (Mersin) güneydoğusundaki Miyosen yaşlı Karaisalı Formasyonu kireçtaşlarının bentik foraminiferleri. Yüksek Lisans tezi, Mersin Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü,. Mersin (yayımlanmamış)
• Van Bellen, R.C., 1956. The Stratigraphy of the Main Limestone of the Kirkuk, Bai Hassan and Qarah Chaug Dagh Structures in North Iraq. J. Inst. Petrol., 42, 233-263.
• Yalçın, M.N. ve Görür, N., 1984. Sedimentological evolution of the Adana Basin. İnternational Symposium Geology of the Taurus Belt, O. Tekeli ve M.C. Göncüoğlu (ed.), 165-172., M.T.A, Ankara,
• Yaman, S., 1991. Mersin Ofiyolitinin Jeolojisi ve Metallojenisi. Ahmet Acar Jeoloji Sempozyumu, Bildiriler Kitabı, 255-267, Adana.
• Yetiş, C.,1988. Reorganization of the Tertiary Stratigraphy in the Adana Basin, Southern Turkey. Newls Str., 20, 43-58.
• Yetiş, C. ve Demirkol, C., 1984. Adana Baseni Kuzey-Kuzeybatı kesiminin temel stratigrafisine ilişkin bazı gözlemler, Ankara, 59-61.
• Yetiş, C. ve Demirkol, C., 1986. Adana Baseni Batı Kesiminin Detay Jeoloji Etüdü. M.T.A., 8037, Ankara.
• Yetiş, C., Demirkol, C., Lagap, H. Ve Ünlügenç, U.C., 1991. Açınsama Nitelikli Türkiye Jeoloji Haritaları Serisi No: 36, Kozan K-20 Paftası. M.T.A Genel Müdürlüğü Jeoloji Etüdleri Dairesi, Ankara.
• Zabıdı, R. H., 2017. Karaisalı Formasyonu (Adana Baseni Kuzey Batısı)’nun Stratigrafik Gelişimi ve Evrimi. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi (yayımlanmamış).