19. YÜZYIL RUS OPERASINDA ULUSAL KİMLİK ARAYIŞI VE MODEST MUSSORGSKY’NİN ROLÜ

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 4, 2559 - 2584

Hakan Bağcı , Ali Doğan Nur , Mehmet Durak

https://doi.org/10.51576/ymd.1778348

Öz

Bu araştırmada, 19. yüzyılda Avrupa’da yükselen ulusçuluk hareketlerinin Rus operası üzerindeki etkileri ve Modest Mussorgsky’nin bu bağlamdaki rolünün incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma, 19. yüzyıl Rus operasında ulusal kimliğin şekillenme sürecini ve Modest Mussorgsky’nin bu bağlamdaki özgün katkılarını ele alarak, alan yazındaki önemli bir eksikliği gidermesi açısından önem taşımaktadır. Araştırmada, tarihsel araştırma yönteminden faydalanılmıştır. Literatür taramasıyla elde edilen veriler üzerinde doküman incelemesi yapılmıştır. 18. ve 19. yüzyılın başlarında Rusya’da opera sanatı büyük ölçüde İtalyan besteciler ve Batı Avrupa müzik gelenekleri aracılığıyla gelişmiş, yerli besteciler uzun süre taklitçi bir üslup benimsemiştir. Mihail Glinka ile başlayan ulusal müzik anlayışı, “Rus Beşleri” topluluğunun ideolojik ve estetik çabalarıyla pekişmiş; halk ezgileri, tarihsel temalar ve edebî kaynaklar ulusal opera geleneğinin temel bileşenleri hâline gelmiştir. Bu süreçte Modest Mussorgsky, Batılı armoni kalıplarını ve geleneksel form anlayışını reddederek Rus dilinin konuşma ritmini müziğe aktarmış, sahne gerçekçiliğini öne çıkaran bir vokal yazımı geliştirmiştir. “Boris Godunov” ve “Khovanshchina” gibi operalarında Rus halkının tarihsel belleğini, kültürel kimliğini ve toplumsal ruhunu yansıtmış; böylece operayı hem tematik hem de biçimsel açıdan yerelleştirmiştir. Modest Mussorgsky’nin bu yenilikçi yaklaşımı, Rus operasını Batı merkezli etkilerden bağımsız, özgün ve saygın bir konuma taşımış; ulusal müziğin dünya sahnesinde kalıcı bir yer edinmesine katkı sağlamıştır.

Anahtar Kelimeler

Modest Mussorgsky , ulusal Rus operası , ulusal müzik , ulusal opera , Rus müziği

THE SEARCH FOR NATIONAL IDENTITY IN 19TH-CENTURY RUSSIAN OPERA AND THE ROLE OF MODEST MUSSORGSKY

Öz

This research examines the influence of rising nationalism in 19th-century Europe on Russian opera and the role of Modest Mussorgsky in this regard. This research addresses the formation of national identity in 19th-century Russian opera and Modest Mussorgsky’s distinctive contributions, addressing a significant gap in the literature. The research utilizes romantic research methods. A detailed analysis was conducted on data obtained through a literature review. Opera in Russia in the 18th and early 19th centuries developed largely through French artists and Western European musical traditions, while local artists long adopted an imitative style. The national musical understanding, which began with Mihail Glinka, was consolidated through the ideological and aesthetic efforts of the “Russian Five,” and folk melodies, traditional themes, and literary sources became fundamental components of the national opera tradition. During this process, Modest Mussorgsky rejected Western harmonic patterns and traditional forms, translating the rhythms of Russian speech into music and developing a vocal style that emphasized stagecraft. Operas such as “Boris Godunov” and “Khovanshchina” reflected Russia’s personal histories, cultural processes, and social life, thus localizing opera both thematically and formally. Modest Mussorgsky’s advanced approach brought Russian opera a unique and youthful presence, free from Western-centric influences, and contributed to its establishment on the national and global stage.

Anahtar Kelimeler

Modest Mussorgsky , national Russian opera , national music , national opera , Russian music

Kaynakça

• Altar, C. M. (2011). Opera tarihi. Cilt II (2. baskı). İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Ataman, A. M. (1947). Musiki tarihi. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Bali, S. (2018). Romantik dönem bestecileri. İstanbul: Vakıfbank Kültür Yayınları.
• Berger, W. (2002). The NPR curious Listener’s guide to opera. New York: A Grand Central Press Book & Perigee Book.
• Boran, İ. ve Yıldız-Şenürkmez, K. (2015). Kültürel Tarih Işığında Çoksesli Batı müziği (3. baskı). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Burrows, J. ve Wiffen, C. (Ed.). (2012). The complete classical music guide. New York: DK Publishing.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2019). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (27. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Forster, N. (1995). The analysis of company documentation. C. Cassell & G. Symon (Ed.), Qualitative methods in organizational research: A practical guide içinde. London: Sage Publications Ltd.
• Goulding, P. G. (1992). Classical music: The 50 greatest composers and their 1,000 greatest works. New York: Fawcett Books.
• Grout, D. J. ve Palisca, C. V. (1988). A history of western music. New York: W. W. Norton & Company.
• Grout, D. J. ve Williams, H. W. (2003). A short history of opera (4th ed.). New York: Columbia University Press.
• İlyasoğlu, E. (2013). Zaman içinde müzik (10. baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Kaptan, S. (1998). Bilimsel araştırma ve istatistik teknikleri (11. baskı). Ankara: Tek Işık Ofset.
• Lord, M. ve Snelson, J. (2018). Antik çağlardan günümüze müziğin öyküsü. (Çev. D. Öztok). İstanbul: hep kitap.
• Michels, U. ve Vogel, G. (2015). Müzik atlası. (Çev. S. Uçar). İstanbul: Alfa Yayıncılık.
• Mimaroğlu, İ. (2014). Müzik tarihi. İstanbul: Varlık Yayınları.
• Newmarch, R. H. (1901). The development of national opera in Russia. Proceedings of the Musical Association, 28(1), 67-88.
• Riding, A. ve Dunton-Downer, L. (2022). Opera: The definitive illustrated story. London: Dorling Kindersley Limited.
• Say, A. (1997). Müzik tarihi (3. baskı). Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları.
• Schonberg, H. C. (2020). Büyük besteciler. (Çev. A. F. Yıldırım). İstanbul: Vakıfbank Kültür Yayınları.
• Selanik, C. (2010). Müzik sanatının tarihsel serüveni (2. baskı). İstanbul: Doruk Yayıncılık.
• Sözer, V. (1986). Müzik ve müzisyenler ansiklopedisi M-Z. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Thompson, W. (2021). The illustrated history of the great composers. Ohio: Lorenz Books.
• Weiss, P. ve Taruskin, R. (1984). Music in the western world: A history in documents. New York: Schirmer Books.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Ziegler, R. (Ed.). (2015). Müzik atlası: Görsel müzik tarihi. (Çev. Y. M. Uçar). İstanbul: Boyut Yayıncılık.