21.YÜZYILDA BİR FASIL MECMUASI

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 4, 1085 - 1142, 31.12.2024

Gamze Köprülü Yazıcı

https://doi.org/10.51576/ymd.1580684

Öz

ÖZ
Güfte mecmuaları içerik olarak beste, yürük semâî, ilâhi, şarkı, türkü gibi pek çok Türk mûsikî formuna ait güfteyi bünyelerinde barındırırlar. Bu güfteler mecmuaların içeriğini meydana getirirken aynı zamanda türünü de belirlemiş olurlar. Hanende fasıl mecmuaları isminden de anlaşılacağı üzere Türk müziği içerisinde yer alan fasıla ait takım kültürü ile yazılırlar. Bu takım içerisinde belirlenmiş makam başlığı altında büyük formdan küçük forma doğru bir hiyerarşi yer alır. Dönemin mûsikî kültürü ile şekillenen bu hiyerarşi yüzyıllara göre incelendiğinde kullanılan formlar adına bazı değişimleri içerdiği görülür. Fasılların geçirmiş olduğu bu değişim çizgilerini mecmualar içerisinde görmek mümkündür ki bu durum yazılış tarihi belli olmayan mecmuaların yazılış dönemlerinin ortaya konması bakımından önem arz eden özelliklerden biri olarak karşımıza çıkar.
Ordu Üniversitesi Merkez Kütüphanesi NDR 8, Demirbaş: 20210705152644 kayıt numaralı mecmua 536 sayfa olup içerisinde 715 adet güfte yer almaktadır. Rast makamı ile başlayan mecmuada nihâvend, sûzinak gibi toplam 38 makama yer verilirken, zencirden, semâîye pek çok usûl kalıbı ile Türk mûsikîsine damga vurmuş bestekârların eserlerinden oluşmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türk mûsikîsi, 20. yüzyıl, güfte, fasıl, fasıl mecmuası, güfte mecmuası.

A JOURNAL OF FASIL IN THE 21st CENTURY

Öz

ABSTRACT
Lyric journals contain lyrics for various forms of Turkish music, such as compositions, yürük semâî, ilahi, şarkı, and türkü. These lyrics not only form the content of these journals but also define their type. As the name suggests, “hanende fasıl collections” are written in line with the ensemble culture associated with fasıl in Turkish music. Within these ensembles, a hierarchy is organized from large forms to small forms under designated maqam titles. When analyzed through the music culture of each era, it is observed that this hierarchy includes certain changes over the centuries regarding the forms used. These changes can be traced within journals, which becomes particularly important in identifying the period of journals with unknown dates.
The journal cataloged as NDR 8, Accession Number 20210705152644, at Ordu University Central Library consists of 536 pages and contains 715 lyrics. Beginning with the Rast maqam, the journal includes a total of 38 maqams, such as nihâvend and sûzinak. It comprises works by prominent composers who have left a mark on Turkish music, using various rhythmic patterns, from zencir to semâî.

Anahtar Kelimeler

Turkish music, 20th century, lyrics, fasıl, fasıl journals, lyric journal.

Kaynakça

• Baloğlu, B. Ş., Büyükduman, B. (2021). Fasıl tarihinde dönüşüm ve direklerarası fasıl refakat gelenekleri. Rast Müzikoloji Dergisi, 9(2), 2783- 2804.
• Güray, C. (2011). Bin Yılın Mirası Makamı Var Eden Döngü: Edvar Geleneği. Pan Yayınları.
• Korkmaz, H. (2021). Türk musiki tarihinin kaynağı olarak güfte mecmuaları. (Yayınlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Köprülü, G. (2020). 20. yüzyıla ait bir güfte mecmuasının incelenmesi. Turkish Studies- Social Sciences, 15(5), 2587- 2609.
• Uslu, R. (2020). Güfte mecmualarında bu müzik eseri kimin problemi? ve müzikolojik bir metot önerisi. Yegâh Mûsikî Dergisi, 3(2), s. 137-153.
• Uslu, R. (2021). Türk müziği eğitim tarihinde güfte mecmuaları ve incelenme esasları üzerine tespitler. G. Ay (Ed.) Müzikte 2000 Sempozyumu içinde (158-165. ss.158) Türkiye: İstanbul.
• Uzun, M. İ. (2003). Mecmua. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi içinde (1. bs., Cilt. 28, 265-268. ss. 266). Türkiye: Ankara.
• Tura, Y. (2001). Kitabu 'İlmi'l-Musiki 'Ala Vechi'l-Hurufat / Mûsikîyi Harflerle Tespît ve İcrâ İlminin Kitabı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.