Üretim İşletmelerinde Maliyet Analizi: Tuğla Fabrikası Örneği

Yıl 2021, Cilt: 28 Sayı: 1, 45 - 65, 23.03.2021

Ergin Temel

https://doi.org/10.18657/yonveek.706252

Öz

Üretim maliyetleri, işletmelerin mamul ve hizmet üretebilmek için katlanılan ölçülebilir fedakârlıklar toplamı olarak tanımlanmaktadır. Yoğun rekabetin yaşandığı günümüz iş piyasasında üretim maliyetlerinin tespit edilmesi; yönetimin alacağı kararların doğru olması açısından önemlilik arz etmektedir. Üretim maliyetlerinin bulunmasının yananında üretim maliyetlerinin çeşit ve üretim yeri açısından tespit edilerek analiz edilmesi, yöneticilerin maliyet kontrolü ve performans ölçümü için gerekli olmaktadır. Araştırmanın amacı maliyet kontrolü ve performans ölçümü yapmak için tuğla üretiminde ortaya çıkan üretim maliyetlerini, maliyet çeşitleri ve maliyet yerleri açısından tespit ederek elde edilen sonuçları analiz etmektir. Araştırmanın yöntemi gözlem ve görüşmedir. Araştırma için Erbaa bölgesinde tuğla üretimi yapan, günlük üretim kapasitesi 100.000 adet tuğla olan tuğla fabrikasının 2018 ve 2019 yılı üretim maliyet verileri kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda 2018 yılı için, üretim maliyetlerinin maliyet etkenleri açısından; %6’sı direkt ilk madde malzeme maliyetinden, %45’i direkt işçilik maliyetinden, %49’u genel üretim maliyetinden, maliyet yerleri açısından %23’ü hammadde hazırlama maliyet yerinde, %15’i presleme maliyet yerinde, %19’u kurutma maliyet yerinde, %43’ü pişirme maliyet yerinde oluştuğu ve birim üretim maliyetinin de 0,114 TL/Kg olduğu tespit edilmiştir. 2019 yılı için, üretim maliyetlerinin maliyet etkenleri açısından; %6’sı direkt ilk madde malzeme maliyetinden, %46’sı direkt işçilik maliyetinden, %48’i genel üretim maliyetinden, maliyet yerleri açısından %23’ü hammadde hazırlama maliyet yerinde, %16’sı presleme maliyet yerinde, %18’i kurutma maliyet yerinde, %43’ü pişirme maliyet yerinde oluştuğu ve birim üretim maliyetinin de 0,135 TL/Kg olduğu tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Üretim Maliyetleri, Maliyet analizi, Yönetim Muhasebesi, Tuğla Maliyetleri
JEL Sınıflandırması: M40-M41

Anahtar Kelimeler

Üretim Maliyetleri, Maliyet analizi, Yönetim Muhasebesi, Tuğla Maliyetleri

Cost Analysis in Production Enterprises: Sample of Brick Factory

Öz

Production costs are defined as the sum of measurable sacrifices that enterprises incur in order to produce goods and services. Determination of production costs in today's labour market where intense competition is experienced; it is important that the decisions taken by the management are correct. Determining and analysing production costs in terms of product and production location is necessary for cost control and performance measurement of managers. The production of bricks is carried out through raw material preparation, pressing, drying and baking stages. Cost types and amounts vary at each stage. The aim of the study is to analyse the results obtained by determining the production costs of brick production in terms of cost elements and cost locations. The method of investigation is observation and interview. The daily production capacity of the Erbaa region for the study was based on the cost of 2018 of the factory with 100,000 bricks. As a result of the research, in terms of cost factors of production costs; direct first material cost-direct labour cost-general production cost-in terms of cost locations-raw material preparation cost location-in press cost location-drying cost are 6%-45%-49%-23%-15%-19% and 43%, respectively. The unit production cost has been 0,114 TL / Kg too. For 2019, in terms of cost factors of production costs; 6% is direct raw material cost, 46% is direct labour cost, 48% is general production cost. In terms of cost locations; raw material preparation cost 23%, pressing cost 16%, drying 18% and cooking cost 43%. Additionally, it has been determined that the unit production cost is 0.135 TL / Kg.
Key Words: Production Costs, Cost Analysis, Management Accounting, Brick Costs
JEL Classification: M40-M41

Kaynakça

• Bacıoğlu, A., Bacıoğlu, S. (2013) Tuğla ve Kiremit Üretim, Yatırım, İşletme. Yaman Ofset.
• Blocher, E.J., Stout, D.E. and Cokins, Gary (2010). Cost Management, Library of Congress Cataloging-in-Publication Data, Fifth Edition
• Büyükmirza, K.,(2012). Döner Sermayeli Kuruluşlarda Maliyet Muhasebesi Sisteminin Oluşturulmasına Dönük Analiz Sonuçları, Sağlık Bakanlığı Döner Sermeyeli İşletmelerinde Maliyet Muhasebesi Sistemi Oluşturulması Projesi Rapor No. 3.
• Can, A.V. (2006). Maliyet Muhasebesi. Adapazarı: Sakarya Kitapevi, 2.Baskı.
• Demircan, V., Yılmaz, H. ve Binici, T. (2005). Isparta İlinde Elma Üretim Maliyeti Ve Gelirinin Belirlenmesi, Tarım Ekonomisi Dergisi, 11(2) : 71 - 80
• Doğan, Z., Hatunoğlu, Z., ve Diğerleri. (2012). Maliyet ve Yönetim Muhasebesi. İstanbul: Lisans Yayıncılık.
• Erkol, Ü. Ve Ağırbaş, İ. (2011). Hastanelerde Maliyet Analizi ve Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yöntemine Dayalı Bir Uygulama, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 64(2), 87-95
• Ertaş, F.C. (2016). Maliyet Muhasebesi. İstanbul: Beta Yayınları.
• Esatoğlu AE, Ağırbaş İ, Payziner PD ve ark. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastaneleri’nde Maliyet Analizi. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası 2010; 63:17-27
• Kadirhanoğulları, İ.H., Karadaş, K., Külekçi, M., (2016). Iğdır İlinde Bal Üretim Maliyetinin Belirlenmesi Üzerine Bir Çalışma, Iğdır Üni. Fen Bilimleri Enst. Der. 6(4): 115-120,
• Karasioğlu, F ve Çam, V (2008). Sağlık İşletmelerinde Maliyet Analizi: Karaman Devlet Hastanesinde Birim Muayene Maliyetlerinin Hesaplanması, Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt:1, Sayı: 1, 15-24.
• Kaya, M. Tuğla-Kiremit Sektörü Profili ve Eskişehir'in Sektördeki Yeri. Eskişehir.
• Kısakürek, M.M.(2010) Hastane İşletmelerinde Maliyet Analizi: Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesinde Bir Uygulama. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, cilt 24 sayı 3: 229-256.
• Mut, S. Ve Ağırbaş, İ. (2014). Hastanelerde Maliyet Analizi: Ankara’da Hizmet Sunan İkinci Basamak Bir Kamu Hastanesi’nde Uygulama, Mehmet Akif Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi, Cilt 9 Sayı 18, 20217.
• Pazarçeviren, S.Y. (2001). Maliyet Muhasebesi. Adapazarı: Sakarya kitapevi
• Sevsay, H, Batum, U., Aktan, A ve Şahin, S. (2013). Turgutlu İnovasyon Temelli Kümelenme Stratejik Planı. Zafer Kalkınma Ajansı.
• Şişman,C.,B., Kocaman,İ., Gezer, E., (2006). Tekirdağ Yöresinde Üretilen ve Tarımsal Yapılarda Yaygın Olarak Kullanılan Tuğlanın Fiziksel ve Mekanik Özellikleri Üzerine BirAraştırma. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi 3(1)
• Soylular, B ve Ağırbaş, İ., (2016). Hastanelerde maliyet analizi ve ikinci basamak bir hastanede birim maliyet hesaplanması, Gülhane Tıp Derg;58: 266-271 Syed, M.S., Safeer, A. ve Saleem, M. (2016). Manufacturing Of Sustainable Clay Bricks: Utilization Of Waste Sugarcane Bagasse and Rice Husk Ashes. Construction and Building Materials: 29-41.
• Şener, R. (2004). Maliyet Unsurları Muhasebesi. Ankara: Gazi Kitapevi.
• Temel, E. (2017). Kümelenmenin Toprak Sanayinde Üretim Maliyetlerine Etkisi Üzerine Bir Araştırma TR 83 Bölgesi Erbaa Örneği. (Yayınlanmamış Doktora Tezi).Tokat. Gaziosmanpaşa Üniversitesi SBE
• Temel, E. ve Ertaş, F.C., (2017). Kümelenmenin Toprak Sanayinde Üretim Maliyetlerine Etkisi Üzerine Bir Araştırma TR 83 Bölgesi Erbaa Örneği. Muhasebe ve Denetime Bakış, Sayı 54 sayfa 35-56
• The Brick Industriy (2006). Manufacturing of Brick. Virginia.1-7
• Tuvanç, İ.A. ve Dağdemir, V. (2009). Erzurum İli Pasinler İlçesinde Silajlık Mısır Üretim Maliyetinin Tespiti Üzerine Bir Araştırma, Atatürk Üniv. Ziraat Fak.Derg. 40 (1), 61-69
• Yiğit, V. ve Ağırbaş, İ., (2004). Hastane İşletmelerinde Kapasite Kullanım Oranlarının Maliyetlere Etkisi: Sağlık Bakanlığı Tokat Doğum ve Çocuk Bakımevi Hastanesinde Bir Uygulama, Hacettepe Üniversitesi Sağlık İdaresi Dergisi. Cilt. 6, Sayı. 2, 141-162.
• Yükçü, S. (2005).Yönetim Açısından Maliyet Muhasebesi. İzmir: Birleşik Matbaacılık.