Türkiye Selçuklu Devleti Maliyesini İbn-i Haldun ile Anlamak: Mali Sosyolojik Bir Yaklaşım

Yıl 2021, Cilt: 28 Sayı: 3, 631 - 655, 27.09.2021

Zeynep Ağdemir

https://doi.org/10.18657/yonveek.909226

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmanın temel amacı, Türkiye Selçuklu Devletinin mali yapısını geleneksel maliye tarihi yaklaşımının dışında İbn-i Haldun’un mali sosyolojisi ile incelemek ve böylelikle İbn-i Haldun’un mali sosyolojisinin Doğu coğrafyasını anlamak için sağladığı özgünleri anlamaya çalışmaktır. Bu bağlamda, öncelikle İbn-i Haldun’un mali sosyolojisinde devlet-maliye ilişkisi anlaşılmaya çalışılacaktır. Yazının ilk bölümünde, İbn-i Haldun’un sosyolojisinde devletin gelişim aşamaları ile maliyede gerçekleşen dönüşümler serimlenecektir. Ardından, Türkiye Selçuklu Devleti, İbn-i Haldun’un sosyolojisindeki devletin aşamaları çerçevesinde değerlendirilecek, bu aşamalara denk düşen mali olaylar analiz edilecektir. Sonuç olarak ise İbn-i Haldun’un mali sosyolojisinin Türkiye Selçuklu Devletinin mali yapısını değerlendirmek ve maliye tarihi açısından çeşitli özgünleri kavramak için ne tür imkanlar sağladığı tartışılacaktır.
Anahtar Kelimeler: İbn-i Haldun, Türkiye Selçuklu Devleti, devletin aşamaları, vergi.
JEL Sınıflandırması: N4, N45, H2, H3.

Anahtar Kelimeler

İbn-i Haldun, Türkiye Selçuklu Devleti, vergi, devletin aşamaları

Understanding Turkey Seljuk State Finance with the Ibn Khaldun: A Fiscal Sociological Approach

Öz

The main aim of this study is to examine the fiscal structure of Turkey Seljuk State with the framework of Ibn Khaldun's fiscal sociology beside the traditional fiscal history framework and thus try to understand the originality that it provides the Ibn Khaldun's fiscal sociology to understand the East geography.In this context, firstly, it will be tried to understand the state-finance relationship in the fiscal sociology of Ibn Khaldun. In the sociology of Ibn Khaldun, the development stages of the state and the transformations in state finance will be analyzed. Turkey Seljuk State will be evaluated in the framework of Ibn Khaldun's sociology in the stage of state, it will be analyzed after fiscal events equivalent to that stage. At the end of the study, the results that Ibn Khaldun’s fiscal sociology can allow us to assess and understand the fiscal structure of the Turkey Seljuk State and specificities of fiscal history will be discussed.
Key Words: Ibn Khaldun, Turkey Seljuk Empire, the state's stages, taxes.
JEL Classification: N4, N45, H2, H3.

Anahtar Kelimeler

Ibn Khaldun, Turkey Seljuk Empire, Turkey Seljuk Empire, the state, taxes

Kaynakça

• Arslan, A. (2009). İbn-i Haldun. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Bal, M. (2005). Türkiye Selçuklu Devleti Tarihinde Bir Dönüm Noktası; II. İzzettin Keykavus Dönemi. Tarih Araştırmaları Dergisi, 24 (38), 239-258.
• Bal, M. S. (2006). Türkiye Selçuklu Devleti’ndeki Sosyal Kurumların Teşekkülünde Rol Oynayan Kişilerin Siyasi ve Ekonomik Durumları. Ankara Üniversitesi Tarih Araştırmaları Dergisi, 35(59), ss. 21-42. http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/18/2089/21599.pdf.
• Bal, M. S. (1998). Türkiye Selçuklularında Ticari Hayat (1220-1277). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Baykara T. (2014). Türkiye’nin Sosyal ve İktisadi Tarihi (XI. XIV. Yüzyıllar). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Göksu, E. (2017). Selçuklu’nun Mirası Gulam ve Ikta. İstanbul: Kronik.
• Erdem, İ. (2003). Türkiye Selçuklu-İlhanlı İktisadi, Ticari İlişkileri ve Sonuçları. Tarih Araştırmaları Dergisi , 22 (33) , 49-67, https://dergipark.org.tr/tr/pub/tariharastirmalari/issue/47812/603949.
• Hassan, Ü. (2015). İbn-i Haldun Metodu ve Siyaset Teorisi. İstanbul: Doğu Batı.
• İbn-i Haldun (2021a). Mukaddime II. Çev. Turan Dursun. İstanbul: Kaynak.
• İbn-i Haldun (2021b). Mukaddime I, Çev. Turan Dursun. İstanbul: Kaynak.
• Hüseynof, R. (1976). XI.-XII. Yüzyılda Önasya’da Askeri-Feodalite Müessesi- Uclar. VIII. Türk Tarih Kongresi, 11-15 Ekim, Ankara, http://www.ttk.gov.tr/yayinlarimiz/viii-turk-tarih-kongresi-11-15-ekim-1976-ankara-ii-cilt/ (Erişim Tarihi: 20.06.2020).
• Kayaoğlu, İ. (1981). Anadolu Selçukluları Devrinde Ticari Hayat. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 1(24), ss. 359-373, http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/37/769/9762.pdf (Erişim Tarihi: 20.06.2020).
• Kesik, M. (2003). Türkiye Selçuklu Devleti Tarihi Sultan I. Mesud Dönemi (1116-1155). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Koca, S. (2016). Türkiye Selçuklu Sultanlarının İzledikleri Ekonomik Politikalar. E-Yazı, https://www.tarihtarih.com/?Syf=26&Syz=374864 (Erişim Tarihi: 20.06.2018).
• Koca, S. (2018). Sultan Sancar ve Büyük Selçuklu Devletinin Çöküşten Önce Son Parlayışı. Oğuz-Türkmen Araştırmaları Dergisi, 1 (1), 31-80,https://dergipark.org.tr/tr/pub/otad/issue/35223/376445.
• Köymen, M.A. (1947). Büyük Selçuklu İmparatorluğu Tarihinde Oğuz İsyanı. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi. 5(2), Ankara 1947, s. 563-660.
• Köymen, M. A. (1964). Selçuklu Devri Türk Tarihi Araştırmaları II: Selçuklu Devri Teşkilatına Dair Yazılmış Bir Eser Üzerine (Dr. Horst'un yazdığı "Die Staatsvenvaltung der Grossalguken U. Harezmşalıs, Wiesbaden, 1964 adlı eserin tenkidi). Ankara Üniversitesi Tarih Araştırmaları Dergisi C.II, 51964, ss. 303-380, http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/18/817/10367.pdf. (Erişim Tarihi: 20.06.2020) . Merçil, E. (2015). Selçuklular Zamanında Divan Teşkilatı. İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
• Metin, T. (2016). Selçuklular Çağında Şehir Hayatı. Selçuklu Tarihi El Kitabı İçinde (Ed. Refik Turan). Ankara: Grafiker Yayınları, 509-554.
• Turan, Osman (2021). Türkiye Selçuklularında Toprak Hukuku. Makaleler II Türk Tarihinde Selçuklu İçinde. İstanbul: Ötüken.
• Turan, O. (2017). Selçuklular Zamanında Türkiye. İstanbul: Ötüken.
• Turan, O. (2003). Selçuklular Tarihi ve Türk-İslam Medeniyeti. İstanbul: Ötüken.
• Turan, O. (2012). Selçuklular ve İslam Medeniyeti. İstanbul: Ötüken.
• Turan, R. (1995). Türkiye Selçukluların Hükümet Mekanizması. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Yakıt, İ. (2001). İbn-i Haldun!a göre Devletin Ömrü ve Osmanlı İmparatorluğu. http://ktp.isam.org.tr/pdfdrg/D01535/2001_8/2001_8_YAKITI.pdf.