Sürdürülebilir Kentsel Gelişim Sürecinde Kompakt Kent Modelinin Analizi

Yıl 2013, Cilt: 20 Sayı: 1, 31 - 46, 01.03.2013

Elif Karakurt Tosun

Öz

With the increase of population living in cities, it has become important to protect environmental values, improve quality of urban service and enable life quality. In this sense, the concept of sustainable urban development and developing city plans compatible with this aim is one of the matters in the literature of urbanization. Cities which create the aim of sustainable urbanization are settlements where the environment are polluted at the least level, resources are used efficiently and productively, where the field is used vertically not horizontally, urban mobility is minimized, spatial designs which have habitable quality are created in human scale. In this fame, compact city model is regarded as the urbanization model which would ideally provide sustainable urban development. The main aim in compact city models is to redesign cities in more restricted areas that would enable more intensive residential places, multiple field usages and less energy consumption. In this model it is aimed to restrict harmful effects of city and minimize negative external effects. However the process of horizontal expansion which is experienced in big cities reveals the necessity of using different models which complete each other and the fact that compact city model will not be efficient alone for enabling sustainable urban development.

Anahtar Kelimeler

Sustainability Concept, Sustainable Urban Concept, Compact City model, Concentration.

Sürdürülebilir Kentsel Gelişim Sürecinde Kompakt Kent Modelinin Analizi

Öz

Günümüzde kentlerde yaşayan kişilerin sayısının artmasıyla çevresel değerlerin korunması, kentsel hizmet kalitesinin arttırılması ve yaşam kalitesinin sağlanabilmesi önem arz etmektedir. Bu noktada sürdürülebilir kentleşme kavramı ve bu hedefe uygun kent planlarının geliştirilmesi, kentleşme literatüründe tartışılan konulardan birisidir. Sürdürülebilir kentleşme hedefini oluşturan kentler; çevrenin en az düzeyde kirletildiği, kaynakların etkin ve verimli kullanıldığı, arazinin yatay değil dikey olarak kullanıldığı, kentsel hareketliliğin aza indirildiği, insan ölçeğinde ve yaşanabilir niteliğe sahip mekânsal tasarımların gerçekleştirildiği yerleşimlerdir. Bu bağlamda sürdürülebilir kentsel gelişmenin ideal olarak sağlanacağı kentleşme modeli olarak kompakt kent modeli ortaya çıkmaktadır. Kompakt kent modelinde kentlerin daha kısıtlı mekânlarda, daha yüksek yoğunluklu konut alanlarına, karışık arazi kullanımlarına ve az enerji tüketimine olanak verecek biçimde yeniden tasarlanması temel amaçtır. Bu modelde kentin zararlı etkilerini kısıtlı bir alanda tutup, olumsuz dışsal etkileri azaltmak hedeflenmektedir. Fakat büyük kentlerde tanık olunan yatay genişleme süreci; sürdürülebilir kentsel gelişimin gerçekleştirilmesinde kompakt kent modelinin, tek başına yeterli olamayacağını; birbirlerini tamamlayan farklı modellerin bir arada kullanılması gerekliliğini ortaya çıkarmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilirlik olgusu, Sürdürülebilir kentleşme kavramı, Kompakt kent modeli, Yoğunlaşma.

Kaynakça

• Arbury, J. (2005), From Urban Sprawl to Compact City – An Analysis of Urban Growth Management in Auckland, Thesis, University of Auckland, New Zeeland. (http://portal.jarbury.net/thesis.pdf, 12/03/2012)
• Bayram, F. (2001,) Sürdürülebilir Kentsel Gelişme: Araçlar, Yaklaşımlar ve Türkiye, Cevat Geray’a Armağan, Ankara: Mülkiyeliler Birliği Yayınları, 251 - 265.
• Beatley, T. (1995), Planning and Sustainability: The Elements of a New (Improved?) Paradigm, Journal of Planning Literature, (9): 383–395.
• Breheny, M. (1997), Urban Compaction: Feasible And Acceptible, Cities. 14(4): 209–217.
• Brebbia, R.; Martin-Duque, L. and Wadhwa, W. (2002), The Sustainable City II, Urban Regeneration And Sustainability. Boston: WIT Press.
• Burgess, R., (2000), The Compact City Debate: A Global Perspective, Compact Cities: Sustainable Urban Forms for Developing Countries, M. Jenks and R. Burgess (Ed.), London: Spon Press, 9- 24..
• Burton, E. (2002) Measuring Uurban Compactness in UK Towns and Cities. Environment and Planning B: Planning and Design, 29: 219-250
• Castells, M. (1997), Kent Sınıf İktidar, Asuman Erendil (Çev.), Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları. Cottrell, A. (1978), Enviromental Economics, London: Edward Arnold Publishers Ltd.
• Çahantimur, A. (2007), Sürdürülebilir Kentsel Gelişmeye Sosyo – Kültürel Bir Yaklaşım: Bursa Örneği. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Çalışkan, O. (2004), Sürdürülebilir Kent Formu: Derişik Kent, Planlama Dergisi, (3): 33–54.
• Denpaiboon, C. and Kanegae, H. (2008), Compact City Strategy Of Bangkok Mega-City, Manusya: Journal of Humanities:38- 55.
• Doğan, A.E. (2002), Birikimin Hamalları – Kriz, Neo-Liberalizm Ve Kent, Ankara: Donkişot Yayınları, Akademi 04.
• Ertürk, H. (1996), Sürdürülebilir Kentler, Yeni Türkiye Habitat II Özel Sayısı, 2(8) : 174- 178, Ankara: Yeni Türkiye Medya Hizmetleri.
• Haughton, G. (1999), Searching For The Sustainable City: Competing Philosophical Rationales And Process Of “Ideological Capture” in Adelaide, South Australia, Urban Studies. 36 (11). Haughton, G. and Hunter, C., (1994), Sustainable Cities, London: Jessica Kingsley Publishers.
• Holden, E. (2004), Ecological Footprints and Sustainable Urban Form, Journal Of Housing And The Built Environment, 19(96).
• Karakurt Tosun, E. (2007), Küreselleşme Sürecinde Kentlerde Mekânsal, Sosyal ve Kültürel Değişim: Bursa Örneği, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Özturan, Ö. (2010), Sürdürülebilirlilik Kavramı ve Çağdaş İç Mekân Biçimlenişine Etkileri, Tasarımda Genç Bakışlar Sempozyumu, İstanbul.
• Maclaren, W. (1996), Urban Sustainability Reporting. Journal Of The American Planning Association, 62 (2) Spring.
• Nijkamp, P. and Pepping, G. (1998), A Meta - Analytical Evaluation Of Sustainable City Initiatives, Urban Studies: 1481–1500.
• Satterthwaite, D. (1997), Sustainable Cities or Cities That Contribute To Sustainable Development? Urban Studies, 34(10): 1667–1691.
• Scheurer, J. (2007), Compact City Policy: How Europe Rediscovered Its History And Met Resistance, Journal of The Urban Reinventors, 2.
• Tankut, G. (2004), Kent Planlamada Çok Katmanlı Arazi Kullanım Kararları İle “Compact” Kent Formu Arayışı, Şehircilikte Reform 8 Kasım Dünya Şehircilik Günü 27. Kolokyumu.
• Tımmer, C.P. (1991), The Agricultural Transform. İçinde Handbook Of Development Politics, Chenery H., Sirinivasa T.N. (Der.) Amsterdam: Elsevier Science Publications.
• UNESCO-MOST (1996), Conference Report on Sustainability as a Social Science Concept, Frankfurt.
• Van Geenhuisan, M. and, Nijkamp, P. (1994), Sürdürülebilir Kenti Nasıl Planlamalı?, Toplum Ve Bilim Dergisi, (64–65):129 – 140.
• Wheeler, S. (2004), Planning for Sustainability: Toward Livable, Equitable and Ecological Communities, Londra - New York: Routledge Publishing.
• Williams, K. (2000), Can Urban Intensification Contribute to Sustainable Cities?: An International Perspective, Oxford: Centre for Sustainable Development, Oxford, Brookes University. Yalkı, T. (1998), Sürdürülebilir Kent Ve Bursa 2020 Çevre Düzeni Strateji Planı, Sürdürülebilir Kalkınmanın Uygulanması Tartışma Toplantısı, 11–12 Aralık 1997, Ankara: Türkiye Çevre Vakfı Yayını, Yayın No.126.
• Yazar, K. H. (2006), Sürdürülebilir Kentsel Gelişme Çerçevesinde Orta Ölçekli Kentlere Dönük Kent Planlama Önerisi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kentleşme Tematik Grubu (2007) Sürdürülebilir Kentleşme Bakış Açısı İle Türkiye’de Kentleşme Sektörüne İlişkin Tespit ve Değerlendirmeler www.bayindirlik.gov.tr/.../1kentlesmemevcutdurumraporuson.doc http://www1.wspgroup.fi/lt/propolis/PROPOLIS_Final_100204.pdf. (12.03.2012)