Avrupa Birliği ve Türkiye’de Çevre Dostu Yenilenebilir Enerji Politikalarının Teşvik Türleri Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2022, Cilt: 29 Sayı: 1, 69 - 91, 29.03.2022

İbrahim Akdoğan , Birol Kovancılar

https://doi.org/10.18657/yonveek.1004872

Cited By: 5

Öz

Türkiye’nin enerji ihtiyacının her geçen gün artmasıyla hızlı sürede kendini yenileyebilme özelliği olan yenilenebilir enerjinin enerji arzı içerisindeki yerini almasını gündeme getirmiştir. Dünyanın ekolojik dengesinin korunması ve enerjide dışa bağımlılığın önüne geçilmesinde son derece önemli olan bu kaynak tüm Dünya’da da ilgi görmektedir. Birçok devlet enerji arz güvenliğinin ve tedarikinin sağlanması için yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmiştir. Bu çalışmanın amacı; Türkiye’nin ve Avrupa Birliği’nin yenilenebilir enerji potansiyelini ve politika aracı olarak kullanılan teşvik mekanizmalarını inceleyerek başarılı ve başarısız yönlerini ortaya çıkarmaktır. Çalışma sonucunda Türkiye’nin yenilenebilir enerji politikasında büyük bir potansiyelinin olduğu, güçlü adımlar attığı ancak yenilenebilir enerji piyasasının kurulması için biraz daha zamana ihtiyacı olduğu görülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Enerji, Yenilenebilir Enerji, Kamu Politikası, Avrupa Birliği, Türkiye.
JEL Sınıflandırması: Q2, Q28, Q4, Q48, Q5, Q58

Anahtar Kelimeler

Enerji, Yenilenebilir Enerji, Kamu Politikası, Avrupa Birliği, Türkiye

Evaluation of Eco-Friendly Renewable Energy Policies in The European Union and Turkey in Terms of Incentive Types

Öz

The increase of the share of renewable energy in the total energy supply has come forward in the agenda along with the continuous increase of the energy demand of Turkey. The renewable energy sources draw interest across the World as such energy sources play an important role both in preserving the ecological balance of the World and avoiding external dependence in energy supply. Many countries go towards renewable energy sources for securing the energy supply. Aim of this study is to investigate Turkey’s and European Union’s potential in terms of renewable energy and the incentive mechanisms used as policy means, and to reveal their successful or ineffective sides. As a result of the study it was found that there is high potential for Turkey’s renewable energy policy and some strong steps have been taken, but there is still a need for more time and steps for establishing an effective renewable energy market.
Key Words: Energy, Renewable Energy, Government Policy, European Union, Turkey.
Jel Codes: Q2, Q28, Q4, Q48, Q5, Q58

Anahtar Kelimeler

Energy, Renewable Energy, Government Policy, European Union

Kaynakça

• 6094 Sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. (2011). T.C. Resmi Gazete. Sayı: 27809. 08.01.2011.
• Acar, S., Kitson, L. ve Bridle R. (2015). Türkiye’de Kömür ve Yenilenebilir Enerji Teşvikleri. IISD-GSI. Mart 2015. 14.05.2016 tarihinde https://www.iisd.org/gsi/sites/default/files/ffsandrens_turkey_coal_tk.pdf adresinden alındı.
• Altuntaşoğlu, Z. T. (2011). Rüzgâr enerjisinden elektrik üretimine sağlanan teşvikler. İzmir Rüzgâr Sempozyumu ve Sergisi. İzmir. 24.11.2016 tarihinde http://www.ruzgarsempozyumu.org/wp-content/uploads/2014/08/028.pdf adresinden alındı.
• Australian Renewable Energy Agency. Ocean energy. 04.01.2018 tarihinde https://arena.gov.au/about/what-is-renewable-energy/ocean-energy/ adresinden alındı.
• Avrupa Komisyonu (2019). Komisyon Tarafından Avrupa Parlamentosuna, Konseye, Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komitesine ve Bölgeler Komitesine Sunulan Bilgilendirme-AB Genişleme Politikasına İlişkin 2019 Bilgilendirmesi COM(2019) 260 nihai. Brüksel. 12.04.2021 tarihinde https://www.ab.gov.tr/siteimages/birimler/kpb/2019_trkiye_raporu-_tr.pdf#page=89&zoom=100,92,792 adresinden alındı.
• Bozkurt, Y. ve Kurtoğlu, A. (1980). Yenilenebilir enerji kaynakları. Orman Fakültesi Dergisi, 30(2), 93-104.
• Council of European Energy Regulators (CEER). (2018). Status Review of Renewable Support Schemes in Europe for 2016 and 2017 Public Report. Belgium. 29.02.2020 tarihinde https://www.ceer.eu/documents/104400/-/-/80ff3127-8328-52c3-4d01-0acbdb2d3bed adresinden alındı.
• Çıtak, E. ve Kılınç Pala, P. B. (2016/3). Yenilenebilir enerjinin enerji güvenliğine etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25, 79-102.
• Dağdaş, A. (2004). Jeotermal enerjiden yararlanmada türkiye’nin dünyadaki konumu ve potansiyeli. Tesisat Mühendisliği, 38-48.
• Deloitte. Yenilenebilirler İçin Yeni Hayat-Yenilenebilir Enerji Politikaları ve Beklentiler. 20.04.2021 tarihinde https://pvpaneller.weebly.com/uploads/7/1/2/8/7128467/yenilenebilir_enerji_politikalar_trkiye.pdf adresinden alındı.
• Durak, M. Bölüm 12: Rüzgar Enerjisi Piyasası. 1. Türkiye Rüzgar Enerji Kursu. 29.11.2016 tarihinde http://www.wpenerji.com/images/egitim/RES%20Proje%20Planlama%20ve%20Yonetim.pdf adresinden alındı.
• ECOFYS (2019). Technical Assistance in Realisation of the 4th Report on Progress of Renewable Energy in the EU- Final report. 29.02.2020 tarihinde https://ec.europa.eu/energy/sites/ener/files/documents/technical_assistance_in_realisation_of_the_4th_report_on_progress_of_renewable_energy_in_the_eu-final_report.pdf adresinden alındı.
• Enerji Atlası. Ülkelere Göre Rüzgar Enerjisi. 27.05.2021 tarihinde https://www.enerjiatlasi.com/ulkelere-gore-ruzgar-enerjisi.html adresinden alındı.
• Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) (2020). Yeşil sertifika piyasası geliyor. 21.06.2020 tarihinde https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/yek-g-sistemi-ile-yenilenebilir-enerji-herkes-icin-ulasilabilir-hale-geliyor/2276888 adresinden alındı.
• Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü. Güneş enerjisi ve teknolojileri. 04.01.2018a tarihinde http://www.eie.gov.tr/yenilenebilir/g_enj_tekno.aspx adresinden alındı.
• Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü. Hidroelektrik enerjisi nedir?. 04.01.2018b tarihinde http://www.eie.gov.tr/yenilenebilir/h_hidrolik_nedir.aspx adresinden alındı.
• Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü, Biyokütle enerjisi nedir?. 04.01.2018c tarihinde http://www.eie.gov.tr/yenilenebilir/biyokutle_enerjisi.aspx adresinden alındı.
• Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı. Rüzgar. 26.04.2016d tarihinde http://www.enerji.gov.tr/tr-TR/Sayfalar/Ruzgar adresinden alındı.
• Ergün, İ. (2020). Yenilenebilir enerji kaynaklarının mali ve ekonomik boyutu: Avrupa Birliği ve Türkiye karşılaştırması. Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. İzmir.
• Erkul Kaya, N. (2020). Türkiye, Avrupa’da yenilenebilir enerji kapasitesini en fazla artıran 5’inci ülke olacak. AA Ekonomi. 13.04.2021 tarihinde https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/turkiye-avrupada-yenilenebilir-enerji-kapasitesini-en-fazla-artiran-5inci-ulke-olacak-/2041177 adresinden alındı.
• Eryar Ünlü, D. (2021). AB’nin yenilenebilir enerji hedefinde sanayi ve ulaşım var. 22.06.2021 tarihinde https://www.dunya.com/kose-yazisi/abnin-yenilenebilir-enerji-hedefinde-sanayi-ve-ulasim-var/622695 adresinden alındı.
• Eshchanov, B. R., Plaat Stultjes, M. G., Eshchanov, R. A. ve Salaev, S. K. (2013). Prospects of renewable energy penetration in Uzbekistan-Perception of the Khorezmian people. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 21, 789-797.
• Faber, T., Green, J., Gual, M., Haas, R., Huber, C., Resch, G., Ruijgrok, W. and Twidell, J. (2001). Promotıon Strategies For Electricity From Renewable Energy Sources in Eu Countries. Institute of Energy Economics. Austria.
• Fruhmann, Claudia and Andreas Tuerk (2014). Renewable Energy Support Policies in Europe. Climate Policy Info Hub. 16.02.2010 tarihinde http://climatepolicyinfohub.eu/renewable-energy-support-policies-europe adresinden alındı.
• Güneli, S. S., Filimci, S, Ayğan, K. (2005). Enerji politikalarına genel bakış ve alternatif enerji politikaları. TMMOB. 3. Yenilenebilir Enerji Sempozyumu Bildirileri, Mersin, 16.10.2015 tarihinde http://www.emo.org.tr/ekler/52cf38361a20908_ek.pdf adresinden alındı.
• Haas, Reinhard. Gustav Resch. Christian Panzer. Sebastian Busch. Mario Ragwitz. Anne Held (2010). Efficiency And Effectiveness Of Promotion Systems For Electricity Generation From Renewable Energy Sources E Lessons From EU Countries. Energy. 1-8.
• Hibya (2021). “Yeşil Tarife” uygulaması 1 haziran’da başladı. 21.06.2021 tarihinde https://hibya.com/yesil-tarife-uygulamasi-1-haziranda-basladi-5991.html adresinden alındı.
• Karaca, C. (2013). Türkiye’de sürdürülebilir tarım politikaları: Tarım sektöründe atıl ve yenilenebilir enerji kaynakların değerlendirilmesi. Tarım Ekonomisi Dergisi, 19(1), 1-11.
• Karagöl, E. T. ve Kavaz, İ. (2017). Dünyada ve Türkiye’de Yenilenebilir Enerji. Seta Analiz. Sayı: 197. İstanbul: Turkuvaz Haberleşme ve Yayıncılık A.Ş.
• Koç, E. ve Kaya, K. (2015). Enerji kaynakları–Yenilenebilir enerji durumu. Mühendis ve Makine, 56(668), 36-47.
• Kurban, E. (2021). TEİAŞ, Ocak 2021 kurulu güç raporunu yayımladı. 12.02.2021. 24.05.2021 tarihinde https://www.enerjiportali.com/teias-ocak-2021-kurulu-guc-raporunu-yayimladi/ adresinden alındı.
• Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı. TR83 Bölgesi Yenilenebilir Enerji Raporu. 29.11.2016 tarihinde http://www.oka.org.tr/Documents/TR83%20B%C3%96LGES%C4%B0%20YEN%C4%B0LENEB%C4%B0L%C4%B0R%20ENERJ%C4%B0%20RAPORU.pdf adresinden alındı.
• Özyurt, M. ve Dönmez, G. (2005). Alternatif enerji kaynaklarının çevresel etkilerinin değerlendirilmesi. TMMOB. 3. Yenilenebilir Enerji Sempozyumu Bildirileri, Mersin, 05.12.2017 tarihinde http://www.emo.org.tr/ekler/dad073d2c77b052_ek.pdf adresinden alındı.
• Recherche, C. D. (2001). Prices versus quantities: Environmental policies for Promoting The Development of Renewable Energy. Institut D’Economie et de Politique de L’Energie. 1-23.
• Samancı, M. (2000). Yenilenebilir Enerji Yatırımlarının Arttırılmasına Yönelik Vergisel Teşvikler: Türkiye ve Seçilmiş Bazı Ülkeler Arasında Karşılaştırma. Türkiye Siyaset Bilimi Dergisi. 3(1). 55-69.
• Saygın, H. Avrupa Birliği’nin enerji politikalarında ticari sertifika sistemleri I: Yeşil sertifika sistemi. 21.11.2016a tarihinde http://hasansaygin.com/tr/avrupa-birliginin-enerji-politikalarinda-ticari-sertifika-sistemleri-i-yesil-sertifika-sistemi/ adresinden alındı.
• Saygın, H. Enerji verimliliğinin sağlanmasında beyaz sertifika sistemi. 21.11.2016b tarihinde http://hasansaygin.com/tr/abnin-enerji-stratejileri-dogrultusunda-belirledigi-hedeflere-ulasmak-icin-gelistirdigi-araclar-ii-enerji-verimliliginin-saglanmasinda-beyazsertifika-sistemi/ adresinden alındı.
• Sevinç, A. (2013). Yeşil satın alma kriterleri ve yaklaşımı. T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı Mali Hizmetler Uzmanlığı Araştırma Raporu. Ankara.
• Shura Enerji Dönüşümü Merkezi. (2020). Türkiye enerji dönüşümünü hızlandırmak için 2020 yılı sonrası düzenleyici politika mekanizması seçenekleri: Şebeke ölçeğinde ve dağıtık güneş ve rüzgâr enerjisi kapasite kurulumları. Sabancı Üniversitesi. 21.06.2020 tarihinde https://www.shura.org.tr/wp-content/uploads/2021/01/2020_yili_sonrasi_duzenleyici_politika.pdf adresinden alındı.
• TEİAŞ. Elektrik Üretim-İletim İstatistikleri. 25.05.2021 tarihinde https://www.teias.gov.tr/tr-TR/turkiye-elektrik-uretim-iletim-istatistikleri adresinden alındı.
• Temiz Enerji İçin Finansman. (2021). Yenilenebilir Enerji. 21.06.2021 tarihinde https://www.temizenerjifinansman.com/icerik/yenilenebilir-enerji-33.html adresinden alındı.
• Türkiye Sınai Kalkınma Bankası (TSKB). Enerji Görünümü 2020. Kasım 2020. 21.04.2021 tarihinde https://www.tskb.com.tr/i/assets/document/pdf/enerji-sektor-gorunumu-2020.pdf adresinden alındı.
• Uluatam, E. (2010). Yenilenebilir enerji teşvikleri. Ekonomik Forum. 34. 34-41.
• Ulusoy, A. ve Daştan, C. B. (2018). Yenilenebilir Enerji Kaynaklarına Yönelik Vergisel Teşviklerin Değerlendirilmesi. Emek ve Toplum. 7(17). 123-160.
• Yeşilhaber (2021). Jeotermal enerjide kurulu güç 1.613 MW’ye ulaştı. 18.02.2021 tarihinde https://yesilhaber.net/jeotermal-enerjide-kurulu-guc-1-613-mwye-ulasti/ adresinden alındı.
• Yüksel, F. (2021). YEK-G Sistemi ile yenilenebilir enerji herkes için ulaşılabilir hale geliyor. 21.06.2021 tarihinde https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/yek-g-sistemi-ile-yenilenebilir-enerji-herkes-icin-ulasilabilir-hale-geliyor/2276888 adresinden alındı.