NURSAL ÜNSAL’A AİT HİCAZKÂR MAKAMINDAKİ KEMAN TAKSİMİNİN ANALİZİ

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 3, 1272 - 1302, 30.09.2025

Soner Okan

https://doi.org/10.51576/ymd.1722712

Öz

Taksim, icracının notaya bağlı kalmadan anlık duygu ve düşüncelerini belirli kurallar dâhilinde çalgısıyla ifade ettiği bir icra biçimidir. Belirli icracıların yaptığı taksimler, nazari ve teknik açıdan oldukça öğretici ve sanatsal değere sahip yapıtlardır. Dolayısıyla bu tür taksimler incelemeye ve analiz edilmeye değer görülmektedir. Bu araştırmada Türk müziği geleneğinin sürekliliğinde önemli bir köprü görevi üstlenen ve hakkında sınırlı sayıda araştırma bulunan Nursal Ünsal’ın Hicazkâr makamında icra ettiği keman taksimi ele alınmaktadır. Araştırma nitel araştırma yöntemiyle yürütülmüştür. Taksim, makamsal ve teknik özellikler açısından analiz edilmiştir. İncelenen taksim, Ünsal’ın makam bilgisine hâkimiyetini ortaya koyarken, icra tekniklerinin uygulanması açısından yüksek düzeyde olduğunu göstermektedir. Özellikle Kürdilihicazkâr, Hüzzam ve Hicazkâr makamları arasında yapılan geçkiler, icracının Türk müziği icra geleneğine bağlı olduğunu ve bu geleneği estetik bir biçimde sürdürdüğünü göstermektedir. Öte yandan detache, legato, spiccato, bağlı staccato ve pizzicato gibi teknikler ile vibrato, trill, çarpma, mordan ve glissando gibi süsleme tekniklerini uygulayışı ve bunları Türk müziği üslubuna uygun şekilde seslendirmesi, icracının yüksek düzeyde çalgı hâkimiyeti sergilediğini göstermektedir. Ünsal ile ilgili gelecekte yapılacak çalışmaların, sanatçının diğer taksimlerine, beste çalışmalarına ve öğreticilik yönüne odaklanılarak yürütülmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Nursal Ünsal , Türk müziği , taksim , makamsal analiz , teknik analiz

Etik Beyan

Araştırmanın süreci boyunca etik ilkelere uyulmuştur.

ANALYSIS OF NURSAL ÜNSAL’S VIOLIN IMPROVISATION IN HİCAZKÂR MAKAM

Öz

Improvisation in Turkish music is a form of performance in which the performer expresses her immediate feelings and thoughts through his/her instrument, within certain rules, without adhering to notes. Improvisations performed by certain performers are works that are highly instructive and artistic from a theoretical and technical point of view. Therefore, such taksims are deemed worthy of examination and analysis. This study examines Nursal Ünsal's violin improvisation in the Hicazkâr makam, which plays an important role as a bridge in the continuity of Turkish music tradition and about which there is limited research. The study was conducted using qualitative research methods. The improvisation was analysed in terms of its makam and technical characteristics. The improvisation examined reveals Ünsal's mastery of makam knowledge and demonstrates a high level of playing technique. Particularly, the transitions made between the Kürdilihicazkâr, Hüzzam and Hicazkâr makams show that the performer is committed to the tradition of Turkish music performance and continues this tradition in an aesthetic way. On the other hand, her use of techniques such as detache, legato, spiccato, up-bow staccato and pizzicato, as well as ornamentation techniques such as vibrato, trill, appoggiatura, mordant and glissando, and her ability to perform them in a manner appropriate to the Turkish musical style, demonstrate the performer's high level of mastery of the instrument. It is recommended that future studies on Ünsal focus on the artist's other improvisations, compositions, and teaching activities.

Anahtar Kelimeler

Nursal Ünsal , Turkish music , improvisation , makam analysis , technical analysis

Etik Beyan

Ethical principles were adhered to throughout the research process.

Kaynakça

• Akdoğu, O. (1989). Taksim nedir nasıl yapılır. İzmir: İhlâs A.Ş. İzmir Tesisleri.
• Apaydın, Z. (20001993). Nursal Ünsal Birtek’in hayatı ve icracı kişiliği. (Yayımlanmamış bitirme tezi). Ege Devlet Türk Müziği Konservatuvarı, İzmir.
• Berker, E. (1985). Türk musikisinde dönemler. Erdem, 1(1), 147-168.
• Büyükaksoy, F. (1997). Keman öğretiminde ilkeler ve yöntemler. Ankara: Armoni.
• Çelenk, K. (2011). Keman öğretiminde vibrato becerisinin geliştirilmesine yönelik bir çalışma. Sanat Dergisi, (19), 49-64.
• Çuhadar, H. (2009). Kemanda çalma teknikleri. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 18(1). 121-132.
• Dal, B. (2019). Yaşamı ve sanatçı kişiliği ile Nursal Ünsal Birtek. Ü. İmik, S. Haşhaş (Ed.), Türk Müziğinde İz Bırakanlar içinde (211-226 ss.). Ankara: Akademisyen Kitabevi.
• Denk, H. (2024). Nursal Ünsal’ın viyola taksimlerindeki icrâ tavrının çözümlenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Ankara.
• Fonton, C. (1987). 18. yüzyılda Türk müziği-essai sur la musique orientale comparée a la musique européenne. (Çev. C. Behar), İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Gazimihal, M. R. (1961). Musiki sözlüğü. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Hacıev, P. (1999). Temel müzik teorisi. İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Hatipoğlu, V. (2016). Türk müziği keman öğretimine yönelik yeni kaynak hazırlamada beylik aranağmelerden oluşturulan çeşitlemelerin yeri ve öneminin değerlendirilmesi. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 11(19), 417-442. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.11228
• Kurtaslan, Z. (2009). Türk keman okulunun oluşum süreci ve temsilcileri. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 26, 409-429.
• Özkan, İ. H. (2006). Türk musikisi nazariyatı ve usulleri-kudüm velveleleri (18. Basım). İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Soydaş, M. E. ve Beşiroğlu, Ş. Ş. (2009). Osmanlı saray müziğinde yaylı çalgılar. İTÜ Dergisi 4(1), 3-12.
• Şimşek, F., ve Turgay, N. Ö. (2018). İzmir makam müziğine iz bırakan Nursal Ünsal’ın hayatı ve sanatçı kimliği. Uluslararası Toplumsal Bilimler Dergisi, 2(2), 12-32.
• Taşan, T. (2000). Kadın besteciler. İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Tanrıkorur, C. (2016). Osmanlı dönemi Türk musikisi. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Torun, M. (2000). Ud metodu gelenekle geleceğe. İstanbul: Çağlar Yayıncılık.
• Uçan, A. ve Günay, E. (1975). Mektupla yükseköğretim keman (Cilt VII). Ankara: Mektupla Öğretim Merkezi.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1977). Osmanlılar zamanında saraylarda musiki hayatı. Belleten, 41(161), 79-128.
• Yahya Kaçar, G. (2012). Türk mûsikîsi üzerine görüşler (Analizler ve yorumlar). Ankara: Maya Akademi.
• Yavaşça, A. (2002). Türk mûsikîsinde kompozisyon ve beste biçimleri. İstanbul: Türk Kültürüne Hizmet Vakfı Yayınları.
• Weber, M. J. (1995). An investigation of selected muscle potential activity in violin/viola vibrato. (Yayımlanmamış doktora tezi). University of North Texas, Denton, ABD.