A Collection of Late Ottoman Imaginations, Constructions and Experiences: Servet-i Fünûn

Yıl 2023, Cilt: 5, 143 - 162, 31.12.2023

Gürbey Hiz , Ayşe Şentürer

https://doi.org/10.53979/yillik.2023.8

Öz

A global wave of illustrated journals emerged in the nineteenth century, transcending borders and influencing diverse regions. Unlike conventional architectural journals that primarily focused on buildings,
these periodicals embraced spatial narratives interwoven with human actions, portraying vivid representations of everyday life. They transformed spaces into narratives of societal significance, cultivating
shared modes of visual perception and textual consumption among readers. This article explores how one such Ottoman journal, Servet-i Fünûn, founded in 1891 in the late Ottoman Empire, played a pivotal
role in popularizing intellectual, scientific, and architectural culture, fostering the perception of social space through diverse temporalities, ushering readers into a world where the past, present, and future
coexisted within heterogeneous spatial environments. This article investigates how the journal employed heterochronic narratives to depict spaces nonlinearly, offering fragmented yet immersive glimpses into
architectural imaginations, constructions, and experiences. These narratives created a dynamic portrayal of spaces that present a form of modernity characterized by contradictions, overlaps, and intersections. Through this exploration, the article contributes to the discourse on social spaces and their perception by readers with a lens through which to view the complexities of modernity.

Anahtar Kelimeler

Servet-i Fünun, Ahmed İhsan, illustrated journals, modernity, narrative

Teşekkür

This article is partially based on Hiz’s doctoral dissertation, “Servet-i Fünûn’da Toplumsal Mekânın Anlatılar ile Üretimi: Tahayyüller, İnşalar ve Deneyimler Atlası (1891–1910)” (PhD diss., Istanbul Technical University, 2020). The authors express their gratitude to the reviewers, YILLIK: Annual of Istanbul Studies editors, Güher Tan, and Zehra Betül Atasoy for their valuable insights during the completion of this work.

Geç Osmanlı Tahayyüller, İnşalar ve Deneyimler Koleksiyonu: Servet-i Fünun

Öz

On dokuzuncu yüzyılda küresel bir dalga yaratan resimli dergiler, sınırları aşarak farklı coğrafyaları etkiler. Genellikle salt binalara odaklanan konvansiyonel mimari dergilerin aksine, bu dönemin resimli dergileri insan eylemleriyle iç içe geçmiş mekânsal anlatıları barındırır ve günlük yaşamın canlı tasvirlerini sunar. Bu dergiler, mekânları toplumsal anlatılarla harmanlayarak, okuyucular arasında yeni görsel algı ve metin
tüketimi biçimleri geliştirerek müşterek paylaşım alanı oluştururlar. Bu makale, 1891’de İstanbul’da yayın hayatına başlayan Servet-i Fünûn gibi bir geç dönem Osmanlı dergisinin entelektüel, bilimsel ve mimari
kültürün popülerleşmesindeki rolünü ve toplumsal mekân algısını çeşitli zaman dilimleriyle nasıl temsile dönüştürdüğünü inceler. Okuyucuları geçmiş, şimdi ve geleceğin farklı mekânsal ortamlarında bir araya
getirerek, heterojen zaman dilimleriyle kurulan bir temsil dünyasına taşır. Bu makale, derginin mekânları doğrusal olmayan bir biçimde anlatıya dönüştürürken heterokronik anlatıları nasıl ürettiğini, mimari
tahayyüllerin, inşaların ve deneyimlerin parçalı ancak içkin betimlemelerini nasıl sunduğunu araştırır. Bu anlatılar, çelişkiler, örtüşmeler ve kesişmelerle karakterize edilen bir modernlik biçimini yansıtan mekânların dinamik portresini çizer. Bu keşifle, makale, modernliğin karmaşıklıklarını gözlemleme açısından toplumsal mekânlar ve okuyucuların algısı üzerine yapılan tartışmalara katkıda bulunur.

Anahtar Kelimeler

Servet-i Fünun, Ahmed İhsan, resimli dergiler, modernite, anlatı

Kaynakça

• Parla, Jale. Babalar ve Oğullar: Tanzimat Romanının Epistemolojik Temelleri. Istanbul: İletişim Yayınları, 1990.
• Pinguet, Catherine. “Constantin Guys: ‘Modern Hayatın Ressamı’ ve The Illustrated London News’da Muhabir Çizer.” İstanbul Araştırmaları Yıllığı 4 (2015): 147–157.
• Samipaşazade Sezai. Küçük Şeyler. Istanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, 2018.
• Shohat, Ella, and Robert Stam. “Narrativizing Visual Culture.” In The Visual Culture Reader, edited by Nicholas Mirzoeff, 27–49. London: Routledge, 1998.
• Şiviloğlu, Murat R. The Emergence of Public Opinion: State and Society in the Late Ottoman Empire. Cambridge: Cambridge University Press, 2018.