18. Yüzyıl İstanbul ve Çevresinde Kömürcü Esnafı ve Kömür Dağıtım Sistemi

Yıl 2023, Cilt: 5, 123 - 141, 31.12.2023

Kazuma Iwata

https://doi.org/10.53979/yillik.2023.7

Öz

Bu makale, on sekizinci yüzyıl Osmanlı odun kömürcü esnafını ve odun kömürü dağıtım sistemini incelemektedir. Daha önceki araştırmalar, Osmanlı İmparatorluğu’nda odun kömürü dağıtımının ekonomik ve siyasi yönlerine odaklanırken ilgili kişi ve gruplara çok az ilgi göstermiştir. Bu çalışma, esnafların faaliyetlerini ve sosyoekonomik yapısını incelemek üzere birincil kaynakları analiz ederek bu boşluğu doldurmaya çalışmıştır. Araştırma, kömürcü esnafının konumlarına göre alt gruplara ayrıldığını ortaya koymaktadır. Her alt grup farklı özellikler sergilemiş ve esnafın genel işleyişinde rol oynamıştır. Özellikle, odun kömürü depolarının mülkiyeti, ustalarının statüsünü ve etkisini önemli ölçüde etkilemiştir. Dağıtım sistemi, odun kömürcülerinin tekeline dayanmıştır. Köylüler odun kömürü üretim sahalarında belirli ayrıcalıklara sahip olmuş ve bu da onların sisteme dahil olmalarına katkıda bulunmuştur. Ayrıca, madrabazlar, reisler ve hamallar gibi diğer aktörler de mevcut çerçeveden yararlanmıştır. Mekânsal faktörler odun kömürü dağıtım sistemindeki faaliyetlerin şekillenmesinde önemli bir rol oynamıştır. Konumlar ve bunlarla ilişkili dinamikler hem yasal faaliyetleri hem de yasa ihlallerini etkilemiştir. Sonuç olarak sistem, çeşitli grupların kendi çıkarları için mücadele ettiği tartışmalı bir alan haline gelmiştir. Kömürcü esnafını ve dağıtım sistemini analiz eden bu çalışma, modern öncesi Osmanlı enerji ticaretinin dinamiklerinin daha iyi anlaşılmasına katkıda bulunmaktadır. Bulgular, sistem içindeki aktörlerin rollerinin ve etkileşimlerinin altını çizerken ticaretin karmaşıklığına ve zorluklarına ışık tutmaktadır.

Anahtar Kelimeler

kömür, tüccar, esnaf, şehir, enerji

Producing, Transporting, and Distributing Charcoal: From the View of the Charcoal Merchants’ Guild in the Eighteenth Century in Istanbul and Its Surrounding Regions

Öz

This article examines the eighteenth-century Ottoman charcoal merchants’ guild and the charcoal distribution system. While previous research has primarily focused on the economic and political aspects of charcoal distribution in the Ottoman Empire, scant attention has been paid to the specific individuals and groups involved. This study analyzes primary sources to address this gap and to examine the activities and socioeconomic structure of the guilds. The research reveals that the charcoal merchants’ guild was divided into subgroups based on location. Each subgroup exhibited distinct characteristics and played a role in the overall functioning of the guild. Notably, the ownership of charcoal warehouses significantly impacted the status and influence of their masters. The distribution system relied on the monopoly of the charcoal merchants. Villagers enjoyed certain privileges at the charcoal production sites, contributing to their involvement in the system. Additionally, other actors, such as brokers, shipping agents, and porters, benefited from the existing framework. Spatial factors played a crucial role in shaping the activities within the charcoal distribution system. The locations and their associated dynamics influenced both legal activities and violations. Consequently, the system became a contested domain in which various groups vied for their personal interests. By analyzing the charcoal merchants’ guild and the distribution system, this study contributes to a better understanding of the dynamics of the premodern Ottoman energy trade. The findings shed light on the roles and interactions of actors within the system, highlighting the complexities and challenges of the trade.

Anahtar Kelimeler

charcoal, merchant, city, guild, energy

Destekleyen Kurum

The Matsushita Kounosuke Memorial Foundation, the Mishima Kaiun Memorial Foundation

Teşekkür

I’m grateful to my supervisor Prof. Youichi Takamatsu for unwavering support and guidance. Anonymous reviewers enhanced the article’s quality, and John Porter, Suzanne Compagnon, and Demirhan Demir improved its clarity through meticulous proofreading. Thanks to Matsushita Kounosuke and Mishima Kaiun Foundations for vital scholarships enabling my research in Istanbul. Their collaborative efforts were invaluable in realizing this article.

Kaynakça

• Ağır, Seven. “The Evolution of Grain Policy: The Ottoman Experience,” Journal of Interdisciplinary History 43, no. 4 (2013): 571–598.
• Akarlı, Engin. “Gedik: A Bundle of Rights and Obligations for Istanbul Artisans and Traders, 1750–1840.”In Law, Anthropology, and the Constitution of the Social: Making Persons and Things, edited by Alain Pottage and Martha Mundy, 166–200. Cambridge: Cambridge University Press, 2014.
• Aynural, Salih. “XVIII. Yüzyılda İstanbul’un Odun ve Kömür İhtiyacının Karşılanması.” In Toplam, edited by Güler Eren, Kemal Çiçek, and Cem Oğuz, 563–569. Vol. 5 of Osmanlı. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 1999.
• Başaran, Betül. Selim III, Control and Policing in Istanbul at the End of the Eighteenth Century: Between Crisis and Order. Leiden: Brill, 2014.
• Bostan, İdris. Kürekli ve Yelkenli Osmanlı Gemileri. Istanbul: Bilge Yayım Habercilik ve Danışmanlık, 2005.